Βέβαια, στον καιρό μας, και ιδίως στην Ευρώπη, το βάρος των εννοιών αυτών και οι διακριτές διαφορές μπορώ να πω ότι πήραν ένα απαλό χρώμα. Η ύπαρξη μεγάλων συνόλων πληθυσμών, παρά την εθνική τους διάκριση, αφήνουν όλο και μεγαλύτερες δυνατότητες εμπορίου, συναλλαγών εν γένει οικονομικής δραστηριότητας, μα σαφώς και αλληλεπίδρασης πολιτικής και πολιτιστικής αντίληψης. Παρά τους αναφυόμενους εθνικισμούς και δημοκοπίες που υποκινούνται από δόλιους δημαγωγούς, οι οποίοι στοχεύουν στα χαμηλά και ιδιοτελή ένστικτα των ψηφοφόρων τους είναι φανερό ότι οι πολίτες της Γηραιάς Ηπείρου μας ωθούνται, έστω με αργό ρυθμό, με μια διυποκειμενική διάδραση σε συγκλίνουσες αντιλήψεις. Ακόμη και στις παρυφές της όπως είναι η βαλκανική, στην οποία πριν είκοσι χρόνια χύθηκε ανθρώπινο αίμα, βλέπουμε μια άμβλυνση, των παθών και προσήλωση σ’ ένα καλύτερο μέλλον στην ίδια μεγάλη οικογένεια!
Σε αυτό το μέλλον, γνώμη του γράφοντος είναι ότι ξεθωριάζουν οι τυποποιημένες πολιτικοκοινωνικές θεωρίες και τα αντίστοιχα μοντέλα τους. Στους διαρκώς επιταχυνόμενους ρυθμούς της εποχής μας κύριο μέλημα είναι η ποσοτική και ποιοτική μεγέθυνση απόκτησης αγαθών, σε συνδυασμό με τη διατήρηση των βασικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών. Επιπρόσθετα, πρέπει να λάβουμε, υπόψη μας, την πληθυσμιακή ρευστότητα που παρατηρείται παγκόσμια, στη δε χώρα μας είναι παραπάνω από εμφανής. Είναι κίνηση διαρκής, τα πολιτιστικά, ιδεολογικά σχήματα αλλάζουν, απλώς δυσκολευόμαστε να το συλλάβουμε στον χρόνο της δικής μας ελάχιστης ζωής.
Οι ετυμολογικές έννοιες που πραγματευόμαστε στο παρόν κείμενο είναι διαφορετικής ορθότητας και εξηγούμαι. Η μεν προοδευτικότητα (προς οδόν) στοχεύει στην ποιοτική ανέλιξη υπαρχόντων πολιτικοκοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών στοιχείων μιας επικράτειας.
Ο φιλελευθερισμός όμως έχει όλα τα στοιχεία μιας φιλοσοφικής θεωρίας με βάση την έννοια της αγάπης (φιλώ) στην ελευθερία του υποκείμενου ατόμου πολίτου. Οι αποχρώσεις όμως της ελευθερίας σε συνδυασμό με τον ούτως ή άλλως απαραίτητο αυτοπεριορισμό του κάθε ατόμου όσον αφορά στη φυσική ορεκτική επιθυμία για συσσώρευση πλούτου, στον βαθμό που αυτός επιτυγχάνεται, δίνει νόημα και ουσία στον χαρακτηρισμό μιας κοινωνίας ως ευνομούμενη! Αυτό γιατί η ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία. Τα όρια μιας κρατικής εξουσίας πρέπει να είναι αρκετά αυστηρά για να μην γλυστρούν οι "επιτήδειοι" και συγχρόνως να μην εμποδίζεται η δημιουργικότητα των πολλών, θέλω να πιστεύω, που δεν την ακούμπησε ο διαφωτισμός στον καιρό του, είναι εντονότερη η ανάγκη του αποτρεπτικού κολασμού στις κάθε είδους αυθαιρεσίες. Συνοψίζοντας λοιπόν στην έννοια του φιλελευθερισμού και η θέσπιση κανόνων, νόμων από την εξουσία θέλει τόλμη.
Η έννοια της προοδευτικότητας στη χώρα μας έλαβε τα πολιτικά χαρακτηριστικά μιας αντίδρασης μεγάλου μέρους του λαού απέναντι στην οικονομική και πολιτική κυριαρχία μιας ολιγάριθμης ελίτ. Ισως καθ' υπερβολή όμως ελέγετο ότι εκατό οικογένειες κυριαρχούσαν πολιτικοοικονομικά. Αυτό στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα και προϊόντος του χρόνου αμβλύνθηκε σε μεγάλο βαθμό και έμεινε να χρησιμοποιείται από πολιτικές παρατάξεις, των οποίων το στίγμα αναφερόταν κατά καιρούς σε διάφορα κεντροαριστερά ενίοτε αντιστρατευόταν πλήρως την με προϋποθέσεις ελεύθερη δημιουργία των πολιτών. Βλέπουμε λοιπόν μια κατάχρηση του όρου προοδευτικότητας που εν συντομία ορίσαμε προηγουμένως με μια κάποια διαβάθμιση. Αντιστοίχως και στον φιλελευθερισμό όταν τους εστιάζει μονοσήμαντα στον οικονομικό τομέα, ωθεί σε μια αχαλίνωτη συγκέντρωση πλούτου στους ολίγους, συνεπικουρούμενος μάλιστα με νόμους περιοριστικούς τη δυνατότητα αντίδρασης του πλειοψηφικού τμήματος των εργαζομένων.
Τα τελευταία χρόνια στο σύνολο της Ευρώπης μιας αυτό είναι εμφανές και το όνομά του είναι νεοφιλελευθερισμός.
Συμπερασματικά, θεωρώ ότι οι δύο αυτές λέξεις προοδευτικότητα και φιλελευθερισμός αν και διάφορες σε πρώτη ανάγνωση μεταξύ τους, αποτελούν όμως τον απαραίτητο καμβά σε μια κοινωνία και στη διακυβέρνηση μιας χώρας ή και παγκόσμια, προκειμένου η θέσμιση νόμων που χαρακτηρίζονται από το ΜΕΣΟΝ του Αριστοτέλη να απεικονίσουν την το δυνατόν πιο μεγάλη αυτόνομη αυτόδικη κοινωνία έστω και ως αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
Στην εποχή μας, που λόγω αντιπροσώπευσης η συμμετοχή των πολιτών εξαντλείται με την ψήφο τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, ευχής έργο είναι να επιλέγουμε ηγεσίες που να αρκούνται στη διακυβέρνηση της χώρας και να μην ονειρεύονται την απόλυτη εξουσία, η οποία νομοτελειακά καταλήγει στη δυνάστευση ενός λαού.
Από τον Παύλο Δ. Γιατσάκη
