Είναι πολυφωνική και, πανθομολογούμενα, το βέλτιστο των πολιτευμάτων, αλλά και το πιο ντελικάτο απ’ όλα, αφού πάρα πολύ εύκολα, μπορεί να διολισθήσει και να εξελιχθεί σε οχλοκρατία και αναρχία, αλλά και σε ολιγαρχία και δικτατορία, εφόσον δεν γίνουν σεβαστοί οι κανόνες του από άρχοντες και αρχόμενους.
Διακρίνεται, ως γνωστόν, σε δύο βασικές κατηγορίες, την άμεση, σαν αυτή της αρχαίας Αθήνας, και την έμμεση, σαν αυτή της σύγχρονης Ελλάδας. Ουαί και αλίμονο, ωστόσο, στους λαούς εκείνους, που αδιαφορούν για τις κοινές υποθέσεις και αφήνουν τους αιρετούς άρχοντες της εκάστοτε κυβερνητικής πλειοψηφίας ανενόχλητους στην άσκηση των καθηκόντων τους, αρκούμενοι, ενδεχομένως, στον έλεγχο και στην κριτική τής εκάστοτε αντιπολίτευσης. Και αυτό, γιατί δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η Δημοκρατία δεν είναι, μόνο, υπόθεση των άλλων και των ολίγων, αλλά και δική τους, αφού η εξουσία, σ’ αυτή, πηγάζει, καθημερινά, και καταλήγει στον λαό. Γι’ αυτό, άλλωστε, η τήρηση και ο σεβασμός ενός δημοκρατικού Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό του λαού του.
Δεν πρέπει να ξεχνούν, επίσης, οι λαοί, ότι η εξασφάλιση των πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών, βασικό γνώρισμα της Δημοκρατίας, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη και αυτονόητη. Και επειδή, δυστυχώς, υπάρχουν πολίτες και οργανωμένες μειοψηφίες, που δεν σέβονται τον δημοκρατικό κανόνα, που λέει, ότι η ελευθερία είναι αυτορυθμιζόμενη και φθάνει ως εκεί που αρχίζει η ελευθερία των άλλων, δεν πρέπει οι λαοί να παραμένουν αδιάφοροι. Διαφορετικά, όπως και στη χώρα μας, αυτές καταδυναστεύουν τους πολλούς και δημιουργούν προσκόμματα στην ομαλή λειτουργία της κοινωνίας.
Υπάρχουν, βεβαίως, οι ασφαλιστικές δικλείδες, που λέγονται Δικαιοσύνη, Σώματα Ασφαλείας και Στρατός, που προστατεύουν τον λαό από κάθε παρεκτροπή και αδικία, προερχόμενη από ντόπιους και ξένους δυνάστες. Η ιστορία, όμως, έδειξε, ότι και αυτές, χωρίς την επαγρύπνηση του λαού, είναι ικανές να παρεκκλίνουν απ’ το έργο τους και να θέτουν τη Δημοκρατία σε κίνδυνο πολύ περισσότερο, όταν αυτές δεν λειτουργούν ανεξάρτητα, αλλά είναι στρατευμένες ή αποκλίνουσες προς μία συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση.
Υπάρχουν, επίσης, η λογοδοσία των αιρετών αρχόντων και οι βουλευτικές και άλλες εκλογές, οι οποίες γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και δίνουν τη δυνατότητα απομάκρυνσης απ’ τον θώκο της εξουσίας, όσων την καταχρώνται και τη χρησιμοποιούν προς ίδιον όφελος και όχι για το κοινό καλό. Αλλά και οι εκλογές, από μόνες τους, δεν επαρκούν, προκειμένου το δημοκρατικό πολίτευμα να λειτουργεί, σωστά, και να μην έχουμε παρατράγουδα και δυσάρεστες εξελίξεις. Η ιστορία, άλλωστε, απέδειξε, ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι εκμαυλισμού και επηρεασμού της συνείδησης του λαού και αλλοίωσης των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Ως εκ τούτου, είναι, τουλάχιστον, απαραίτητο να μην απέχουν οι πολίτες απ’ την, εκάστοτε, εκλογική διαδικασία, αφήνοντας άλλους ν’ αποφασίζουν γι’ αυτούς, και να μην αρκούνται μόνο στην ανάδειξη των εκλεκτών, γι’ αυτούς, αντιπροσώπων, όπως γίνεται, συνήθως, αλλά να συμμετέχουν, να ελέγχουν, να επαγρυπνούν και να βιώνουν, καθημερινά, τη Δημοκρατία και, μάλιστα, σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, είτε στο σπίτι, είτε στον χώρο εργασίας, είτε στην κοινωνία γενικότερα.
Πρέπει, συγκεκριμένα, να έχουν ιστορική μνήμη, κριτική σκέψη και πολιτική άποψη, την οποία να εκφράζουν με παρρησία, όταν χρειάζεται, αγωνιζόμενοι, ποικιλότροπα, είτε μέσα από κόμματα, είτε από συνδικαλιστικές παρατάξεις, αλλά χωρίς μισαλλοδοξία και φανατισμό, αφού στη Δημοκρατία υπάρχουν πολλές απόψεις εξ ίσου σεβαστές και ανάλογες με την οπτική γωνία, με την οποία βλέπει κανείς τα πολιτικά πράγματα.
Για να είναι, όμως, ουσιαστικός και αποτελεσματικός αυτός ο αγώνας και για να βιώνεται, σωστά, η Δημοκρατία, πρέπει οι πολίτες να μη λειτουργούν ως δεδομένοι και ως πρόβατα για σφαγή χάριν του ατομικού συμφέροντος, ανεξάρτητα, μάλιστα, απ’ το πολιτικό τους στίγμα, θα πρέπει να επιδοκιμάζουν μόνο, όσα προάγουν το κοινό καλό, και να αποδοκιμάζουν κάθε τι, που το αντιπαλεύει, χωρίς αυτό να σημαίνει, σώνει και καλά, κομματική μετακίνηση, εκτός κι αν ο κομματικός τους φορέας τα έκανε θάλασσα και αλλοίωσε τη φυσιογνωμία του.
Πρέπει, ακόμα, να μην ξεχνούν, ότι η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία προάγει και ενισχύει τη Δημοκρατία και την προφυλάσσει από επίδοξους σφετεριστές της. Ως εκ τούτου, επαγρύπνηση και αγώνας διαρκείας χρειάζεται, για να κοιμόμαστε ήσυχοι και στις επικείμενες εκλογές, αν μη τι άλλο, να μην απέχει κανείς.
Από τον Κώστα Γιαννούλα
