Ίσως να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία ο αριθμός των μεταρρυθμίσεων που άλλοτε εξαγγέλλονταν και άλλοτε γίνονταν πράξη στο ελλαδικό εκπαιδευτικό σύστημα και συνόδευαν συνήθως τις προγραμματικές δηλώσεις της εκάστοτε κυβέρνησης αλλά και κάθε νέου υπουργού Παιδείας, μόλις αναλάμβανε τα καθήκοντά του. Πολλές φορές μάλιστα συνέβη να «βαπτίζονται» ως μεταρρύθμιση οι εξαγγελίες προηγούμενων υπουργών, οι οποίες προβάλλονταν εκ νέου στην κοινή γνώμη με ελκυστικό περιτύλιγμα ώστε να γίνουν αποδεκτές και να προκαλέσουν την ευμένεια του εκλογικού σώματος. Λόγοι ψηφοθηρικοί, λοιπόν, υποκρύπτονταν πίσω από όλες σχεδόν τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν έως σήμερα, είτε εφαρμόστηκαν είτε εξαγγέλθηκαν. Παρόλα αυτά, υπάρχουν μερικά γεγονότα-σταθμοί στη διαχρονία των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, όπως η εισαγωγή του όρου «δωρεάν παιδεία» στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης των Γ. Παπανδρέου-Ε. Παπανούτσου, το 1964, η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και η θεσμοθέτηση των Πανελλήνιων Εξετάσεων ως συνέπεια της μεταρρύθμισης των Κ. Καραμανλή-Γ. Ράλλη, το 1976. Οι εξαγγελθείσες αλλαγές από τον νυν υπουργό Παιδείας Κωνσταντίνο Γαβρόγλου αναφορικά με τον τρόπο εισαγωγής των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, οι οποίες αναμένεται να ψηφιστούν και να εφαρμοστούν άμεσα για τους μαθητές που φοιτούν σήμερα στη Β’ Λυκείου, αποσκοπούν κατά τα φαινόμενα σε μερική αποδυνάμωση του θεσμού των Πανελληνίων Εξετάσεων, καθώς ένα ποσοστό μαθητών θα εισάγεται σε πανεπιστημιακά τμήματα, δεύτερης ταχύτητας ή χαμηλής ζήτησης όπως χαρακτηρίζονται, χωρίς να υποβληθεί στη διαδικασία των εξετάσεων. Θεωρητικά η αλλαγή αυτή προσβλέπει στην ενίσχυση του δημόσιου σχολείου, μιας και για έναν αριθμό μαθητών το απολυτήριο του Λυκείου θα αποτελέσει διαβατήριο για την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο. Αντίθετα, για τους μαθητές που θα στοχεύσουν σε υψηλότερες σχολές, το νέο απολυτήριο θα μετράει σε ποσοστό 10%, ενώ το άλλο 90% θα προκύπτει από την επίδοσή τους στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Το ερώτημα, βέβαια, που ανακύπτει είναι κατά πόσο η αναβάθμιση του Λυκείου που επαγγέλλεται η κυβέρνηση θα είναι ουσιαστική ή θεωρητική. Με βάση τα εξαγγελθέντα, το αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων της Γ’ Λυκείου για το σχολικό έτος 2019-2020 πρόκειται να επικεντρωθεί σε τέσσερα μαθήματα, καθένα από τα οποία θα διδάσκεται επί εξάωρο εβδομαδιαίως (συνολικά 24 από τις 29 ώρες του προγράμματος). Η αναμόρφωση αυτή του προγράμματος σπουδών της Γ’ Λυκείου θα τη μετατρέψει σε τάξη προπαρασκευαστική για τις επικείμενες Πανελλήνιες Εξετάσεις, καθώς η πλειονότητα των μαθητών θα επιλέξει να δοκιμαστεί σε αυτές. Οι υπόλοιποι μαθητές που θα διαγωνιστούν στις απολυτήριες εξετάσεις, οι οποίες σχεδιάζονται να διοργανωθούν σε επίπεδο περιφέρειας ή νομού, θα στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην απόκτηση του απολυτηρίου Λυκείου. Παράλληλα, από όσα μέχρι στιγμής έχουν γίνει γνωστά για το νέο καθεστώς εισαγωγής στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, ενστάσεις διατυπώνονται και για την αντικειμενικότητα των απολυτήριων εξετάσεων, η οποία σε κάποιον βαθμό θα εξαρτηθεί από τον αμφιλεγόμενο βαθμό δυσκολίας των θεμάτων ανά περιφέρεια ή νομό, καθώς και για την αοριστία σχετικά με τα κριτήρια χαρακτηρισμού κάποιων πανεπιστημιακών τμημάτων ως δεύτερης ταχύτητας, από τη στιγμή που το Υπουργείο προέβη σε συνενώσεις τμημάτων και αναδιάταξη του χάρτη στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Σημειώνεται ότι τον προσεχή Ιούνιο οι μαθητές της Β’ Λυκείου θα κληθούν να συμπληρώσουν το πρώτο μηχανογραφικό σημείωμα, το οποίο δεν μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο δείγμα γραφής για τον χαρακτηρισμό κάποιων τμημάτων ως «εύκολης πρόσβασης». Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι το νέο απολυτήριο Λυκείου που εισηγείται η μεταρρύθμιση Γαβρόγλου μόνο κατ’ όνομα μπορεί να συγκριθεί με το απολυτήριο Λυκείου που εφάρμοσε ο «αείμνηστος» Γεράσιμος Αρσένης με τις αλλαγές του Ν. 2525/1997, το οποίο εξασφάλιζε την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια χωρίς Πανελλήνιες Εξετάσεις, αλλά αφότου οι μαθητές που εισάγονταν στις πανεπιστημιακές σχολές μόνο με τον βαθμό του απολυτηρίου του Λυκείου, είχαν εξεταστεί σε μεγάλο αριθμό μαθημάτων στις δύο τελευταίες τάξεις του. Είναι βέβαιο ότι με τη μεταρρύθμιση Γαβρόγλου, το όνομά του δε θα γίνει σύνθημα στα χείλη των μαθητών, όπως συνέβη με τον προκάτοχό του...
Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο-δρα Ιστορίας Α.Π.Θ.
