Το 594 π.Χ. έλαβε από την πόλη του την εντολή να νομοθετήσει προκειμένου να σταματήσουν οι κοινωνικές διαμάχες που μάστιζαν την Αθήνα για δεκαετίες. Οι νόμοι του που δημοσιεύτηκαν το 592 π.Χ. θεωρούνται σταθμός στην παγκόσμια ιστορία. Όταν τελείωσε το νομοθετικό του έργο, ο Σόλων αυτοεξορίστηκε για δέκα χρόνια, προκειμένου να αποφύγει αλλαγές στη νομοθεσία και να αφήσει τους Αθηναίους ελεύθερους να εφαρμόσουν τους νόμους. Κατά τη δεκαετή απουσία του επισκέφτηκε διάφορα μέρη του τότε γνωστού κόσμου. Ο Πλάτωνας στο έργο του Τίμαιος μας πληροφορεί ότι ταξίδεψε και στην Αίγυπτο όπου ένας Αιγύπτιος ιερέας του είπε τα εξής: Σόλων Έλληνες αεί παίδες εστέ, γέρων δε Έλλην ουκ εστίν, δηλαδή Σόλωνα εσείς οι Έλληνες μένετε πάντα παιδιά και δεν υπάρχει γέροντας Έλληνας.
Είναι φανερό ότι ο ιερέας αποθεώνει τα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα των Ελλήνων και το δικαιολογεί ο ίδιος στη συνέχεια της ομιλίας του προς τον Σόλωνα: Νέοι είστε στις ψυχές σας όλοι. Δεν έχετε πεποιθήσεις ριζωμένες σε κληρονομικές δοξασίες, ούτε γνώσεις γερασμένες. Έχουν περάσει από τότε χιλιάδες χρόνια, αλλά τα λόγια του Αιγύπτιου ιερέα εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν και τους σημερινούς Έλληνες. Οι Έλληνες είναι πάντα παιδιά. Φράση που όμως έχει διπλή σημασία όταν μιλάμε για τους σημερινούς κατοίκους αυτής της χώρας.
Οι νεοέλληνες έχουν τη διάθεση για δημιουργία, είναι εφευρετικοί και εργατικοί. Βασική προϋπόθεση είναι να τους δοθεί ένα υγιές περιβάλλον εργασίας με υποδομές, χωρίς τη γραφειοκρατία και σίγουρα με την κατάλληλη χρηματοδότηση. Δεν είναι τυχαίο που όταν βρίσκονται σε χώρες του εξωτερικού που απουσιάζουν οι ελληνικές παθογένειες, διαπρέπουν και παράγουν σημαντικά επιτεύγματα. Παραμένουμε ένας λαός που διαθέτει φρεσκάδα πνεύματος και του αρέσει ο αυτοσχεδιασμός, το νέο και η καινοτομία.
Είμαστε άνθρωποι κοινωνικοί, πρόσχαροι, αγαπούμε την ελευθερία, με αυξημένο ακόμη το αίσθημα της φιλανθρωπίας. Παραμένουμε ένας λαός που δεν έχει αλλοιωθεί ακόμη από τον υλισμό σε τέτοιο βαθμό που να μην αναγνωρίζει την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναγνωρίζουμε την αξία της φιλίας και παραμένουμε εξαιρετικά φιλόξενοι με τους ξένους που επισκέπτονται τη χώρα μας. Είμαστε ένας λαός με φιλότιμο (καθαρά ελληνική λέξη). Μας αρέσει αυτή η αίσθηση της ελευθερίας, που είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μας και που είμαστε έτοιμοι να δώσουμε σκληρούς αγώνες για να την διαφυλάξουμε.
Τα παραπάνω αποτελούν τη μια ερμηνεία της φράσης του Αιγύπτιου ιερέα σχετικά με τους σύγχρονους Έλληνες. Δυστυχώς υπάρχει και η άλλη ερμηνεία που δεν είναι καθόλου κολακευτική.
Σε πολλά θέματα της καθημερινότητάς μας συμπεριφερόμαστε με απόλυτη έλλειψη σοβαρότητας. Παραμένουμε επιπόλαιοι και το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να έχουμε μια στιγμιαία εξυπηρέτηση συχνά σε βάρος άλλων. Σημαντικές λειτουργίες της Πολιτείας, όπως η οργάνωση, η έλλειψη γραφειοκρατίας, αντιμετωπίζονται με ελαφρότητα, αδιαφορία και όλα παραπέμπονται σε ένα αόριστο μέλλον, που κάποιοι άλλοι θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα. Γκρινιάζουμε, παραπονιόμαστε για τα κακώς κείμενα της χώρας μας σαν μικρά παιδιά που έχουν αδικηθεί, ενώ όταν μας καταλογίζονται ευθύνες γινόμαστε έξαλλοι από θυμό γιατί φυσικά θεωρούμε ότι δεν φταίμε σε τίποτα. Σαν μικρά παιδιά προσπαθούμε να ρίξουμε τις ευθύνες σε άλλους.
Παραμένουμε ένας ευκολόπιστος λαός. Μας αρέσουν οι υποσχέσεις και όταν μας προτείνουν εύκολες λύσεις. Όταν μετά διαπιστώνουμε ότι οι υποσχέσεις δεν πραγματοποιήθηκαν, φωνάζουμε, βρίζουμε κατά πάντων, μαλώνουμε μεταξύ μας, σαν μικρά παιδιά που τους έταξαν πράγματα οι γονείς τους και δεν τους τα ικανοποίησαν. Υπέρμετρα ατομικιστές, δυσκολευόμαστε να δουλέψουμε ως ομάδα και έχουμε άποψη για τα πάντα.
Από την εποχή που ο Σόλωνας επισκέφτηκε τον Αιγύπτιο ιερέα έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια και κάποια πράγματα παραμένουν αναλλοίωτα στη φυσιογνωμία του Έλληνα. Τελικά πρέπει να αναρωτηθούμε: μήπως έχει φτάσει πια ο καιρός να επενδύσουμε στα θετικά μας χαρακτηριστικά και επιτέλους να ωριμάσουμε ως λαός;
* Από τον Νίκο Τάχατο
Ο Νίκος Τάχατος είναι φιλόλογος
