Σε ανάλογες περιπτώσεις λοιπόν, σχεδόν αυθόρμητα ένας αριθμός πιγκουίνων δημιουργεί έναν εκτεταμένο κύκλο σε πολύ στενή σύνδεση, ακουμπώντας ο ένας το σώμα του στον άλλο και με εκτεθειμένη μόνο την πλάτη προς τον άνεμο, ενώ στο εσωτερικό αυτού βρίσκονται οι υπόλοιποι προκειμένου να προστατευθούν για λίγο. Κατά μικρά χρονικά διαστήματα γίνεται αλλαγή και τα μέλη του εξωτερικού τμήματος εισέρχονται στον κύκλο ενώ τα μέλη του εσωτερικού βγαίνουν έξω.
Ακολουθώντας την παραπάνω διαδικασία και με άριστη συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη, οι πιγκουίνοι μάς αποκαλύπτουν έναν εκλεπτυσμένο μηχανισμό επιβίωσης απέναντι σε μια εξωτερική συνθήκη που θα μπορούσε να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνη.
Τι αναπάντεχο συμβαίνει όμως στη συνέχεια; Ξαφνικά μια ομάδα πιγκουίνων, που βρίσκεται εντός του κύκλου, πεισματικά αρνείται να αλλάξει θέση με άλλους που είναι απ’ έξω. Σκέφτονται πως εδώ έχουν μέγιστη προστασία και ασφάλεια και πως δε θα ήθελαν σε καμία περίπτωση για άλλη μια φορά το πολικό ψύχος. Δεν πολυνοιάζονται για την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει αυτοί που είναι στην «απ’ έξω» και ούτε φυσικά συναισθάνονται το πόσο υποφέρουν. Το μοναδικό κριτήριο και η απόλυτη παράμετρος της συμπεριφοράς τους είναι το ατομικό συμφέρον μέσα στην παρούσα προστατευτική συνθήκη. Οι άλλοι όμως; Tι θα απογίνουν; Αυτοί κρυώνουν… κρυώνουν πολύ… όλο και περισσότερο. Τόσο που αναγκάζονται να διαμαρτυρηθούν έντονα εκφράζοντας την ανάγκη τους για αλλαγή θέσης και λίγη ζεστασιά και ανακούφιση. Τα σώματά τους κινδυνεύουν να παγώσουν, οι δυνάμεις τους εξαντλούνται, ωστόσο η στάση των εγωκεντρικών μελών δεν διαφοροποιείται. «Μπορούν να αντέξουν», σκέφτονται, «ας βρουν τον τρόπο. Είναι υπερβολικοί και κακομαθημένοι»… Προκειμένου να σώσουν τους εαυτούς τους αποστασιοποιήθηκαν, απομακρύνθηκαν από τους άλλους και επέλεξαν να μην δείξουν ίχνος ενσυναίσθησης. Ήταν όμως αυτή μια καλή ιδέα;
Τα σώματα των δύστυχων πιγκουίνων που ήταν στην «απ’ έξω» άρχισαν κυριολεκτικά να παγώνουν και να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο δίχως να μπορούν να αντεπεξέλθουν στη συνεχή πίεση του τόσο σφοδρού ανέμου. Τα υπόλοιπα μέλη ξαφνικά έδειξαν έντονη ανησυχία… Ο παγωμένος αέρας τούς απειλούσε πια άμεσα αφού το τείχος προστασίας αφανίστηκε. Η ζωή και των ίδιων κινδύνευε περισσότερο από ποτέ και δεν ήταν σε θέση πια να κάνουν πολλά πράγματα για να ανατρέψουν την κατάσταση. Βρέθηκαν σε απόγνωση. Επέλεξαν δυστυχώς με τη στάση τους να δημιουργήσουν ένα ναρκοπέδιο γκρεμίζοντας το όμορφο και υγιές γεφυράκι σύνδεσης με τα υπόλοιπα μέλη διαταράσσοντας έτσι τον κύκλο που εξασφάλιζε την επιβίωση. Κι αυτό είναι κάτι που τους στοιχειώνει τώρα… Τρομερό…
