Επισκέφτηκα την έκθεση από προσωπικό ενδιαφέρον και όχι από κάποια υποχρέωση του πρωτοκόλλου, μιας και για 35 χρόνια διδάσκω το μάθημα των Αυτοματισμών στα ΤΕΙ. Πρόκειται για μια μοναδική εμπειρία και ειλικρινά πιστεύω ότι θα πρέπει να επισκεφτούν την έκθεση πρώτα απ’ όλα όλοι οι εκπαιδευτικοί και στη συνέχεια όλα τα σχολεία όλων των βαθμίδων και κυρίως τα ΕΠΑΛ.
Οι αρχαίοι μηχανισμοί είναι εκεί μπροστά μας σε κανονικό μέγεθος ή σε μικρογραφία και τους βλέπεις να δουλεύουν, με μια εξαιρετική περιγραφή από τους ξεναγούς. Δεν μιλάμε για προσομοίωση, δεν μιλάμε για youtube, μπορείς να τους αγγίξεις! Μπορεί να δει κάποιος γνωστούς μηχανισμούς που βλέπουμε μόνο στα βιβλία όπως το υδραυλικό ρολόι, και τις πύλες της Αλεξάνδρειας, έως τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και τις Φρυκτωρίες.
Και βέβαια να κάνει πράξεις με τον Άβακα και να παίξει τα αρχαία επιτραπέζια παιχνίδια, μιας και υπάρχουν και διαδραστικές δράσεις. Όλη αυτή η εμπειρία με έκανε να αναλογιστώ για άλλη μια φορά πόσο μακριά από τον σωστό δρόμο βρίσκεται η εκπαίδευση στη χώρα μας. Σκέφτηκα με πόση χαρά θα ασχολούνταν οι μαθητές όλων των βαθμίδων σε ένα διαδραστικό εργαστήριο, όπου με την καθοδήγηση των δασκάλων θα μπορούσαν να «παίξουν» και να κατανοήσουν με αυτό τον τρόπο τις αρχές της Φυσικής, των Μαθηματικών, της Επιστήμης και της Τεχνολογίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλο τον κόσμο σήμερα μιλούν για την εκπαίδευση STEM ( Science, Technology, Engineering , Mathematics). Η κατανόηση των μηχανισμών μέσα από το παιχνίδι , οδηγεί στην κατασκευή νέων, στην επινόηση βελτιώσεων, στην επίλυση λύσεων, στη δημιουργία εφευρέσεων και στην καινοτομία. Μια τέτοιας μορφής ενασχόληση, πρώτα με τα χέρια και μετά με το μυαλό, δίνει στο παιδί δεξιότητες και αποτελεί αφορμή να ανακαλύψει την κλίση του.
Όλα αυτά που περιγράψαμε, είναι όλα όσα έχουμε εξοστρακίσει από την ελληνική εκπαίδευση. Καταργήσαμε σχεδόν κάθε μορφής χειρωνακτική εργασία από τα σχολεία. Το μάθημα της «χειροτεχνίας» έγινε μάθημα «εικαστικά» στο Δημοτικό. Το μάθημα της «τεχνολογίας» στα Γυμνάσια, στην ουσία γίνεται με αυτοσχεδιασμούς του καθηγητή και κατασκευές του μπαμπά. Καταργήσαμε κάθε μορφής εργαστήρια από το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Γενικό Λύκειο (εκτός από τα εργαστήρια Πληροφορικής).
Γενικά σαν κοινωνία υποτιμήσαμε τη χειρωνακτική εργασία, θεωρούμε υποτιμητικό το παιδί μας να γίνει υδραυλικός, ξυλουργός, οικοδόμος και γενικά τεχνίτης. Ακόμα και σήμερα, μας κατατρέχει το σύνδρομο του «σπουδαγμένου». Ρωτείστε μια μαμά που το παιδί της μπαίνει στο Νηπιαγωγείο, θα σας εκφράσει τα σχέδιά της για την εκπαίδευση του παιδιού της με γνώμονα τις σχολές του Πανεπιστημίου. Σκεφτείτε το... μιλάμε για το πανεπιστήμιο μετά το 2030!
Σίγουρα για όλα αυτά δεν φταίνε οι γονείς. Πρώτα από όλα φταίει η πολιτεία η οποία άφησε τη Δευτεροβάθμια Τεχνική Εκπαίδευση να γίνει αποθήκη «κακών» μαθητών, και από την άλλη οδηγεί όλους τους μαθητές στα πανεπιστήμια. Το αποκορύφωμα ήταν η πρόσφατη κατάργηση των ΤΕΙ σε μια νύχτα. Τα ΤΕΙ ήταν τα μόνα τριτοβάθμια ιδρύματα των οποίων ο στόχος ήταν να βγάλουν τεχνολόγους που να έχουν άμεση σχέση με την εφαρμογή, και των οποίων η εκπαίδευση ήταν κατά κύριο λόγο εργαστηριακή.
Έτσι σε μια νύχτα διπλασιάστηκε ο αριθμός των μελλοντικών πτυχιούχων (και πιθανόν υποψήφιων ανέργων). Φταίνε στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί, οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και οι συνδικαλιστικοί φορείς των εκπαιδευτικών που μέσα στην τύφλωση των στενών τους οικονομικών συμφερόντων δεν βλέπουν και δεν μιλούν για το αυτονόητο: Ότι σήμερα στη χώρα μας δεν χρειάζονται τόσοι πτυχιούχοι πανεπιστημίου, αλλά εξειδικευμένα τεχνικά στελέχη. Τέλος φταίμε όλοι μας που μέσα στην τύφλωση που έχουμε πάθει από την υπερτεχνολογία, ξεχνάμε ότι η ιστορία ξεκινάει όταν ο άνθρωπος δημιούργησε τα πρώτα εργαλεία, ότι η τεχνολογία προηγήθηκε της επιστήμης, ότι τεχνολογία και επιστήμη εξελίσσονται μαζί διαλεκτικά.
Δεν καταλαβαίνουμε ότι η σύγχρονη τεχνολογία δεν είναι μόνο οθόνη και πληκτρολόγιο, ότι πίσω από αυτά υπάρχουν μηχανισμοί που κάποιοι τους επινόησαν και τους κατασκεύασαν. Για να φτάσει στο ιντερνέτ η ανθρωπότητα πέρασε από τον Άβακα και τον μηχανισμό των Αντικυθήρων, από τις φρυκτωρίες και από τον υδραυλικό τηλέγραφο. Για να κάνεις έναν μηχανισμό να δουλέψει πρέπει να τον δοκιμάσεις, να πειραματιστείς, να το τροποποιήσεις, να σκεφτείς να τον αλλάξεις.
Αυτό όμως είναι η ομορφιά της δημιουργίας, έτσι έρχεται η πραγματική γνώση.
Μια επίσκεψη στο μουσείο θα σας πείσει...
Γράφει ο Γιώργος Σούλτης*
(*) Ο κ. Γ. Σούλτης είναι αντιδήμαρχος Τεχνικών Εργων του Δήμου Λαρισαίων
