Η Αυτοδιοίκηση μετά την μεταπολίτευση έχει «περάσει» από διάφορες φάσεις. Εξελίχθηκε, «μεγάλωσε», απέκτησε περισσότερες αρμοδιότητες αλλά μέχρι και σήμερα δεν έγινε… πραγματική αυτό-διοίκηση.
Κι αυτό γιατί κανένα πολιτικό σύστημα δεν αποφάσισε να γυρίσει το κράτος ανάποδα, να κάνει βαθιές και ριζικές αλλαγές. Να μετεξελίξουν τους Δήμους σε Τοπική Διακυβέρνηση με τοπική αυτονομία και ταυτόχρονα να αποτελούν ένα ισχυρό λειτουργικό μέρος του κράτους.
Το μέλλον της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι η επένδυση σε ένα εντελώς νέο μοντέλο ανάπτυξης με ξεκάθαρα αποκεντρωμένο χαρακτήρα. Προέχει να χαράξουμε μια σύγχρονη στρατηγική προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες. Οφείλουμε να βασιστούμε σε ορθολογικό σχεδιασμό –κοινής αποδοχής –για την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής.
Τώρα η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να σχεδιάσει ένα εντελώς νέο τοπικό αναπτυξιακό μοντέλο έξω από τις λογικές του χθες. Αποτελεσματικό, με το βλέμμα στις εξαγωγές, το σύγχρονο μάρκετινγκ και την τεχνολογία δημιουργώντας την «Ψηφιακή Πόλη» του μέλλοντος.
Να δρομολογήσει την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων με στόχο έργα που θα προσφέρουν νέες θέσεις εργασίας. Να δώσει κίνητρα και να επανασχεδιάσει το πλαίσιο λειτουργίας των βιομηχανιών και βιοτεχνιών της περιφέρειας αλλά και του τοπικού εμπορίου. Να μελετήσει τις ευκαιρίες που παρέχει ο τοπικός πολιτισμός, διαμορφώνοντας μια ελκυστική πολιτιστική ταυτότητα. Η παράλληλη προώθηση του τουρισμού, κυρίως των αστικών κέντρων είναι επίσης κεντρικό ζητούμενο, μιας και πρόκειται για την εθνική βιομηχανία.
Η αυτοδιοίκηση θα πρέπει να λειτουργήσει, επιτέλους, ως μοχλός ανάπτυξης που θα προσελκύει επενδύσεις και θα δημιουργεί ευκαιρίες. Αν το καταφέρει, θα συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας στη δημιουργία ενός νέου κοινωνικού πλούτου, σε εισοδήματα και απασχόληση, σε ποιότητα ζωής για τους πολίτες και θα πάψει να αντιμετωπίζεται ως επαίτης της εκάστοτε κυβέρνησης.
Είναι πια σαφές ότι μόνο ο στοχευμένος σχεδιασμός και προγραμματισμός μιας πόλης, μιας περιοχής, μιας περιφέρειας θα οδηγήσει σε αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Με απλά λόγια είναι η στιγμή να αποτελέσει η αυτοδιοίκηση το όχημα της ανάπτυξης συνολικά για τη χώρα και την πρόοδό της αντί να την περιμένει ως μάνα εξ’ ουρανού από την- όποια- Κυβέρνηση. Η ανάπτυξη άλλωστε δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Σημαίνει πριν από οτιδήποτε, μια ενωτική προσπάθεια για μεταρρυθμίσεις και για δομικές αλλαγές σε όσα μας κρατάνε πίσω.
Γι’ αυτούς τους λόγους οι τοπικές κοινωνίες, επιβάλλεται να βρίσκονται στο κέντρο της πολιτικής. Για αυτό απαιτείται να ‘’πέσουν ‘’ νομικά και πολιτικά τοίχοι που κρατούν δέσμιες τις δυνάμεις της αυτοδιοίκησης. Απαιτείται να περάσουμε σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης. Απαιτείται η Αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται η ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας των Δήμων, η προώθηση της φορολογικής αποκέντρωσης, η μεταφορά στους Δήμους του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, η δυνατότητα να αξιοποιούν οι Δήμοι τα ανταποδοτικά τέλη και για άλλους σκοπούς, η δημιουργία Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που θα χρηματοδοτείται από πόρους του Πράσινου Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, η απόδοση κονδυλίου, ύψους 2 δις ευρώ από το ΕΣΠΑ για χρηματοδότηση δημοτικών έργων και η μετεξέλιξη του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων σε Δημοτική τράπεζα που θα χρηματοδοτεί έργα τοπικής εμβέλειας.
Όσον αφορά τις αρμοδιότητες προτείνεται να μεταφερθούν στους Δήμους τουλάχιστον οι ακόλουθες αρμοδιότητες: η ευθύνη για τη διαχείριση του τοπικού κοινωνικού κράτους με μεταφορά συγκεκριμένων δομών, η ευθύνη των χωροταξικών και πολεοδομικών ζητημάτων στα όρια τους, η ευθύνη λειτουργίας της Πρωτοβάθμιας υγείας, η λειτουργία των τοπικών σχολικών μονάδων και η απόδοση πρόσθετων αρμοδιοτήτων στη Δημοτική Αστυνομία με αλλαγή του θεσμικού πλαισίου.
Για τη διασφάλιση και ενίσχυση της διαφάνειας στον, «Νέο Δήμο» που προτείνεται απαιτείται η Θέσπιση Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Ελέγχων και η εφαρμογή ενός συστήματος αξιολόγησης του προσωπικού προσαρμοσμένο στις ανάγκες της αυτοδιοίκησης.
Ο σύγχρονος διεθνής τρόπος διακυβέρνησης υποδεικνύει την ενδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με περισσότερες αρμοδιότητες, πόρους και μεγαλύτερη αυτονομία. Με διασαφήνιση των αρμοδιοτήτων μεταξύ Α’ και Β’ Βαθμού Αυτοδιοίκησης και κατάργηση του θεσμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Αυτά είναι τα σημαντικά που πρέπει να συζητηθούν ενόψει της αλλαγής του νόμου του Καλλικράτη. Να αντιμετωπίσουμε δηλαδή την αυτοδιοίκηση όπως της αρμόζει, βάζοντάς τη μπροστά στη μάχη της ανάπτυξης. Γιατί το εθνικό στοίχημα για ανάπτυξη θα κριθεί στην πραγματική οικονομία και στις τοπικές κοινωνίες.
Της Ρένας Καραλαριώτου (*)
(*) Η κ. Ρένα Καραλαριώτου είναι πολιτικός μηχανικός ΜΒΑ, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στο Δ. Λαρισαίων και πρώην αντιπεριφερειάρχης Λάρισας
