Θα αναπτύξω κι εγώ με τη σειρά μου τις σκέψεις μου, πρωτίστως ως ευαισθητοποιημένη μητέρα μαθητή Γ’ τάξης ΕΠΑΛ, ως εκπαιδευτικός που εργάστηκε σε τουλάχιστον 50 διαφορετικές σχολικές μονάδες τα τελευταία 15 έτη σε διάφορα μέρη της Ελλάδας αλλά και από την πλευρά της τελειόφοιτης αριστούχου μαθήτριας εσπερινού ΕΠΑΛ της πόλης μας κατά το τρέχον σχολικό έτος.
Η ανθρώπινη ύπαρξη αναμφισβήτητα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ζωής. Τόσο μοναδικά ξεχωριστή είναι η έννοιά της, αφού μόνο αυτή μπορεί να εκφραστεί με 7 δισεκατομμύρια διαφορετικούς τρόπους, όσοι και οι κάτοικοι του πλανήτη γη. Αλήθεια, αναρωτηθήκατε ποτέ πόσο εκπληκτικά μοναδικό είναι να είμαστε όλοι οι άνθρωποι διαφορετικοί; Και δεν αναφέρομαι μόνο στην αυταπόδεικτη πραγματικότητα της εξωτερικής μας εμφάνισης, αλλά κυρίως στη μοναδικότητα της ψυχοσύνθεσης και της προσωπικότητας του καθενός από εμάς. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, καθιστά εξαιρετικά πολύπλοκη την επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους. Τίποτα, μα τίποτα άλλο, δεν ήταν ανέκαθεν πιο δύσκολο από τις ανθρώπινες σχέσεις! Τα συμφέροντα πια είναι τόσο μεγάλα, που έχουν αλλοτριώσει τις ψυχές μας. Κι εμείς αρνούμαστε πεισματικά να το παραδεχτούμε. Έχουμε πολέμους ή όχι; Άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από αυτούς ή όχι; Καταστρέφουμε καθημερινά και εν γνώσει μας το περιβάλλον ή όχι; Μα φυσικά ναι. Και όλα αυτά στο όνομα της αξιοθαύμαστης τεχνολογίας που… ανέβηκε σ’ ένα διαστημόπλοιο, εφοδιάστηκε με ορυκτά καύσιμα και κάμερες υψηλής ευκρίνειας, ατομικές βόμβες, ρουκέτες και όπλα και αφ’ υψηλού εκτοξεύει τα πυρά της σε οποιονδήποτε θα μπορούσε να απειλήσει την ύπαρξή της…
Και τώρα θα μου πείτε, τι σχέση έχουν όλα αυτά με τις καταλήψεις; Μήπως πάει πολύ μακριά η βαλίτσα για μερικές ανούσιες και άνευ περιεχομένου πράξεις μεμονωμένων μαθητών που κατά τα λεγόμενα ευτυχώς της μειοψηφίας, με βάση τις απόψεις ανθρώπων που είχαν δημοσίως το θάρρος της γνώμης στα ΜΜΕ, διαταράσσουν τον εφησυχασμό των σχολικών κοινοτήτων και της κοινωνίας; Όχι βέβαια, το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα. Γιατί; Μα για τον αυτονόητο λόγο της ανυπέρβλητης πολλές φορές δυστοκίας των ανθρώπινων σχέσεων, της έλλειψης επαρκούς και σωστής επικοινωνίας μεταξύ των μελών μίας ομάδας, είτε πρόκειται για την οικογένεια είτε για το σχολείο είτε για τις φιλίες μας. Όταν σε παγκόσμιο επίπεδο, η ασυνεννοησία των αρχηγών κρατών μπορεί να οδηγήσει στις χειρότερες των πράξεων, που οδηγούν σε απώλειες ανθρώπινων ζωών και ανυπολόγιστες καταστροφές στον περιβάλλοντα χώρο τους, πόσο δύσκολο θα ήταν να κατανοήσει κανείς πως παρόμοιες ασυνεννοησίες στον μικρόκοσμο της καθημερινότητάς μας θα μπορούσαν να έχουν παρεμφερείς επιπτώσεις;
Και σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να θέσω υπόψη όλης της σχολικής κοινότητας και γενικότερα των σκεπτόμενων και ευαισθητοποιημένων ανθρώπων, το ερώτημα: ‘Και τώρα τι να κάνω, να δώσω προτεραιότητα στον άνθρωπο, στην επικοινωνία, στην ασφάλεια, στην νομική εξουσία, στα θρανία, στα γραφεία, στα αρχεία και με ποια σειρά; Μήπως είναι ρητορική η ερώτησή μου; Σίγουρα κάποιοι θα απαντούσαν αμέσως το αυτονόητο και κάποιοι άλλοι πάλι, ότι όλα είναι εξίσου σημαντικά, για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου! Κι εγώ συμφωνώ, ως προς την τελειότητα της υγιούς συνύπαρξης πνεύματος και ύλης. Όταν όμως το πνεύμα πονά και η