το ρήμα γεροντεύω και η μετοχή γεροντεύοντος, όπως μαρτυρείται στην κτιτορική επιγραφή του ναού του Αγίου Παντελεήμονος της Τσαριτσάνης.
Ο ναός αυτός ανεγέρθηκε το 1702 με έξοδα της «πολιτείας» Τσαριτσάνης, «αρχιερατεύοντος» του αρχιεπισκόπου Ελασσόνας Ζαχαρίου, «ιερατεύοντος» του ιερέα Ιωάννη και «γεροντεύοντος» του Κυριακάκη. [Στ. Δαλαμπύρας, «Ανέκδοτες επιγραφές των μεταβυζαντινών μνημείων της Τσαριτσάνης και της περιοχής της», «Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τ. 11, σ. 97, και Θωμάς Μπούμπας, «Ο ναός του Αγίου Παντελεήμονος της Τσαριτσάνης. Οι κτιτορικές επιγραφές του 1702, 1704, 1714, 1898», «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», τ. 75, σ. 161].
Από τη λέξη προεστός προέκυψε το ρήμα προεστεύω και η μετοχή προεστεύοντος-προεστευόντων και από τη λέξη επίτροπος το ρήμα επιτροπεύω και η μετοχή επιτροπεύοντος-επιτροπευόντων.
Στην κτιτορική επιγραφή του ναού του Αγίου Χαραλάμπους της Τσαριτσάνης, αναγράφεται ότι ανεγέρθηκε το έτος 1761, «αρχιερατεύοντος του παναγιωτάτου Αγίου Ελασσόνος Παρθενίου, ιερατεύοντος παπά κυρ Σταματίου (...) επιτροπεύοντος κυρίου Χατζημάτου».
Για την εκλογή των κοινοτικών αρχόντων δεν γνωρίζουτμε πολλές λεπτομέρειες. Από τις πηγές τις οποίες έχω αναδιφήσει και από όσα έχουν δημοσιευθεί στο «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» αντλούμαι λίγες πληροφορίες. Φαίνεται ότι η εκλογή γινόταν διά βοής, στην πλατεία του οικισμού, αλλά οι γραμματιζούμενοι του χωριού, καταχώριζαν το σχετικό πρακτικό, προκειμένου να είναι έγκυρη η εκλογή. Η εκλογή γινόταν, συνήθως, τον μήνα Μάρτιο, όπως προκύπτει από την πλειοψηφία των πρακτικών. Παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα πρακτικού εκλογής από τις Μηλιές του Βόλου, το οποίο συντάχθηκε στις 16 Μαρτίου 1816:
«Ημείς η χώρα Μηλιαίς, μικροί και μεγάλοι, αποφασίσαμεν σήμερον, όλοι κοινώς και εκλέξαμε, διά πληρεξουσίους προεστούς της χώρας μας, τους τιμίους κυρίους Χατζη-Πανταζή, Δημήτριον Κωνσταντή, Ιωάννην Δήμου και Δημήτριον Κωνσταντάκη να επιστατούν, και να φροντίζουν εις όλας τας κοινάς υποθέσεις της χώρας μας (...). Διό δίδομεν το παρόν εις χείρας των με τας υπογραφάς μας (...). Τη 19 Μαρτίου 1816». [Χάιδω Πανταζή, «Τρία πρακτικά εκλογής προεστών και επιτρόπων στις Μηλιές του Πηλίου, 1809-1816», «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», 52 (2007) 351-362].
Στο τέλος της θητείας τους, οι προεστοί λογοδοτούσαν ενώπιον των συγχωριανών τους. Ένα σύντομο απολογιστικό πρακτικό προέρχεται από το Τρίκερι και είναι του έτους 1837. Παραθέτω και από αυτό ένα απόσπασμα:
«Εις τους χιλίους οκτακοσίους τριάκοντα έξη επιστατήσαντες προεστόταις της χώρας μας, χρόνον έναν (....), περισταθένταις επί παρρησία παντός του λαού, έδοσαν τον λογαριασμόν του τε πορίσματός των και δοσήματος του όλου ενιαυτού, όθεν δεν μένει απάνο τους παραμηκρά ληψοδοσία, και εις ένδειξιν εδόθη αυτούς ο παρόν κατλακάς [επίσημο έγγραφο] με την σφραγίδα του κοινού μας. 20 Σεπτεμβρίου 1837, Τρίκερι».[Ευαγγελία Σγάντζου, «Δύο τρικεριώτικα έγγραφα του 1837: απολογισμός των προεστών-πώληση χωραφιού», «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», 72 (2017) 254-256].
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
www.thessaliko.gr
