Το περιεχόμενο μιας εγκυκλίου, την οποία απέστειλαν ο μητροπολίτης της Λάρισας Παΐσιος και ο αρχιεπίσκοπος της Ελασσόνας Γερμανός, τον Μάιο του 1647, μας πληροφορεί για ένα περίεργο κληρονομικό έθιμο του Τυρνάβου. Πρόκειται για ένα έθιμο ξένο προς τα κοινά έθιμά μας, σύμφωνα με τα οποία τα παιδιά (οι κατιόντες) κληρονομούν τους γονείς τους. Στον Τύρναβο, όμως, μοναδική πόλη στον θεσσαλικό χώρο συνέβαινε το αντίθετο: τους τεθνεώτες, εφόσον ζούσαν οι γονείς και τα αδέλφια τους, τους κληρονομούσαν αυτοί (οι ανιόντες και οι εκ πλαγίου αδελφοποιία)!
Το έθιμο αυτό ήταν «παρά των νόμων γενομένων, κληρονομίας φημί των πλαγίων καν και κατιώντες ώσι μη φυλάττοντες τον νόμον τον φάσκοντα, οι κατιώντες καν άρρενες, καν θήλυαι ώσι, προτιμώνται των ανιόντων και των εκ πλαγίου και αδελφοποιίας, άς η εκκλησία του Χριστού, ως ασυστάτους εκώλυσε και ως γεγονίας λογίζεται (...)».
Το παράξενο αυτό έθιμο δεν το δεχόταν η Εκκλησία, διότι δημιουργούσε προβλήματα στα παιδιά (κατιώντες), καθώς την περιουσία τους την κληρονομούσαν οι συγγενείς τους, οι παππούδες και οι θείοι (οι εκ πλαγίου συγγενείς των κατιώντων).
Ο μητροπολίτης της Λάρισας Παΐσιος (12.4.1645-Ιούλιος 1652) ήταν νέος στον μητροπολιτικό θρόνο της πόλης μας. Καθώς την περίοδο 1318-1739, ο μητροπολίτης της Λάρισας είχε την έδρα του στα Τρίκαλα, ο Παΐσιος πληροφορήθηκε την ύπαρξη του εν λόγω εθίμου δύο χρόνια μετά τον ερχομό του στα Τρίκαλα, προφανώς κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στον Τύρναβο. Κάποιοι Τυρναβίτες, αδικημένοι από την επιβολή αυτού του εθίμου παραπονέθηκαν στον μητροπολίτη κι εκείνος αποφάσισε να επέμβει με την αποστολή μιας εγκυκλίου, στην οποία συμμετείχε και ο αρχιεπίσκοπος Ελασσόνας Γερμανός, προσδίδοντας περισσότερο κύρος στην εγκύκλιο. Δεν είναι γνωστό εάν οι Τυρναβίτες κατήργησαν ή όχι το έθιμό τους. Είναι γνωστό ότι τα έθιμα καταργούνται με πολλή δυσκολία.
Οφείλουμε πολλές ευχαριστίες στον Τρικαλινό φιλόλογο Δημήτρη Γ. Καλούσιο, για τη μελέτη και την έκδοση του κώδικα της Μητρόπολής μας, χάρη στον κόπο του έχουμε τώρα, φιλίστορες και μη, ένα πλήθος πληροφοριών.
(Βιβλιογραφία: Δημήτριος Γ. Καλούσιος, Ο Κώδικας της Μητροπόλεως Λαρίσης. ΕΒΕ 1472: 1647-1868, Λάρισα 2009, σ. 39-41).
Από τον Κώστα Σπανό,
εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