ύλη καταστρέφεται, σε ποιο από τα δύο θα έπρεπε να δώσω μεγαλύτερη αξία; Θα σας το πω απλά βάσει ιδίας εμπειρίας, πως το επικοινωνιακό υπόβαθρο ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές και δη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, "πάσχει σε σημαντικό βαθμό". Η διαχείριση των σχέσεων κυρίως εντός αλλά και εκτός τάξεων αποτελεί το μεγαλύτερο θέμα της σχολικής πραγματικότητας, στην οποία καλώς ή κακώς τα παιδιά μας μοιράζουν τον ημερήσιο χρόνο τους με την οικογένεια. Το σχολείο είναι συνυπεύθυνο στην ορθή διαπαιδαγώγηση των παιδιών, δεδομένου ότι "εκθέτει" την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του κάθε μαθητή ενώπιον ενός πολυπληθούς συνόλου που απολύτως καμία σχέση δεν έχει με τη θαλπωρή της οικογένειας, ακόμη και αν αυτή υπολείπεται σημαντικής ποιότητας. Θα έχετε ακούσει όλοι φαντάζομαι για τα περίφημα φαινόμενα "μπούλινγκ" και το αποτύπωμα που αφήνουν στη διαμόρφωση της ιδιοσυγκρασίας των παιδιών στο πέρασμα των χρόνων. Επίσης ποτέ και πουθενά δεν ενημερώθηκα για την παρουσία κάποιου ψυχολόγου στο σχολείο, στον οποίο θα μπορούσα ίσως να απευθυνθώ για το πρόβλημα που αντιμετωπίζω με κάποιους μαθητές ή και να παραπέμψω τους μαθητές μου για συζήτηση και προστασία.
Στο διά ταύτα λοιπόν, και για να μη σας κουράζω, θα σας αναφέρω αυτούσια αποσπάσματα από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο (που αποτελεί και το κύκνειο άσμα της) με τίτλο: «ΕΦΗΒΟΙ» προβλήματα και ανησυχίες, Παρίσι 1989, μίας εκ των σημαντικότερων ψυχαναλυτριών του κόσμου, που κατατάσσεται στις 100 σημαντικότερες γυναίκες του 20ού αιώνα, της Γαλλίδας Φρανσουάζ Ντολτό, προκειμένου να περάσω με τον τρόπο αυτό τα μηνύματά μου:
* «Τα σχολεία θα έπρεπε να είναι ανοιχτά για τη νεολαία, όχι μόνο με καθηγητές, αλλά με παιδαγωγούς και ψυχαναλυτές, που θα έκαναν τους μαθητές να νιώθουν, σαν στο σπίτι τους».
* «Στον έφηβο πρέπει να είμαστε πάντα διαθέσιμοι και υπομονετικοί».
* «Η εφηβεία είναι σαν μία Δεύτερη Γέννηση που γίνεται προοδευτικά. Ο έφηβος αποχωρίζεται σιγά σιγά από τη οικογενειακή προστασία, όπως αποχωρίστηκε κάποτε από τον προστατευτικό πλακούντα κατά το τοκετό. Βιώνει λοιπόν έντονα την ασφυξία, ώσπου να αρχίσει η διαδικασία της γέννας και αποκτήσει νέα πνοή».
* «Οι ΑΣΤΑΚΟΙ, όταν αλλάζουν εξωτερικό περίβλημα, μένουν χωρίς καμία άμυνα όσο καιρό χρειάζεται να φτιάξουν το καινούργιο. Σε όλο αυτό το διάστημα είναι εκτεθειμένοι σε κινδύνους. Όπως ακριβώς και οι έφηβοι. Το να φτιάξουν ένα καινούργιο περίβλημα κοστίζει τόσα δάκρυα και τόσο ιδρώτα, που είναι λιγάκι σαν να το πληρώνουν με αίμα. Στα λημέρια του ανυπεράσπιστου αστακού παραμονεύει πάντα ένα μουγγρί, που είναι έτοιμο να το κατασπαράξει. Το μουγγρί του εφήβου είναι όλες οι απειλές και οι κίνδυνοι που βρίσκονται μέσα του ή έξω από αυτόν και κατατρέχουν τη ζωή του».
Δεν λέω να αφήνουμε τα πάντα στο έλεος, στο όνομα του εφηβικού συμπλέγματος του αστακού, που σημειωτέον δεν έχει τον ίδιο χρόνο ανάπτυξης σε όλα τα παιδιά και θα μπορούσε να υπερβεί κατά πολύ ακόμη και το τυπικό όριο των 17 ετών, αλλά το κράτος, το σχολείο, η ασφάλεια αναρωτήθηκε ποτέ αν ανταποκρίνεται επαρκώς στις προδιαγραφές για να μπορεί να ασχολείται σοβαρά με τη διαπαιδαγώγηση, την αντιμετώπιση και το χειρισμό, μίας τόσο σημαντικά εξελικτικής φάσης της ανθρώπινης ύπαρξης;
*Από τη Φωτεινή Σπανού
*Η Φωτεινή Σπανού είναι μητέρα μαθητή Γ’ τάξης ΕΠΑΛ, εκπαιδευτικός και μαθήτρια Δ’ τάξης εσπερινού ΕΠΑΛ
