Δέστε πώς το χαίρεται ο κόσμος. Πώς απολαμβάνει την παραδεισένια του αίγλη. Στοργή και γλυκύτητα μας προσφέρει. Βαρύς και αποπνικτικός ο χειμώνας. Βαριά τα ρούχα του. Απρόσιτη η θέρμανση. Κι εκείνο το μούντωμα το καταθλιπτικό. Στο καλοκαιράκι, μας αρκεί μια σαγιονάρα, κάτι το ανάλαφρο. Kι ακόμα λίγα από τα καλούδια του. Λίγο ζεστό ψωμί, ελιές και ντοματίτσα. Η κάθοδος των Μυρίων στις γραφικές ακτές, τις ζωογόνες αύρες, το ζεστό γαλάζιο κύμα. Τα μπάνια του λαού, που μας έλεγε ο Ανδρέας. Τα ιαματικά νερά, που ανακουφίζουν τα πονεμένα γηρατειά. Κι εκείνη η μεσημεριάτικη σιέστα, καταφυγή κι απόλαυση, καθώς μοιράζει τον κάματο της μεγάλης μέρας. Να, και τ' αθάνατα βουνά μας. Φιλόξενα και δροσερά τα πλατάνια τους, οι φωτοσκιάσεις της πανσέληνου, οι γάργαρες πηγές τους. Αυτή είναι η τάξη του κόσμου. Να έρχεται το καλοκαίρι, που με το φως και το κύμα του πλένει τους φόβους, τις ανασφάλειες και τις ανησυχίες μας. Μοιάζει σαν μια περίοδος ανάρρωσης. Μια αναλαμπή μέσα στις σκοτεινιασμένες συνειδήσεις μας.
Αλλά το καλοκαίρι, ιδίως σήμερα, έχει κι άλλες χάρες. Ενεργεί σαν καταλύτης των έντονων βιοτικών αναγκών μας. Απαλύνει το άλγος της κρίσης. Όχι πως τα προβλήματα λύθηκαν. Αυτά παραμένουν εκεί. Καραδοκούν ως τον Σεπτέμβριο να ξαναρχίσουν το ψυχοφθόρο κέντρισμά τους. Τούτη την εποχή δεν τα βλέπουμε. Ή μάλλον κάνουμε πως δεν τα βλέπουμε. Απλώς μας ξεστρατίζουν με τα καλούδια του καλοκαιριού. Όχι πως τέλεψαν τα χαράτσια, οι φόροι, τα φροντιστήρια, ο αγώνας για την επιβίωση. Όχι πως δεν πονάμε τον άστεγο, τον ασθενή δίχως φάρμακα, τον συνάνθρωπο, που φτάνει στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Είναι και δικά μας προβλήματα. Όσο κι αν χαρούμε τις χάρες και τις χαρές του καλοκαιριού, αυτά υποβόσκουν. Μας στέλνουν τους επώνυμους νυγμούς τους. Είπαμε να τα προσπεράσουμε για λίγο. Έτσι ηθελημένα με τη λησμονιά. Να αποτοξινωθούμε από τον θίασο κυβέρνησης και κομμάτων. Στην ευχή του Θεού οι φαγωμάρες και οι ψευτιές τους. Η ανικανότητα και η ευτέλειά τους.
Όλα τούτα τα απωθούμε μ' ένα ουζάκι «παρα θιν' αλώς», με ένα όνειρο στο κύμα. Είναι βέβαια και πράγματα που δεν ξεχνιούνται. Σκεφτείτε πόσοι συμπολίτες μας θα σηκώσουν όλο το βάρος του λίβα και της κάψας. Θα εργάζονται από το πρωί ως το βράδυ σε πόστα εξυπηρέτησης του κοινού. Όσοι είναι ταγμένοι στην τουριστική προσπάθεια του τόπου. Μ' έναν δίσκο στο χέρι, με τσιριμόνιες και χαμόγελα, απέναντι σε κάθε λόξα του πελάτη. Τα πληρώματα των πλοίων, που μέρα νύχτα οργώνουν τις θάλασσες, μέσα στις χαρές των ανέμελων ταξιδιωτών, δίχως όμως αυτοί να νέμονται τη χαρά κ.ά.
Αλλά ας μην κρυβόμαστε. Όσο κι αν το καλοκαίρι προσπαθεί ν' απαλύνει τα βάσανά μας, αυτά κατά βάθος μένουν. Μια βαθιά αίσθηση κατήφειας υποβόσκει μέσα μας, κάτω από την καλοκαιριάτικη ευδαιμονία. Είναι αυτή που μας περιγράφει ο Θουκυδίδης (Ιστορικά ΚΕΦ. VII) αναφερόμενος στην κατήφεια των Αθηναίων, όταν ηττήθηκαν στη Σικελία από τους Ρωμαίους: «Κατήφειά τις άμα κατάμεμψις σφων αυτών πολλή ήν». Δηλ. κατέβαλε τους Αθηναίους μια κατήφεια και ντροπή (κατάμεμψις) για τη θέση όπου περιήλθαν. Είναι αυτή η κατήφεια που τυραννά και μας σήμερα. Είναι το στίγμα, που μας κληροδότησε η κρίση. Αυτή η αθυμία και η λιποψυχία. Το θόλωμα του νου και η ψυχική κάμψη. Το τρεμόσβημα της ελπίδας και του ονείρου. Γίναμε κι εμείς σαν τους ηττημένους Αθηναίους. Φοβισμένοι, ηττημένοι, πάψαμε να πιστεύουμε στον εαυτό μας. Κατήφεια και κατάμεμψη. Όμως «Θαρσείν χρη» φίλοι μου. Ας αναθαρρέψουμε όσο μπορούμε κι όσο βαστάει το παραδείσιο καλοκαίρι. Αφήστε το βουνίσιο αγέρι και τη θαλάσσια αύρα να παρασύρουν μακριά μας φροντίδες και βάσανα. Πού ξέρετε; Ίσως με τη βοήθεια του Θεού, τούτο το καλοκαίρι να είναι το τελευταίο, της μακρόχρονης (κλείσαμε δέκα χρόνια) αλλά και τόσο βασανιστικής και ψυχοφθόρας ταλαιπωρίας, της κρίση που σοβεί ακόμη. Και μην ξεχνάμε πως η κρίση είναι μια κατάσταση, όπου το παλαιό αργοπεθαίνει και το νέο δυσκολεύεται να γεννηθεί. Στο μεσοδιάστημα αυτό εμφανίζονται πολλά νοσηρά φαινόμενα. Και είμαστε τώρα στο μεσοδιάστημα αυτό. Δεν μπορεί, το νέο να γεννηθεί...
Από τον Κων/νο I. Παπακωνσταντίνου
