Μέσω των συνεργειών εξασφαλίζονται οικονομίες κλίμακας, άμεση και έγκαιρη πληροφόρηση, που συντελούν στη μείωση κόστους παραγωγής, στην αποτελεσματικότερη λειτουργία (βελτίωση επιπέδου εξυπηρέτησης, αύξηση προστιθέμενης αξίας προϊόντων/υπηρεσιών κ.τ.λ.), διάχυση ρητής και άρρητης γνώσης και, συνεπώς, στη βελτίωση της παραγωγικότητας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που συμμετέχουν, βελτίωση διαπραγματευτικής ικανότητας, επίτευξη οργανωτικών βελτιώσεων (εισαγωγή νέων τεχνολογιών) και αύξηση του βαθμού καινοτομικότητας. Η συμπληρωματικότητα και η συνεργασία προσδίδει ιδιαίτερο πλεονέκτημα στις συμμετέχουσες επιχειρήσεις μέσα από την καλλιέργεια δεξιοτήτων στη διαχείριση έργων, την ανάπτυξη και προώθηση προϊόντων και στις τεχνικές διαπραγμάτευσης. Επιπροσθέτως, μέσα από το cluster αυξάνεται ο βαθμός προσβασιμότητας σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital), όσο και σε εξειδικευμένες νομικές υπηρεσίες (π.χ. ζητήματα κατοχύρωσης πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας).
Η ιστορία ξετυλίγεται με την Κοινή Συντροφία των Αμπελακίων η οποία ιδρύθηκε το 1778 και αποτελεί τον πρώτο συνεταιρισμό παγκοσμίως και μπορούμε να πούμε ότι αποτελούσε τον πρόδρομο των σύγχρονων cluster. Στον συνεταιρισμό συμμετείχαν περίπου 6.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Με την αύξηση του πληθυσμού, οι Αμπελακιώτες έστρεψαν την προσοχή τους στην παραγωγή κόκκινων νημάτων και κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, οι μικρές οικιακές βιοτεχνίες κατασκευής και βαφής νημάτων αποφάσισαν να ενωθούν και να δημιουργήσουν τις λεγόμενες «συντροφίες» με στόχο την αύξηση της παραγωγής, την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσκολιών και την επέκταση των εμπορικών δραστηριοτήτων τους στον ευρωπαϊκό χώρο.
H συστάδα επιχειρήσεων παραγωγών οίνου της Νότιας Αυστραλίας αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό και εξαγωγέα κρασιών της Αυστραλίας. Το δίκτυο αναπτύχθηκε στις αρχές του 1990 και από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, εμφάνισε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης και μια σειρά από θετικές επιδράσεις στην τοπική κοινωνία. Η έναρξη της ανάπτυξης πραγματοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέσω της επιτυχούς πίεσης των τοπικών παραγωγών προς την κεντρική διοίκηση για μείωση των φόρων στον κλάδο του οίνου. Το εν λόγω γεγονός, αύξησε αισθητά την εισροή νέων παραγωγών και την αύξηση των καλλιεργειών τοπικών ποικιλιών. Στη συνέχεια, λόγω του ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος, αυξήθηκε αισθητά, τόσο ο αριθμός των παραγωγών, όσο και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, γεγονός που ενίσχυσε τον τοπικό ανταγωνισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ισχυρής επιρροής του δικτύου, αποτελεί η ανάληψη στοχευμένης Τουριστικής Στρατηγικής από την Περιφερειακή Κυβέρνηση (South Australia Food and Wine Tourism Strategy)με αντικείμενο το κρασί και την εστίαση. Η στρατηγική προέβλεπε την αύξηση των τουριστικών εσόδων κατά 40% από διεθνείς τουρίστες στην περιοχή, με κινητήριο μοχλό την τοπική βιομηχανία κρασιού.
