Από τη Μαρίνα Αποστολοπούλου
Από ποδόσφαιρο λίγα πράγματα.
Τα στοιχειώδη που λέει ο λόγος. Παρότι υπάρχουν γυναίκες που παρακολουθούν σχεδόν τόσο φανατικά όσο και οι άνδρες ποδόσφαιρο, οι περισσότερες απλώς δείχνουμε από μία ανεκτικότητα έως καταφανή αντιπάθεια, σε ένα άθλημα που συνήθως βγάζει τον χειρότερο εαυτό όλων όσοι συμμετέχουν σε αυτό με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Και βέβαια όλα όσα συμβαίνουν πέριξ του ποδοσφαίρου, που το έχουν μετατρέψει από «άθλημα» σε μία απροκάλυπτη βιομηχανία επιχειρηματικών συμφερόντων με «στημένα ματς», «λαμογίες» πάσης φύσεως και αμοιβές τόσο ιλιγγιώδεις όσο και προκλητικές, δεν βοηθούν στη βελτίωση της εικόνας του. Καθώς είναι σαφές ότι στο χρηματιστήριο της μπάλας τα πρόσωπα είναι «επενδύσεις» κέρδους, δικών τους αλλά βεβαίως και πρωτίστως της «βιομηχανίας» που τους στηρίζει και το «άθλημα» είναι απλώς το «όχημα» που επιτρέπει την επίτευξη των στόχων αυτών.
Όταν όμως μιλάμε για «εθνική ομάδα» τότε το πράγμα παίρνει άλλη διάσταση.
Είτε είναι ποδόσφαιρο, είτε είναι μπάσκετ, είτε είναι χόκεϊ επί πάγου, είναι πλέον «εθνική υπόθεση». Και εκεί βρίσκεται εν τέλει η «μαγεία» και η «δύναμη» των αθλημάτων. Ότι μπορούν να ενώνουν άπαντες, οι οποίοι μπορεί να διαφωνούν στα πάντα-ιδιαιτέρως αν πρόκειται για Ελληνες-αλλά όταν έρθει η ώρα που το εθνικό συγκρότημα αγωνίζεται ενώνονται και συντάσσονται με πάθος και σθένος πίσω από αυτό.
Και βέβαια, τούτο τον καιρό που το «Μουντιάλ» βρίσκεται σε εξέλιξη, είχαμε για μία ακόμη φορά την ευκαιρία να διαπιστώσουμε όχι μόνον εμείς αλλά και όλοι οι λοιποί συμμετέχοντες από τις αντιδράσεις των φιλάθλων, τη «δύναμη» και την «επιρροή» που ασκεί και τον τρόπο που επηρεάζει την ψυχοσύνθεση των λαών. Ειδικά όταν αυτοί οι λαοί είναι ταλαιπωρημένοι, απογοητευμένοι και απαισιόδοξοι για το παρόν και το μέλλον τους και μία νίκη του εθνικού συγκροτήματος αποτελεί αχτίδα χαράς, ελπίδας, ψυχικής και εθνικής ανάτασης, έστω για το λίγο διάστημα που κρατάει το εν λόγω συναίσθημα.
«Ένας λαός, μία ομάδα, ένα δράμα»
Αυτό ήταν που βιώσαμε με τη συντριπτική και τραγική ήττα της Βραζιλίας από τη Γερμανία, είτε είμαστε γνώστες του ποδοσφαίρου είτε όχι. Η ταπεινωτική ήττα, μιας μεγάλης ομάδας, με παράδοση η οποία «παραδόθηκε» στους Γερμανούς και έχασε στην έδρα της με 7-1 δεν είναι απλά μία αθλητική ήττα. Είναι αφορμή για μία ακόμη φορά να αντιληφθούμε ότι το ποδόσφαιρο με τη δύναμη και την επιρροή που ασκεί στον κόσμο (είτε συμφωνεί κανείς με αυτό είτε διαφωνεί), θα πρέπει περισσότερο να προσεγγίζεται ως ψυχοκοινωνικό φαινόμενο παρά ως αθλητικό.
Παρότι είναι φυσικό και επόμενο να υπάρχει θλίψη και απογοήτευση όταν χάνει μία εθνική ομάδα και να προστίθεται και η οργή όταν χάνει με τέτοιο τρόπο, για τη Βραζιλία είναι σαφές ότι η ήττα αυτή αποτέλεσε «εθνικό δράμα». Αρκεί να έβλεπε κανείς τις δραματικές αντιδράσεις των Βραζιλιάνων -πέρα από τις βίαιες που τέλος πάντων έχουμε συνηθίσει να συνοδεύουν το ποδόσφαιρο- τη συντριβή ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, τον θρήνο (λες και είχαν χάσει κάποιον δικό τους άνθρωπο), για να αντιληφθεί το μέγεθος της ψυχικής και εθνικής δοκιμασίας που αυτή η ταπεινωτική ήττα αντιπροσωπεύει γι’ αυτούς.
