Αν και οι επίσημες στατιστικές δεν αποτυπώνουν την πραγματική έκταση του προβλήματος της βίας στον χώρο του σχολείου, δύσκολα αμφισβητείται ότι αυτό είναι υπαρκτό και κυρίως με τη μορφή του ομαδικού εκφοβισμού (τραμπουκισμού) που εκδηλώνουν συγκροτημένες ομάδες στο σχολικό περιβάλλον ή εκτός αυτού σε βάρος μεμονωμένων μαθητών, ατόμων αλλά και ποικιλώνυμων άλλων ομάδων.
Βέβαια, το πρόβλημα εκπηγάζει από την οικογένεια και την πλημμελή σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργία της, ιδιαίτερα στο επίπεδο της επικοινωνίας των γονέων με τα παιδιά τους. Οι γονείς, τόσο στην εποχή της οικονομικής ένδειας που βίωσε η ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια όσο και στη διάρκεια της επίπλαστης ευημερίας του προηγούμενου διαστήματος έχουν λησμονήσει ότι η ισορροπία και η γαλήνη στην ψυχή του παιδιού δεν βρίσκεται κρυμμένη στις υλικές απολαύσεις αλλά στην αληθινή επικοινωνία.
Για παράδειγμα, παλαιότερα επικρατούσε όλα τα μέλη της οικογένειας να συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι την ώρα του μεσημεριανού φαγητού. Η απλοϊκή αυτή συνήθεια, η οποία στις μέρες μας έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί λόγω του φόρτου εργασίας και των ακατάστατων ωραρίων των γονέων ή ακόμη και χλευάζεται από ορισμένες «μοντέρνες» οικογένειες, συνέβαλε τότε στην ψυχική ενδυνάμωση των μελών της οικογένειας και στην εμπέδωση αισθήματος ασφάλειας. Η ώρα του φαγητού ήταν «ιερή» και προτύπωνε την ενότητα της οικογένειας.
Εκτός από την οικογένεια, και ο ρόλος του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την πρόληψη κρουσμάτων σχολικού εκφοβισμού (τραμπουκισμού). Οι μαθητές στην πλειονότητά τους δυστυχώς αισθάνονται ότι δεν βρίσκουν συμπαράσταση από τους καθηγητές ώστε να εξωτερικεύσουν σε αυτούς τα προβλήματα και τις ανασφάλειές τους. Οι σχέσεις είναι αποπροσωποποιημένες και τυπικές. Αντίθετα, το θετικό σχολικό κλίμα αποτελεί εχέγγυο για την άντληση ικανοποίησης από τη συμμετοχή στις κοινές δράσεις της σχολικής κοινότητας και για την τόνωση της δημιουργικότητας των μαθητών.
Επίσης, το στυλ που υιοθετούν οι καθηγητές στην επικοινωνία τους με τους μαθητές φαίνεται πως αντανακλά στην έξαρση ή μη της βίας στον χώρο του σχολείου. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο αυταρχικός τρόπος διδασκαλίας επιτείνει την επίδειξη επιθετικής συμπεριφοράς από την πλευρά μαθητών με τέτοιου είδους προδιαθέσεις, ενώ το δημοκρατικό στυλ του δασκάλου φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Ή, έχει ειπωθεί ότι οι απαξιωτικές κρίσεις των καθηγητών για το «πνευματικό» επίπεδο κάποιων θορυβούντων μαθητών όχι μόνο δεν έχει ως αποτέλεσμα να τους συνετίσει αλλά συχνά επιδεινώνει την ήδη «ενοχλητική» συμπεριφορά τους.
Βέβαια, οι καταλήψεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα σχολεία της χώρας τις τελευταίες εβδομάδες και η έξαρση του εθνικισμού στο σχολικό περιβάλλον καταδεικνύουν ότι πολλοί μαθητές συγχέουν την έννοια της δημοκρατικότητας με αυτή της ασυδοσίας, σε σημείο να παρατηρούνται στο περιβάλλον του σχολείου διαλυτικά φαινόμενα.
Σε κάθε περίπτωση, η ενημέρωση αποτελεί ισχυρό «όπλο» του καθηγητή για τη διαχείριση της επιθετικότητας στο σχολείο, καθώς τονώνει την αυτοπεποίθησή του, ενώ και η συχνή επικοινωνία με γονείς μπορεί να λειτουργήσει σε αρκετές περιπτώσεις αποτρεπτικά.
Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο-δρ. Ιστορίας Α.Π.Θ.
