Μεταπτυχιακό, διδακτορικό, πολλές δημοσιεύσεις. Θα μπορούσε να γίνει καθηγητής στα ξένα, αλλά ο ίδιος είχε άλλα στο μυαλό του. Ήθελε να δημιουργήσει στην πόλη του ένα επιστημονικό εργαστήριο.
Προτείνει στις Αρχές της πόλης τη δημιουργία ενός κοινωνιολογικού εργαστηρίου, όπου εκεί θα ερευνούσε κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές. Το αίτημά του έγινε δεκτό. Ουδείς αμφισβητούσε άλλωστε την επιστημονική του αρτιότητα. Του παραχωρήθηκε μάλιστα από τις Αρχές και ένα τεράστιο πράσινο οίκημα στο κέντρο της πόλης. Η πόλη όφειλε να επενδύσει στο άξιο τέκνο της. Να του δώσει την ευκαιρία που ζητούσε.
Ο Γ. Σ. έβλεπε κάθε μέρα πολλούς στο εργαστήριό του. Ανθρώπους κάθε λογής. Ανέλυε κοινωνιολογικά και πολιτικά τις σκέψεις τους, άκουγε απόψεις, τροφοδοτούσε τις συζητήσεις, κατέληγε σε συμπεράσματα. Παρατηρούσε και τις ιδιόμορφες συμπεριφορές. Αυτές ειδικά του ασκούσαν επιστημονική γοητεία. Δεν περίμενε να υπάρχουν τόσο ετερόκλητα χαρακτηριστικά στους πολίτες. Κι όμως η πόλη του λειτουργούσε ομαλά. Παράδοξο για τον ίδιο.
Σκέφτηκε πως σίγουρα η αλήθεια ήταν αλλού κρυμμένη. Έπρεπε να δει και άλλες παραμέτρους. Αποφασίζει να κρατήσει μόνιμα εντός του πράσινου σπιτιού όλους τους συμμετέχοντες στο κοινωνιολογικό του πείραμα. Μάλιστα για να το επεκτείνει ζητά από τον Δήμο να του παραχωρηθούν και παρακείμενοι χώροι. Το αίτημά του γίνεται ξανά δεκτό. Υπήρχε εμπιστοσύνη στην επιστημονική του επάρκεια. Φτιάχνει εν τέλει μια δική του, μικρή, εργαστηριακή πολιτεία. Στην πολιτεία του διαμένουν πλέον πολλοί. Έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο κοινωνιολογικό εργαστήριο παρατήρησης. Το επιστημονικό όραμά του γινόταν πραγματικότητα, γρηγορότερα από ό,τι κι ο ίδιος είχε φανταστεί.
Η φήμη του πια επεκτεινόταν στην πόλη ραγδαία. Όμως η πόλη είχε ήδη αρχίσει να παρουσιάζει προβλήματα. Ενώ στο εργαστήριό του επικρατούσε ευρυθμία, στην πόλη επικρατούσε αρρυθμία. Έλειπαν πολλοί. Κρίσιμος αριθμός ατόμων που ισορροπούσαν τη ζωή της πόλης είχε κλειστεί στο εργαστήριο του Γ. Σ. Οι «έξω», που θεωρούσαν τον εαυτό τους λογικό, συνετό και ενάρετο υπέφεραν. Άρχισαν να μετανιώνουν που δεν επέλεξαν τη ζωή στο εργαστήριο και το σνόμπαραν. Οι άρχοντες της πόλης άρχισαν και αυτοί να προβληματίζονται. Οι λογικοί, συνετοί και ενάρετοι, όσοι ήταν έξω, δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Η πόλη έχανε τον ρυθμό της. Για τον Γ. Σ. όμως και αυτό έχρηζε περαιτέρω κοινωνιολογικής μελέτης. Πώς είναι δυνατόν να μη συνεννοούνται οι λογικοί;
Ο Γ. Σ. αντιλαμβάνεται τελικώς ότι είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον η ασυνεννοησία των φερόμενων ως λογικών, όσων δηλαδή ήταν εκτός του εργαστηρίου του. Αντιστρέφει το κοινωνιολογικό του υπόδειγμα και διώχνει από το συγκρότημα των πράσινων κατοικιών όλους τους ενοίκους. Άλλωστε αυτοί είχαν αποδείξει ότι μπορούν να ζουν εύρυθμα. Βάζει τώρα στο πράσινο σπίτι τους λογικούς, τους συνετούς και τους ενάρετους. Διαπιστώνει ότι αυτοί είναι πιο ενδιαφέροντες κοινωνιολογικά, γιατί αυτοί αποτελούν την αποκλίνουσα μειοψηφία που πρέπει να μελετηθεί.
Αυτή η αντιστροφή ταράσσει όμως τον Γ. Σ. συναισθηματικά. Διαπιστώνει ότι και ο ίδιος, ως υποτιθέμενα λογικός, είχε τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτούς που ήθελε να παρατηρήσει. Βρίσκεται σε αδιέξοδο. Δεν διαθέτει πια τις κατάλληλες μεθόδους. Λύση δεν έχει. Αποδεσμεύει, λοιπόν, από το πράσινο σπίτι όλους τους λογικούς, συνετούς και ενάρετους. Χρειάζεται κι αυτούς η πόλη, σκέφτεται. Τούς στερείται. Πρέπει να αποκατασταθεί ηπαλιά ισορροπία. Καταλαβαίνει τελικώς ότι δεν είναι πλέον χρήσιμος για την πόλη του όπως πίστευε. Το ίδιο πιστεύουν τώρα και οι Αρχές της πόλης. Δεν εμπιστεύονται πια το άξιο τέκνο της. Σκέφτεται να εγκαταλείψει οριστικά την πόλη του. Οι Αρχές όμως του παραχωρούν το πράσινο σπίτι για να μείνει...
[Βασισμένο στη νουβέλα του Μασάντου ντε Ασσίς, «Ο Φρενίατρος» (1881)]
Από τον Δρα Νίκο Ντόλα
