ΟΙ «ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ»

Γράφει ο «Όμηρος»
([e-mail], fb:Ομηρος Ελευθερία)

Τα πενήντα και κάτι χρόνια μαχόμενης δικηγορίας άφησαν μέσα μου πικρή τη γεύση δικαστικών παρατράγουδων στην Ελλάδα. Δε χρειάστηκε πολύς χρόνος μετά την είσοδό μου στο επάγγελμα (το λέμε «λειτούργημα»), για ν’ αρχίσω, να προσπαθώ να πείσω τους πελάτες

μου, να συμβιβάζουν -όπου είναι δυνατό- τις προσωπικές τους διαφορές. Τέτοιες αντιδικίες αποτελούν το 90% των αποκαλούμενων αστικών ή πολιτικών διαφορών. Για ποινικές και διοικητικές υποθέσεις είναι λιγότερο το έδαφος του συμβιβασμού. Ξεκινώ λοιπόν αυτήν την ενότητα των άρθρων με μιά φράση-σύσταση. Εξαντλείστε τον διάλογο και την προσπάθεια εξωδικαστικής ρύθμισης των διαφορών σας. Δεν έχει σημασία τι πιστεύετε για το δίκιο σας. Σημασία έχει, πώς βλέπει την υπόθεσή σας ένα Δικαστήριο. Και αν μεν αυτοί που σας δικάζουν είναι ευφυείς, καλοί νομικοί, διεισδυτικοί και έντιμοι, το Δικαστήριο θα πλησιάσει την αλήθεια. Θα αποδώσει Δικαιοσύνη. Όχι πάντως όπως τη θέλετε, αλλά όπως θα τη θεωρήσει επιστημονικά ένας εξ ίσου ευφυής, καλός νομικός και πρωτίστως έντιμος (και αυτός) δικαστικός συμπαραστάτης σας.
Βλέπετε πόσα -σε μόλις πρώτο πλάνο- πρέπει να συντρέξουν για ένα αντικειμενικά καλό αποτέλεσμα μιας αντιδικίας; Έγραψα για «πρώτο πλάνο», επειδή υπάρχουν και άλλες συνθήκες. Υπάρχει η βραδύτατη διάρκεια μιας αντιδικίας, που είναι η μεγαλύτερη στην Ε.Ε. Αυτό, παρά τον μεγαλύτερο παγκοσμίως κατά πληθυσμιακή αναλογία αριθμό δικαστών και τον υψηλότατο μισθό τους σε σχέση με το ελληνικό ΑΕΠ. Άλλη κρίσιμη παράμετρος είναι το κόστος μιας αντιδικίας, η οποία μπορεί να οδηγηθεί μέχρι τον Άρειο Πάγο.
Είναι ακόμα η αναποτίμητη ψυχολογική φθορά και οι παράπλευρες τυχόν απώλειες από στρεψοδικίες, λάθη, ένδικα μέσα των διαδίκων πλαστογραφίες, ψευδορκίες, κ.ο.κ., που βρίσκονται συχνά στο προσκήνιο. Έπειτα κάθε πολίτης πρέπει να έχει κατά νου, πως είναι και οι λίγες -όχι όμως σπάνιες- «οι άκρες», ή αλλιώς το άνομο παρασκήνιο, η εργαλειοποίηση δικαστών από «συγγενείς» πολιτικούς παράγοντες και εξωθεσμικές παρεμβάσεις σε βάρος της ορθής απονομής Δκαιοσύνης. Οι θλιβερές εδώ και τρεις δεκαετίες ιστορίες του Αρχιμανδρίτη Γιοσάκη, που αλώνιζε στον Άρειο Πάγο, δεν άφησαν καλό αποτύπωμα.
