ηρωικής προσπαθείας», αποφαινόταν σε άρθρο του με τίτλο «Η Αγροτική Τράπεζα. Τι έκαμε και τι θα κάμη εις το μέλλον», ο διευθυντής της Γ. Τρακάκης, τον Μάιο του 1931, αφότου είχε συμπληρωθεί κάτι περισσότερο από ένα έτος από την έναρξη της επίσημης λειτουργίας της (4 Ιανουαρίου 1930). Σημειωτέον, η Αγροτική Τράπεζα είχε ιδρυθεί το 1929. (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»- Μουσείο Μπενάκη/αρχείο Ελευθέριου Βενιζέλου/φάκελος 159-09 http://www.venizelosarchives.gr/rec.asp?id=56133 [τελευταία πρόσβαση: 30.10.2020]).
Στο ίδιο άρθρο, ο Διευθυντής της Αγροτικής Τράπεζας επισήμανε την προσφορά της προς τον γεωργικό κόσμο της χώρας, η οποία, όπως υποστήριζε, δεν περιοριζόταν αποκλειστικά στη διεκπεραίωση διαφόρων τραπεζιτικών εργασιών, που θα την καθιστούσε ένα «τραπεζιτικόν βαρύ ίδρυμα».
Αντίθετα, η Αγροτική Τράπεζα στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της απομάκρυνε, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Διευθυντή της, τους μεσίτες (μεσάζοντες) από την πώληση πολλών γεωργικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κερδοφορία των παραγωγών αλλά και να μειωθεί η τιμή του προϊόντος στην αγορά προς όφελος των καταναλωτών.
Επιπλέον, ο κ. Τρακάκης ανέφερε ότι η Τράπεζα συνέβαλε στη διατήρηση σε ικανοποιητικά επίπεδα των τιμών του σιταριού της χρονιάς χρηματοδοτώντας την Υπηρεσία συγκέντρωσης εγχώριου σίτου, ενίσχυσε τους παραγωγούς κριθαριού και βρώμης «με δάνεια επ’ ενεχύρω του προϊόντος των», διένειμε εκλεκτό σπόρο στις περιφέρειες που έπεσαν βροχές και τα σιτηρά υπέστησαν βλάβη από τη σκωρίαση, οργάνωσε τις γεωπονικές της υπηρεσίες ώστε να αξιοποιηθούν οι επιστημονικές μέθοδοι και να μεγεθυνθούν οι αποδόσεις της γης, διευκόλυνε τη χρήση χημικών λιπασμάτων και γενικότερα συνέβαλε στην εξυπηρέτηση της αγροτικής πίστης σε μεγάλη έκταση.
Το ενδιαφέρον σημείο του άρθρου που «αγγίζει» τους σκοπούς του παρόντος σημειώματος, σχετίζεται με τη διαπίστωση του Διευθυντή της Αγροτικής Τράπεζας ότι κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της, ο αγροτικός κόσμος, «εκτός από μία μικρή εξαίρεσι», «εθεώρησε ζήτημα τιμής την πληρωμήν των χρεών του προς την Αγροτικήν Τράπεζα και έδειξε μεγάλο ψυχικό σθένος, ώστε να μη παρασυρθεί από τας εισηγήσεις που του έκαναν διάφοροι καλοθεληταί που προσπαθούσαν να τον ποτίσουν με το δηλητήριον της κακοπιστίας. Επέμεινε και εθριάμβευσε».
Ωστόσο, οι πρακτικές του αγροτικού κόσμου αναφορικά με την πληρωμή των χρεών του προς την Αγροτική Τράπεζα, προϊόντος του χρόνου, φαίνεται ότι είχαν αλλάξει δραματικά, εκτός βέβαια και αν ο Διευθυντής της Αγροτικής Τράπεζας παρουσίασε εσκεμμένα εξωραϊσμένη την εικόνα της κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της.
