Το 338 π.Χ. ο Φίλιππος, μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας, οδήγησε τον στρατό του νότια, προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία του. Όλες οι πόλεις άνοιξαν τις πύλες τους και τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό, εκτός από την πόλη της Σπάρτης. Εκνευρισμένος από την απόφαση της Σπάρτης να μην υποταχθεί, ο Φίλιππος τους είπε: «Αν κερδίσω τον πόλεμο μεταξύ μας, θα σας κάνω δούλους για πάντα». Οι περήφανοι Σπαρτιάτες τού έδωσαν ως απάντηση μόνο μία λέξη: « Αν». Η απάντησή τους θεωρείται μια από τις πιο εύστοχες απαντήσεις που έχουν δοθεί στην ιστορία των αιώνων. Τελικά ο Φίλιππος δεν επιτέθηκε στη Σπάρτη, γιατί έκρινε ότι οι απώλειες που θα είχε θα ήταν μεγάλες και προτίμησε να αφήσει τους Σπαρτιάτες στην ησυχία τους.
Ο υποθετικός σύνδεσμος αν-εάν είναι μια από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας, χωρίς να δίνουμε την ανάλογη σημασία, κάνοντας υποθέσεις για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί μια κατάσταση αν....
Αλήθεια, έχουμε σκεφτεί ποια θα ήταν η πορεία μας, κοινωνική και προσωπική, αν ως γονείς είχαμε ενδιαφερθεί για τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών μας και δεν είχαμε προσπαθήσει να ικανοποιήσουμε τα δικά μας όνειρα με όχημα τα παιδιά μας; Αν είχαμε ενδιαφερθεί για τις ψυχικές τους ανάγκες και δεν είχαμε αφήσει τη διαπαιδαγώγησή τους στο κινητό τηλέφωνο και στον υπολογιστή;
Αν ως ενήλικες δίναμε το σωστό παράδειγμα συμπεριφοράς στους νεότερους; Δεν φωνάζαμε και δεν βρίζαμε στους δρόμους, δεν παραβιάζαμε κάθε κανόνα οδικής συμπεριφοράς, δεν πετάγαμε τα σκουπίδια στους δρόμους, δεν θάβαμε τα σκουπίδια μας στην παραλία, δεν θεωρούσαμε ότι εμείς είμαστε κάποιοι σημαντικοί και όλοι οι άλλοι ασήμαντοι, επειδή καταφέραμε να έχουμε ένα καινούργιο αυτοκίνητο ή κάποιο άλλο καταναλωτικό αγαθό που σήμερα χαρακτηρίζει την κοινωνική μας θέση.
Αν ως πολίτες μιας οργανωμένης κοινωνίας πληρώναμε τους φόρους μας, ενδιαφερόμασταν για τα κοινά, είχαμε κατασταλαγμένη πολιτική άποψη με επιχειρήματα και όχι άποψη συμφέροντος. Αν θεωρούσαμε ότι τα προβλήματα αφορούν όλους μας και λύνονται με την ενεργή συμμετοχή όλων μας.
Αν είχαμε δημιουργήσει ένα σχολείο ουσίας, που εκπαιδεύει τους μελλοντικούς πολίτες ορθά, δίνοντάς τους όχι μόνο γνώσεις αλλά και την κατάλληλη κοινωνικοποίηση και εφόδια να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους στο μέλλον και όχι να νιώθουν το σχολείο χάσιμο χρόνου και χαβαλέ. Αν είχαμε καταφέρει να συνδέσουμε το σχολείο με την αγορά εργασίας, ώστε οι νέοι να νιώθουν χρήσιμοι και ενεργοί από τα πρώτα τους χρόνια στην κοινωνία των ενηλίκων.
Αν είχαμε δημιουργήσει μια κοινωνία αξιοκρατίας. Μια κοινωνία που οι άξιοι και ικανοί καταλαμβάνουν τις θέσεις ευθύνης. Έναν δημόσιο τομέα ευέλικτο και όχι γραφειοκρατικό που τις θέσεις καταλαμβάνουν εκείνοι που έχουν τα κατάλληλα εφόδια και όχι όσοι έχουν το κατάλληλο μέσο. Οι νέοι δεν θα χρειαζόταν να αναζητήσουν διέξοδο στο εξωτερικό, αλλά οι ευκαιρίες θα τους δίνονταν στην πατρίδα τους.
Αν αποφασίζαμε συντεταγμένα ως κοινωνία να επενδύσουμε στις νέες τεχνολογίες και να τις ενσωματώσουμε στις δομές παραγωγής. Αν αποβάλλαμε τη νοοτροπία του θέλω να γίνω πλούσιος σε μια τουριστική σεζόν, εκμεταλλευόμενοι τους πάντες. Αν αποβάλλαμε τη δογματική προσκόλληση σε ένα ένδοξο παρελθόν και ότι όλοι οι άλλοι είναι εναντίον μας γιατί μας ζηλεύουν και αξιοποιούσαμε τον ενθουσιασμό μας, την εφευρετικότητά μας, τη διάθεση για δημιουργία.
Αν η εκάστοτε Νομοθετική και Εκτελεστική εξουσία ήταν ουσιαστικά δεμένη με τους πολίτες, αντιλαμβανόταν τις ανάγκες τους και εργαζόταν για το συνολικό καλό. Αν τα δημόσια έργα γίνονταν στην ώρα τους και όχι λίγο πριν από τις όποιες εκλογές.
Αν... Αν... Αν... Είναι τόσα πολλά τα Αν που θα μπορούσε να πει κανείς. Σίγουρα κάποιοι θα θεωρήσουν ότι όλα τα παραπάνω είναι αδύνατον να γίνουν στη σημερινή ελληνική κοινωνία. Όμως υπάρχουν χώρες που τα έχουν καταφέρει και συνεπώς δεν είναι ακατόρθωτο και για μας. Ας ξεκινήσουμε κάνοντας την αυτοκριτική μας ως άτομα και ως κοινωνία και ας επενδύσουμε στο σχολείο. Εξάλλου ας σκεφτούμε και αυτό: Τι θα γίνει Αν τα καταφέρουμε;
Του Νίκου Τάχατου, Φιλόλογου