Και η πρόσφατη απόπειρα εξόντωσης πολιτικών αντιπάλων με εισαγγελικό άρωμα είναι ενδεικτική της εργαλειοποίησης της Δικαιοσύνης από την πολιτική ηγεσία. Προσέξτε: Ένα πράγμα είναι μία έντιμα εσφαλμένη απόφαση ή δίωξη, καθώς τα λάθη είναι ανθρώπινα (errare humanum- το σφάλλειν ανθρώπινον - έλεγαν οι Ρωμαίοι). Διαφορετικό όμως πράγμα είναι μία ετσιθελική απόφαση, ή ποινική δίωξη, που μπορούν και να σας καταστρέψουν. Εδώ υπάρχει παράβαση καθήκοντος, πιθανή δωροληψία, πεζοδρομιακή αντίληψη, άνωθεν πίεση, ή υπόγεια σε βάρος σας παραπληροφόρηση. Ένας συμβιβασμός, λοιπόν, είναι προτιμότερος από την περιπέτεια μιας αστικής κυρίως δίκης. Αν βέβαια η άλλη πλευρά ανοίξει την πόρτα ανυποχώρητης αντιδικίας, θα μπείτε κι εσείς από αυτή με νομικό παραστάτη της εμπιστοσύνης σας.
Στον μισό αιώνα δικηγορίας μου έζησα δικαστικά παρατράγουδα απίστευτης έντασης και έκτασης. Θέλω να μοιραστώ με τους αναγνώστες μου κάποιες από τις τραυματικές εμπειρίες όλων αυτών των χρόνων. Δίκες και διώξεις με σφραγίδα ανομίας θα είναι το αντικείμενο σειράς των άρθρων, που θα ακολουθήσουν.
Υποθέσεις αστικές, ποινικές και διοικητικές. Δίκες απόλυτα νοθευμένες του προσωπικού μόνον αρχείου. Ιστορίες, όπου αναβλύζει η κακοποίηση αυτού που ονομάζουμε αίσθημα περί δικαίου. Σε πολλές υποθέσεις με μεγάλη προσπάθεια ανατράπηκαν εργαλειοποιημένες αποφάσεις και η Δικαιοσύνη λειτούργησε. Σε άλλες όχι. Επειδή οι παρεμβάσεις είχαν διάρκεια, ή συνέβησαν στην καταληκτική δίκη. Τις δικαστικές ιστορίες που θα διαβάσετε, δε θα τις κατατάξω χρονολογικά για ευνόητους λόγους. Θα αλλάξω ονόματα, τοπωνύμια και έδρες Δικαστηρίων. Η περιγραφή όμως θα είναι μέχρι κεραίας έντιμη και ακριβής. Δε σκοπεύω στη μυθιστορία, αλλά στην καταγραφή πραγματικότητας, που κάποτε ξεπερνά τη φαντασία. Σκοπός μου τα παθήματα -όπου είναι δυνατό- να γίνονται γνωστά σαν μαθήματα.
Ας δούμε τώρα, τι συμβαίνει ως προς την επιλογή δικαστικού παραστάτη. Μου ζητούσαν συχνά στο παρελθόν (συμβαίνει και τώρα) γνωστοί και φίλοι, να τους συστήσω έναν καλό δικηγόρο, όταν δεν μπορούσα να αναλάβω υπόθεσή τους. Δεν υπήρξα ο ίδιος μαθητής της Σχολής «όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω», ούτε της αντίληψης, πως «ο πελάτης κάνει πως πληρώνει και ο δικηγόρος του πως δουλεύει». Η πλειοψηφία των συμπατριωτών μας υποτιμούν την εργασία των άλλων και υπερτιμούν τη δική τους. Ο ίδιος γνώριζα πολύ καλά, πως κάθε υπόθεση απαιτεί το μέγιστο της προσπάθειας. Αυτό θέλει χρόνο, κόπο και δαπάνη. Άψογη οργάνωση γραφείου και καλά αμειβόμενους συνεργάτες.