Η αλλαγή αυτή μαρτυρείται σε έγγραφο που απέστειλε ο νομάρχης Λάρισας Κωνσταντίνος Τουσιάδης προς τους δημάρχους και προέδρους των κοινοτήτων του Νομού και δι’ αυτών προς τους αγρότες, με θέμα την αγροτική πίστη (Νομάρχης Κων. Τουσιάδης, προς τους κ.κ. Δημάρχους και Προέδρους Κοινοτήτων Νομού Λαρίσης και δι’ αυτών προς τους αγρότας, Εν Λαρίση, τη 7-9-1955/Αριθ. πρωτ. 27459/Αριθ. εγκ. 141/Αρχεία Νομού Λάρισας/ΔΗΜ. 9.01/ΑΒΕ 512/Φ. 28/Αρχείο Κοινότητας Κυψέλης-Κιλελέρ/αριθ. πρωτ. 663/12-9-55).
Ο Νομάρχης Λάρισας, μέσω της παραπάνω εγκυκλίου, απηύθυνε έκκληση στους αγρότες της περιοχής που είχαν δανειστεί από την Αγροτική Τράπεζα να ξεπληρώσουν τα χρέη τους ύστερα από τη συγκομιδή και την πώληση των προϊόντων τους, με έμμεση, ωστόσο, «αιχμηρή» αναφορά στους «δύστροπους όχι εκ περιστάσεων, αλλά εκ συνηθείας» οφειλέτες.
Αυτούς, στην πραγματικότητα, τους κακοπληρωτές, βάζει στο στόχαστρό του ο συντάκτης του κειμένου απειλώντας τους ότι με την προκλητική στάση τους μπορεί βέβαια να δυσκολεύσουν την Τράπεζα στην είσπραξη των χρεών τους προς εκείνη, που σε καμιά περίπτωση πάντως δεν πρόκειται να αποφύγουν, αλλά, αναμφίβολα, θα συναντήσουν κλειστές θύρες την επόμενη φορά που θα ζητήσουν τη βοήθειά της.
Είναι φανερό ότι το έγγραφο έθετε ζήτημα διασφάλισης της βιωσιμότητας της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία στο μέλλον ήταν πιθανό να απειληθεί σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Νομάρχη, από την αφερεγγυότητα των κακοπληρωτών αγροτών και δευτερευόντως από την επιπολαιότητα και ασυνειδησία μικρών οφειλετών. Άλλωστε, όπως αναφέρεται, η Αγροτική Τράπεζα, που λειτουργούσε ως κοινωφελής οργανισμός και όχι ως εμπορικό κερδοσκοπικό ίδρυμα, αξιοποιώντας κεφάλαια που της είχε παραχωρήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, προσέβλεπε στην προστασία και διευκόλυνση των αγροτών που ήταν συνεπείς στην εξόφληση των χρεών τους.
Τους συνεπείς, λοιπόν, αγρότες παρέστεκε κυρίως η Αγροτική Τράπεζα στις «δύσκολες» χρονιές, επιμηκύνοντας την αποπληρωμή των χρεών τους με διακανονισμό και μη προβάλλοντας απαίτηση διακοπής του δανεισμού τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δανεισμός των αγροτών από την Αγροτική Τράπεζα γινόταν με χαμηλό επιτόκιο, όχι για να επιτύχει η Τράπεζα κάποιο κέρδος, όπως σημείωνε ο συντάκτης του εγγράφου, αλλά για να καλύπτει τα έξοδά της καθώς και τους τόκους προς την Τράπεζα της Ελλάδος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η εγκύκλιος του Νομάρχη Λάρισας προς τους δημάρχους και κοινοτάρχες των περιοχών της δικαιοδοσίας του έκλεινε με την παράκληση να διαβαστεί στις εκκλησίες των κοινοτήτων, στα γραφεία των γεωργικών συνεταιρισμών και γενικά σε μέρη όπου συναθροίζονταν και μπορούσαν να ενημερωθούν όλοι οι αγρότες.
Προφανώς, την εποχή εκείνη, δεν υπήρχαν ακόμη διαθέσιμα τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης επικοινωνίας, έντυπα και ηλεκτρονικά, συμπεριλαμβανομένων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που παρέχουν σήμερα τεράστιες δυνατότητες διάχυσης της πληροφορίας σχεδόν αστραπιαία.
Εν κατακλείδι, η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, έχοντας επιδείξει σημαντικό έργο προς την κατεύθυνση της στήριξης του αγροτικού τομέα της χώρας, τερμάτισε τις εργασίες της τον Ιούλιο του 2012, όταν το υγιές τμήμα της απορροφήθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς.
Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο-δρα Ιστορίας Α.Π.Θ.