Έγιναν όμως όντως έτσι τα πράγματα; μπορεί να είναι αληθινή μια τέτοια εξέλιξη; ΟΧΙ. Οι πιγκουίνοι δεν συνηθίζουν να συμπεριφέρονται κατ’ αυτόν τον τρόπο. Οι άνθρωποι, ωστόσο, ναι. Τα ανώτερα και εξυπνότερα πλάσματα του πλανήτη, δυστυχώς ναι. Γιατί όμως; Tι μπορεί να συμβαίνει;
Ξεχνάμε εύκολα πως το καλύτερο, το πιο ωφέλιμο για τον άνθρωπο είναι ο άλλος άνθρωπος. Και πως χρειάζεται να είμαστε όσο πιο πολύ εγωιστές γίνεται αλλά με έναν φωτισμένο τρόπο: επιδιώκοντας το καλό μας να περνάει και μέσα από το καλό του άλλου. Έχουμε γεννηθεί ανήμποροι και είμαστε θνητοί και το ξέρουμε. Ο μόνος τρόπος λοιπόν να τα βγάλουμε πέρα με αυτή την αδυναμία είναι να πλησιάσουμε κοντά ο ένας στον άλλο και να κρατηθούμε σφιχτά.
Εάν εξασφαλίσουμε τροφή και ρούχα σε ένα βρέφος και παραλείψουμε να του παρέχουμε συναισθηματική επαφή, θα πεθάνει! Ωστόσο τείνουμε να χτίζουμε μια κουλτούρα απομόνωσης επιδιώκοντας να γεμίσουμε τις ζωές μας με υλικά αγαθά και εξουσία. Κι αυτά διαθέτουν τη χρησιμότητά τους αλλά και τις οδηγίες χρήσεως. Μας υποσχέθηκαν πως θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Μας είπαν ψέματα, και δυστυχώς το πιστέψαμε. Με αποτέλεσμα να απειληθούν οι ουσιαστικές μας σχέσεις, οι σχέσεις αλληλεγγύης και αληθινής υποστήριξης με τους συνανθρώπους μας πληρώνοντας καθημερινά το τίμημα που αφορά στην ψυχική και σωματική μας υγεία.
Ας σταθούμε ένα λεπτό και ας έρθουμε σε επαφή με τις πραγματικές μας ανάγκες. Ας αναλογιστούμε και ας αναζητήσουμε τον πιο ωφέλιμο τρόπο μέσα από τον οποίο θα περάσει η ικανοποίηση αυτών. Πώς θα ανακουφίσουμε καλύτερα τον πόνο μας και πώς θα νιώσουμε βαθιά αγαλλίαση. Αναγκαστικά ο δρόμος αυτός εμπεριέχει και τον άλλο, αφού δε γίνεται αλλιώς. Όλοι μας, καλό είναι να λάβουμε σοβαρά υπόψη την αλήθεια αυτή και ας τοποθετήσει ο καθένας το λιθαράκι του ώστε να ξαναχτίσουμε το γεφυράκι.
Αν δεν μπορούμε να δαμάσουμε τους αέρηδες και τις παλίρροιες τουλάχιστον ας αξιοποιήσουμε τη δύναμη της ενσυναίσθησης, της αλληλοϋποστήριξης, του σεβασμού προς τον άλλο με αγάπη, γιατί «αν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλο είμαστε ήδη νεκροί». Είναι η μόνη στάση που μπορεί να μας οδηγήσει στο να ανακαλύψουμε για δεύτερη φορά τη φωτιά. Μια φωτιά όμως που δεν καίει, ούτε καταστρέφει αλλά ζεσταίνει και ανακουφίζει.
Από τον Δημήτριο Στατήρη, ψυχολόγο