Όταν λοιπόν ζητούσαν να τους υποδείξω καλό δικηγόρο, τους ζητούσα τον ορισμό του καλού δικηγόρου. Συνήθως απορούσαν με την ερώτηση. Τους έδινα όμως εγώ τον ορισμό. Καλός/-ή δικηγόρος είναι αυτός/-ή, που θα σκύψει και θα δουλέψει την υπόθεση με δίκαιη αμοιβή. Αυτός που είναι έντιμος στη δουλειά του. Δεν πειράζει να ξέρει και λίγα νομικά. Ό,τι ακριβώς χρειάζεται και ένας καλός δικαστής. Με τέτοια κριτήρια, και εφ’ όσον είχα άποψη, έδινα σ’ όσους ρωτούσαν μια κατάσταση με τουλάχιστον δύο -και όχι ένα- ονόματα, να διαλέξει. Έκρινα, πως θα ήταν άδικο να «φορτωθώ» το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα μιας δίκης. Σύσταση συνηγόρου σημαίνει (κακώς βέβαια) ανάληψη ευθύνης για την έκβασή της.
Ο μέσος τώρα Έλληνας έχει την πεποίθηση, πως έχει πάντα δίκιο. Γι’ αυτό δύσκολα συμβιβάζεται. Με τέτοια αντίληψη, όταν τελειώσει υπέρ του μια δίκη, λέει πως την κέρδισε. Όταν δεν ικανοποιείται, φταίει ο δικηγόρος του. Η εγωιστική θεώρηση της πραγματικότητας θυμίζει την ιστορία του Κένεντι με τον συνυποψήφιο αντιπρόεδρο Τζόνσον τις ώρες εξαγωγής των αποτελεσμάτων για την Προεδρία των ΗΠΑ στις αρχές του ‘60. Με τα πρώτα αποτελέσματα των μεσοδυτικών Πολιτειών τηλεφωνεί ο Τζόνσον στον Κένεντι από το στρατηγείο του και του λέει: «Τζον Τζον. Χάνεις». Μετά από λίγο πάλι: «Τζον χάνεις». Το πρωί της επομένης που τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα έκριναν το αποτέλεσμα, ο Κένεντι σηκώνει το τηλέφωνο, που κουδουνίζει ασταμάτητα και ακούει τη φωνή του Τζόνσον: «Τζον κερδίζουμε»!
Είπαμε για τον δικαζόμενο και τον δικαστή. Είπαμε και για τον δικηγόρο. Αφήσαμε τον μάρτυρα.
Ξέρετε ποιος είναι ο καλύτερος μάρτυρας για εκείνον που τον προτείνει; Θα μου πείτε: Ο ειλικρινής αυτόπτης μάρτυρας. Αυτός που δεν έχει συμφέρον να πει ψέματα. Ένας δημόσιος λειτουργός, όπως ο αστυνομικός που συνέταξε έκθεση για τις συνθήκες ατυχήματος. Επιτρέψτε μου να σας αποκαλύψω τον καλύτερο μάρτυρα. Είναι ο ψευδομάρτυρας! Μάλιστα. Έρχεται με άνεση και αέρα εκατό Καρδιναλίων, να καταθέσει ό,τι ζητά εκείνος, που θέλει να στηρίξει. Δε διστάζει για τίποτα. Είναι διατεθειμένος να πει για παράδειγμα, πως ήταν παρών στο δυστύχημα και είδε τον πεζό να περνά τη διάβαση του «Σταμάτη» με κόκκινο, ενώ ήταν πράσινο. Μπορεί να τον δείτε, να αναγνωρίζει γράμματα και υπογραφή πλαστής διαθήκης, χωρίς να υπάρχει γνήσια.
Πάνω κάτω τέτοια συμβαίνουν από κάποιους εναντίον άλλων. Είναι χρήσιμο να τα έχουμε κατά νου και να είμαστε ενημερωμένοι για τις εκτροπές από την κανονικότητα. Δεν αποτελούν βέβαια τον κανόνα. Σαν εξαίρεση όμως συνεχίζουν να αμαυρώνουν τα θεμέλια της έννομης τάξης.
Σ’ αυτές τις «μαύρες τρύπες» ακουμπάνε τα άρθρα της συνέχειας.