Σε αυτές που συνηθίζουμε να ονομάζουμε οικογενειακές επιχειρήσεις. Σε αυτές που κάθε μέλος της οικογένειας προσέφερε πολύ ή λίγο. Πάνω από το 80% του συνόλου των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα ήταν τέτοιες επιχειρήσεις. Αποτελούσαν, χωρίς υπερβολή, τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας ακόμη και πριν τη Μεταπολίτευση, αλλά και την αφετηρία πολλών ιστοριών που σχετίζονταν με το αναμφισβήτητο ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο που περνούσε από γενιά σε γενιά μαζί με την οικογενειακή επιχείρηση. Οι ιδιοκτήτες τους συνιστούσαν τη λεγόμενη μικρομεσαία και μεσαία τάξη. Και ύστερα ήρθε η κρίση... Μνημόνια και επαχθή οικονομικά μέτρα βρέθηκαν στο προσκήνιο. Επλήγησαν πολλές κοινωνικές ομάδες. Όμως αυτοί που κλήθηκαν να σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της πολυετούς ύφεσης ήταν, χωρίς αμφιβολία, οι ιδιοκτήτες των μικρών, οικογενειακών επιχειρήσεων. Σε πολλούς κλάδους, οι μικρές και μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις οδηγήθηκαν σε δραματική μείωση των εσόδων τους και εν τέλει στην αναστολή της λειτουργίας τους. Ακόμη και υγιείς επιχειρήσεις με μηδενικό δανεισμό δεν ξέφυγαν από την υπερφορολόγηση που επέβαλαν οι μνημονιακές δεσμεύσεις. Η οικονομική κρίση συνεχίζει να υφίσταται και να καθορίζει σημαντικά την τύχη της δικής μου γενιάς. Η αποκαλούμενη ως γενιά των μνημονίων, καθώς όλα τα έτη που δραστηριοποιούμαστε επαγγελματικά είναι εντός της οικονομικής κρίσης. Δυστυχώς, πολλοί συνομήλικοί μου γίνονται μάρτυρες της κατάρρευσης των επιχειρήσεων που δημιούργησαν οι παππούδες και συνέχισαν με επιτυχία οι γονείς τους. Ίσως ανάμεσά μας να υπάρχουν και οκνηροί, στις περισσότερες εκ των περιπτώσεων που σας αναφέρω όμως, δεν φταίει η ανικανότητα των νεότερων αλλά η άνιση μάχη που κλήθηκαν να δώσουν με την κρίση. Συνέπεια των ανωτέρω είναι πολλοί νέοι σήμερα να έχουν μείνει άνεργοι και παράλληλα να κουβαλάνε το ψυχολογικό φορτίο διακοπής της λειτουργίας της οικογενειακής επιχείρησης. Είναι άνθρωποι που τους έκοψαν τα φτερά με το που δοκίμασαν να δημιουργήσουν. Άνθρωποι που έχουν όλα τα παραγωγικά χρόνια μπροστά τους χωρίς όμως να έχουν την αισιοδοξία που απαιτεί η δημιουργικότητα. Σε όλους αυτούς η ελληνική πολιτική ηγεσία, σε εθνικό, περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο οφείλει να τείνει χείρα βοηθείας-αισιοδοξίας. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ζητούν ελεημοσύνες και επιδόματα. Στην επιχειρηματική επαν-εκκίνησή τους ίσως επιθυμούν οικονομική στήριξη, φοροαπαλλαγή ή εισφοροαπαλλαγή. Κυρίως όμως, ζητούν ουσιαστική και διαχρονική στήριξη μέσω ενός υγιούς οικονομικού περιβάλλοντος, ενός σταθερού φορολογικού συστήματος με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και με ισχυρά κίνητρα στους επαγγελματίες, ώστε να κόβουν αποδείξεις, και στους καταναλωτές, ώστε να ζητούν αποδείξεις. Στην τελική αυτό που ζητούν όλοι οι νέοι επιχειρηματίες της γενιάς μου είναι να τους επιτραπεί να αποδείξουν αν και πόσο κληρονόμησαν το ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο από τους γονείς και τους παππούδες τους!
Από τον Φώτη Τζατζάκη, καθηγητή Οικονομικών, απόφοιτου Παν/μιου Μακεδονίας