Οι Βραζιλιάνοι είναι ένας λαός που κινείται σε ρυθμούς καρναβαλιού και σάμπας, Κόπα Καμπάνα, Ιπανέμα και ποδοσφαίρου.
Είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Και όποιος έχει βρεθεί εκεί το προσλαμβάνει αυτό θέλοντας και μη.
Παράλληλα όμως είναι και ένας λαός που κινείται στους λιγότερο ελκυστικούς ρυθμούς της φτώχειας, της φαβέλας, του πλούτου των ολίγων και της φτώχειας και εξαθλίωσης των πολλών. Και αυτό όχι τώρα, πάντα. Απλά τα τελευταία χρόνια που η Βραζιλία άρχισε να προβάλλεται ως ανερχόμενη οικονομική δύναμη διεθνώς, οι «υπόλοιποι» ασχοληθήκαμε (ίσως) με τη χαώδη αναντιστοιχία, ανάμεσα στους «έχοντες» και τους «μη έχοντες» αλλά και το «οικονομικό θαύμα» της Βραζιλίας. Αυτό όμως, ήταν καθεστώς που προϋπήρχε. Και ας μην ξεχνάμε και η Κίνα, είναι ανερχόμενη, «η ανερχόμενη» οικονομική δύναμη παγκοσμίως και η Ινδία επίσης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ευημερούν οι λαοί τους, πλην των «ολίγων». Παραμένουν φτωχοί και ταλαιπωρημένοι. Τη Βραζιλία όμως, εκεί πάνω που ανερχόταν τη βρήκε επιπλέον και η οικονομική κρίση, επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα για την πλειονότητα των πολιτών της. Κα όταν ανέλαβε το Μουντιάλ οι περισσότεροι, βρέθηκαν να διαμαρτύρονται γιατί τα κεφάλαια που ξοδεύτηκαν για έργα του παγκόσμιου πρωταθλήματος (από τη στιγμή που η ΦΙΦΑ δεν παρέσχε τους «χορηγούς» που είχε υποσχεθεί για την κατασκευή τους) θα μπορούσαν απλά να έχουν διατεθεί για τους ταλαιπωρημένους Βραζιλιάνους. Ας μην ξεχνάμε τις ταραχές που είχαν ξεσπάσει και συνεχίζονταν μέχρι και που ξεκίνησε το Μουντιάλ.
...Κι έπειτα άρχισαν τα ματς
Η Εθνική Βραζιλίας προχωρούσε στο Μουντιάλ και οι Βραζιλιάνοι άρχισαν σιγά-σιγά να «ξεχνάνε» τον θυμό για τα χρήματα που δόθηκαν. «Κρεμάστηκαν» από την ομάδα τους, για την ακρίβεια κρέμασαν την «ελπίδα» και την ανάγκη τους για αισιοδοξία από αυτή και περίμεναν τι; Να κερδίσει το Μουντιάλ. Να τους «αποζημιώσει» για όσα περνάνε. Να τους δώσει μία μεγάλη ικανοποίηση, μία χαρά, έστω και πρόσκαιρη. Αντ’ αυτού, ήρθε μία συντριπτική ήττα, που τους εξευτέλισε διεθνώς και τους έκανε να αισθανθούν ντροπή. Και βέβαια να θυμηθούν ότι όλα αυτά τα χρήματα που εις βάρος τους διατέθηκαν για να γίνει το Μουντιάλ στη Βραζιλία, δεν έχουν κανένα αντίκρισμα. Απλώς τους τα στέρησαν. Εξ ου και ο «φόβος» της προέδρου ότι μπορεί να μην επανεκλεγεί ενόψει προεδρικών εκλογών.
Δεν κατέρρευσε μία ομάδα
Κατέρρευσε ένας λαός, λόγω της συγκεκριμένης μη διαχειρίσιμης (λόγω αποτελέσματος) ήττας. Και αυτό είναι πράγματι δραματικό όσο και αν φαίνεται υπερβολικό. Γιατί σε καμία περίπτωση δεν αφορά στο ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο ήταν μόνο η αφορμή.
