Η πιο έντονη πτώση του πρόβειου και γίδινου γάλακτος εκδηλώθηκε κατά τη γαλακτική περίοδο 1995-1996. Από τις 300 δραχμές που πληρώθηκε το πρόβειο γάλα της γαλακτικής περιόδου 1994-1995 στο Νομό Λάρισας, η τιμή του έπεσε στις 180-200 δραχμές την επόμενη γαλακτική περίοδο. Η τιμή του γίδινου γάλακτος διαμορφώνονταν στα δύο τρίτα της τιμής του πρόβειου. Η κύρια αιτία της έντονης αυτής πτώσης της τιμής τότε, ήταν οι εισαγωγές όχι γάλακτος, αλλά λευκών τυριών άλμης. Η χωρίς προβλήματα διάθεση στην αγορά του τυριού Φέτα τα προηγούμενα χρόνια, με καλές τιμές που ξεπερνούσαν τις 1600 δραχμές, παρέσυρε αρκετούς τυροκόμους-τυρέμπορους στην αναζήτηση εύκολου κέρδους. Προχώρησαν σε αθρόες εισαγωγές λευκού τυριού άλμης από τη γειτονική Βουλγαρία σε πολύ χαμηλές τιμές. Το μετάγγιζαν σε δοχεία με τις ενδείξεις του δικού τους τυροκομείου, με σκοπό να το διαθέσουν στην αγορά ως φέτα δικής τους παραγωγής. Ο αριθμός των τυροκομείων στο Νομό της Λάρισας πλησίαζε τότε τα εβδομήντα. Θα θυμούνται οι παλιότεροι, που έχουν σχέση με το αντικείμενο ,το φαινόμενο που σε χαράδρες των τυροκομικών περιοχών του Νομού Λάρισας βρίσκονταν πεταμένα λευκοσιδηρά δοχεία με Βουλγάρικες ενδείξεις. Την περίοδο αυτή τα ψυγεία του Νομού Λάρισας τουλάχιστον, που έχω άμεση γνώση λόγω των υπηρεσιακών μου καθηκόντων στο Τμήμα Ζωικής Παραγωγής της τότε Διεύθυνσης Γεωργίας Λάρισας, είχαν υπερπληρωθεί με αποθέματα ΦΕΤΑΣ και άλλων τυριών. Θυμάμαι τη χαρακτηριστική έκφραση αγωνίας ιδιοκτήτη τριώροφων ψυγείων της περιοχής ,όταν κατά την υπηρεσιακή επίσκεψή μου σ΄αυτά για την αποτίμηση του ύψους των αποθεμάτων των τυριών, μου δήλωσε: «Γεωπόνε, φοβάμαι μην πέσουν τα ψυγεία μου!!!».Το χειμώνα της περιόδου 1995-1996 οι αγοραπωλησίες της φέτας κυρίως είχαν σχεδόν σταματήσει .Μπροστά στην πολύ δύσκολη κατάσταση αυτή, οι τυροκόμοι αποφάσισαν να επαναδιαπραγματευθούν με τους αιγοπροβατοτρόφους την τιμή του πρόβειου γάλακτος και τη διαμόρφωσαν στις 180-200 δραχμές ,αν και η αρχική συμφωνία ήταν σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και 320 δραχμές. Οι συμφωνίες γίνονταν τότε το καλοκαίρι με την εκκαθάριση του γάλακτος της προηγούμενης περιόδου. Ακόμα μείωσαν την παραγωγή της ΦΕΤΑΣ και αύξησαν την παραγωγή σκληρών και ημίσκληρων τυριών .Σε κάποιες περιπτώσεις μείωσαν και τις εισκομίσεις του γάλακτος διακόπτοντας τη συνεργασία τους κύρια με αιγοτρόφους εκτροφείς αιγών βελτιωμένων φυλών. Οι εξαγωγές της ΦΕΤΑΣ τότε ήταν κοντά στο 5% της παραγωγής. Στην ομαλοποίηση της δύσκολης αυτής κατάστασης ,τόσο για τους αιγοπροβατοτρόφους, όσο και για τους τυροκόμους, συνέβαλε κύρια η απόσυρση μέρους των αποθεμάτων με την εφαρμογή του μέτρου της δωρεάν διάθεσης ΦΕΤΑΣ σε αδύναμες οικονομικά κοινωνικές ομάδες της χώρας. Διανεμήθηκαν 2.100.000 κιλά φέτας, από τα οποία 1.586.000 κιλά (ποσοστό 76%) προέρχονταν από τυροκομεία του Νομού Λάρισας. Το μέτρο αυτό στο Νομό της Λάρισας έφερε σε πέρας κύρια το Τμήμα Ζωικής Παραγωγής της Διεύθυνσης Γεωργίας , την περίοδο 1996-1997.
Μία άλλη κρίση αντιμετώπισε η αιγοπροβατοτροφία στη χώρα μας την περίοδο 2006-2007, όταν σημειώθηκε μία πτώση στις τιμές του πρόβειου γάλακτος –στο Νομό της Λάρισας έφτασε στο 18%-και μία αύξηση στις τιμές των ζωοτροφών περίπου κατά 25%. Η κατάσταση αντιμετωπίστηκε και πάλι κύρια με την εφαρμογή του μέτρου της δωρεάν διάθεσης φέτας.
Η σημερινή κρίση που εκδηλώνεται με τη σταδιακή πτώση των τιμών του πρόβειου γάλακτος από τα 0,96-1,00 ευρώ ,ακόμα και κάτω από τα 0,80 ευρώ , αποδίδεται στη χρήση μεγάλων ποσοτήτων εισαγόμενου γάλακτος στην παρασκευή φέτας .Η εισαγωγή γάλακτος τα τελευταία χρόνια γίνεται με δύο τρόπους. Ο ένας είναι με βυτία μεταφοράς γάλακτος και ο άλλος με τις εισαγόμενες προβατίνες και αίγες των ξενικών φυλών υψηλών αποδόσεων, που μπορούν να εκτραφούν στη χώρα μας μόνο με το εντατικό σταβλισμένο σύστημα εκτροφής. Το γάλα και των δύο αυτών τρόπων εισαγωγής απαγορεύεται να χρησιμοποιείται για την παρασκευή τυριών ΠΟΠ. Δεν θα φτάναμε στη σημερινή πτώση των τιμών του γάλακτος, αντίθετα αυτές θα μπορούσε να είναι ακόμα και ανοδικές, αν εφαρμόζονταν κατά γράμμα, χωρίς εκπτώσεις και παρερμηνείες, οι όροι και προϋποθέσεις παρασκευής της φέτας, όπως αναφέρονται στην Υπουργική Απόφαση 313025/11-01-94 και αναλύονται στον Κανονισμό 1829/2002. Η χρήση του γάλακτος αυτού στην παρασκευή της φέτας δεν οδηγεί μόνο στην αύξηση των ποσοτήτων της, αλλά και στην υποβάθμιση των ιδιαίτερων ποιοτικών της χαρακτηριστικών. Η κατάσταση πρέπει και μπορεί σταδιακά να ομαλοποιηθεί για το καλό του μεγαλύτερου και πιο σημαντικού κλάδου της Ελληνικής Κτηνοτροφίας. Οι ευθύνες είναι και της πολιτείας και των τυροκόμων και των αιγοπροβατοτρόφων. Ας αναλάβει ο καθένας τις δικές του.
Του Δημήτρη Κουλουκτσή
* Ο Δημήτρης Κουλουκτσής είναι γεωπόνος, πρώην τμηματάρχης στη ΔΑΟΚ Λάρισας.
