Όσο λίγο κι αν ήταν εκεί σωρευμένο σε μια γωνιά, μας έδινε την εικόνα της φρέσκιας φρατζόλας, της ζυμωμένης από τα ισχνά χέρια της μάνας μας και ψημένη στο φούρνο, που έκαιγε πουρνάρια, φερμένα από το Καραντάου.
Η δεύτερη ανάμνηση και πιο έντονη, ήταν εκείνη, προς το τέλος του φθινοπώρου, όταν ο παππούς μου άνοιγε με ξέχωρη ιεροτελεστία, το βαρελάκι με το γιοματάρι, από το τρανό μας αμπέλι. Με ιερουργία έδινε έναν έναν σ` όλους μας να δοκιμάσουμε, τον Διονυσιακό τούτον πλούτο.
Για το κρασί θα μιλήσουμε σήμερα, καθώς είναι και ο καιρός για «Καλά κρασιά!». Το κρασί αποτελεί ένα αγαθό, από την προελληνική ακόμα εποχή. Η παραγωγή του γινόταν μαζικά και συστηματικά. Μεγάλη η οικονομική του αξία. Μέσο συναλλαγών. Χαράς επιβίωση. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια κάνει λόγο για τα «Συμπόσια» ( Δείπνα). Γίνονταν σε σπίτια φίλων και οι συνδαιτημόνες έπρεπε να προσέλθουν σ` αυτά ευπρεπείς και καθαροί. Τα εδέσματα ήταν πλούσια. Εκεί τρώγοντας και πίνοντας, συζητούσαν για σοβαρά θέματα. Θέματα κοινά, πολιτικά, φιλοσοφικά, μεταφυσικά.
Από τον Όμηρο μαθαίνουμε την ευρεία χρήση του κρασιού. Το κρασί - μας λέει - συνόδευε τον Οδυσσέα σε όλες τις περιπέτειές του. Ο δε παιδαγωγός του Αχιλλέα, ο Φοίνικας, τον κρατά στα γόνατά του και του λέει πως τον μεγάλωσε με κρέας και κρασί.
Ο Αριστοτέλης αναφέρεται εκτενέστατα στο «Περί μέθης» έργο του. Τα «Συμπόσια», λέει, συντελούσαν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην κριτική, στη σκέψη, στον ελεύθερο διάλογο. Η χρήση, αλλά και η εγκράτεια στην οινοποσία ήταν κανόνας. «Οινωθήσεσθαι μεν, ου μεθύσεσθαι δε». Δηλ. πιέστε, αλλά μη μεθάτε.
Οι Ολύμπιοι θεοί για να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο από τα βάσανα της ζωής, έστειλαν τον Διόνυσο να προστατεύει τ` αμπέλια.
«Οίνος, λοιπόν, ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου». Αυξάνει την ευφοριακή διάθεση και προκαλεί ευθυμία. Αντίθετα με το μεθύσι, όπου χάνονται οι ηθικές αναστολές, οδηγεί τον άνθρωπο σε ανεπιθύμητες καταστάσεις και εκτροπές. (Γίνεται προκλητικός, αντικοινωνικός, εκρηκτικός. Δεν ελέγχει τις πράξεις του). Ο λογικός όταν πίνει γίνεται νηφάλιος. Αποκτά πνευματική ευφορία, χωρίς να χάνει την αυτοσυνειδησία του.
Κρασί λοιπόν ευλογημένο κι από τον Χριστό στο πρώτο του θαύμα στον γάμο της Κανά. Μας το έδωσε ο Θεός για να καταπολεμάμε τον πόνο μας. Μας λυπήθηκε. Όλο δουλειά και βάσανα: «Πάρτε λέει το κρασί, να ξεχνάτε. Να πίνεις, να πιπερίζει η γλώσσα σου και να νοστιμεύεται ο καταπιόνας σου. Να κυλάει μέσα σου δροσιά και κάψα. Να θολώνει ο νους σου και να ξεχνάς. Σάματις τί έχει ο φτωχός; Κτήματα ή βαπόρια; Ένα κρασάκι. Το πίνει, γελά και ευφραίνεται. Ο άνθρωπος πάντοτε αναζητούσε τη θολούρα της μέθης. Να ξεφύγει από τη μέγκενη της σκοτούρας. Μια ανάπαυση από το μεροδούλι. Μια λησμονιά από τα γκιντέρια. Μια ανάσα και μια ανακούφιση. Σήμερα μάλιστα, με τις φοροφάπες, το έχουμε πιο μεγάλη ανάγκη. Ό,τι χρειάζεται για να ξεχνάμε τον ΕΝΦΙΑ, τα capital controls, τον ΦΠΑ και όλα τα δεινά των Μνημονίων.
Αλλά βλέπεις και τούτο το ευλογημένο κρασάκι το φορολογούν αγρίως. Αφήστε μωρέ τούτο το διαμάντι στο ποτήρι, να το πίνει και ο δύστυχος φτωχός. Νισάφι, δεν χορτάσατε φόρους;
Ας μην ξεχνάμε και το σουξέ της εποχής μας. «Ακόμα λίγο κοκκινέλι / ακόμα λιγάκι τι μας μέλει / στον κόσμο που βρέθηκα / τα πάντα βαρέθηκα / κι αγάπες και πίκρες και φαρμάκια.
Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον ποιητή μας, που σαν οινοχόος, μας θυμίζει τη σωστή ροή του κρασιού, στους στίχος του «ΤΟ ΠΟΤΗΡΑΚΙ»
«Το πρώτο φέρνει όρεξη / το δεύτερο υγεία / το τρίτο φέρνει τη χαρά / το τέταρτο ευτυχία / το πέμπτο τη συζήτηση / το έκτο φασαρία / το έβδομο τη συμπλοκή / το όγδοο την Αστυνομία.
Μα ποιος έχει τη δύναμη ν` αντισταθεί στο εξαίσιο αυτό θεϊκό νέκταρ; Η χώρα μας, ο θαυμάσιος αυτός παράδεισος που λέγεται Ελλάδα, τι κρασιά βγάζει από τα σπλάχνα της! Πρώτα πρώτα τα Αρχαία φημισμένα κρασιά, τον «Σαμαγόρειο», που βάραγε κατ` ευθείαν στο κεφάλι, στο μεθύσι. Και τον «Ροδιακό», που προκαλούσε μονάχα τέρψη και απόλαυση. Δύσκολα έφερνε τη μέθη, γιατί ήταν αναμεμειγμένος με μυρωδικά, κανέλλα, ένηθο, κρόκο και βάλσαμο. Και κυρίως με τη συνοδεία των «Ρωγάλεια» (Δηλ. ξηροί καρποί).
Και σήμερα; Ω! τι ποικιλία γεύσεων!! Η ξακουστή ρετσίνα από τα Μεσόγεια, το Μπρούσκο της Ραψάνης, το Κοκκινέλι, η Ρόμπολα της Κεφαλληνίας, το Σαμιώτικο, το Ροδίτικο και τόσα άλλα. Κάθε γωνιά κι αμπέλι. Κάθε αμπέλι και κρασί. Κάθε κρασί και γεύση. Και κάθε γεύση κι ευφροσύνη. Στην υγεία σας.
Από τον Κων. Ι. Παπακωνσταντίνου