Η Medicon Valley είναι το χωνευτήριο των σκανδιναβικών βιοεπιστημών. Βρίσκεται στην πύλη της Δανίας και της Σουηδίας και διαθέτει ένα ζωντανό οικοσύστημα και μια βαθιά δεξαμενή ταλέντων, υποστηριζόμενη από πανεπιστήμια παγκόσμιας κλάσης της επιστήμης της ζωής και την ερευνητική υποδομή. Σε ένα ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον με τη σκανδιναβική ποιότητα ζωής κοντά, το Medicon Valley είναι μια ελκυστική τοποθεσία τόσο για τους επαγγελματίες όσο και για τους ανθρώπους. Η σκανδιναβική καινοτομία αναγνωρίζεται παγκοσμίως και οι βιολογικές επιστήμες μας το αντικατοπτρίζουν. Μέσα στο Medicon Valley έχουμε μια πλούσια κληρονομιά της επιστήμης της ζωής και ένα πρωτοποριακό πνεύμα που συνεχίζει να προσελκύει πολλές επιτυχημένες εταιρείες. Εταιρείες όπως η Novo Nordisk, η LEO Pharma, η Baxter Gambro και η Lundbeck είναι αντιπροσωπευτικές, αλλά και οι πολλές μικρές και μεσαίες καινοτόμες δανικές και σουηδικές εταιρείες επιστήμης της ζωής που συνεχίζουν να ενεργοποιούν την περιοχή. Πολλοί από αυτούς επιλέγουν να γίνουν μέλη της περιφερειακής οργάνωσης δικτύου Medicon Valley Alliance και να συμβάλουν στην ενίσχυση του περιφερειακού συμπλέγματος επιστήμης της ζωής. Κατά την ίδρυση της MVA, την 1η Απριλίου 1997, 23 περιφερειακοί φορείς ζήτησαν την προσχώρηση. Μαζί απασχολούν περίπου 140.000 ανθρώπους στην επιστήμη της ζωής. Αντιπροσωπεύουν την τριπλή έλικα της περιοχής και περιλαμβάνουν πανεπιστήμια, νοσοκομεία, επιχειρήσεις ανθρώπινων επιστημών της ζωής, περιφερειακές κυβερνήσεις και παρόχους υπηρεσιών. Οι αριθμοί προκαλούν δέος. Συνεργάζονται και αλληλεπιδρούν 12 πανεπιστήμια, 32 νοσοκομεία, 80 εταιρίες βιοτεχνολογίας, 20 φαρμακευτικές εταιρίες, 100 εταιρίες ιατρικής τεχνολογίας, 7 επιστημονικά πάρκα, 6 θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων και 80 ερευνητικοί οργανισμοί.
Το δίκτυο Τεχνολογίας Sophia Antipolis δημιουργήθηκε το διάστημα 1970 με 1984 στη Νίκαια της Γαλλίας και αποτελεί το μεγαλύτερο τεχνολογικό πάρκο της Ευρώπης, το οποίο συνεργάζεται με τέσσερα πανεπιστήμια, φιλοξενεί στις εγκαταστάσεις του πάνω από 1.490 επιχειρήσεις με συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου 4,5 δις ευρώ και απασχολεί πάνω από 33.000 εργαζόμενους. Το πάρκο αποτελείται από οκτώ clusters που διαμορφώνουν μοναδικές δομές επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε στρατηγικό σημείο κοντά σε μεγάλους δημόσιους φορείς και ερευνητικές οργανώσεις. Οι επιχειρήσεις που έχουν εγκατασταθεί στο πάρκο, αναπτύσσουν δραστηριότητες κυρίως στους κλάδους της πληροφορικής, ηλεκτρονικής, φαρμακολογίας και βιοτεχνολογίας. Στόχος του πάρκου είναι να διευκολυνθεί η ανταλλαγή επιστημονικών εμπειριών και ερευνών, καθώς και να αναπτυχθούν δυνητικές επιστημονικές μελέτες, σε τομείς της επιστήμης, της βιομηχανίας και του πολιτισμού, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Εν κατακλείδι, το wine cluster της Καλιφόρνιας αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα επιχειρήσεων που αντικειμενικό σκοπό έχει την παραγωγή, διάθεση και συνεχή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του οίνου της Πολιτείας της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α. Ως προς το μέγεθός του, περιλαμβάνει 680 οινοποιεία και αρκετές χιλιάδες ανεξάρτητων αμπελοκαλλιεργητών. Το δίκτυο αποτελείται από μεγάλο αριθμό βιομηχανιών για την υποστήριξη της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιίας, οι προμηθευτές μηχανημάτων και εξοπλισμού για αποθήκευση αποθεμάτων σταφυλιών, άρδευση, συγκομιδή, προμηθευτές και κατασκευαστές βαρελιών, ετικετών, εταιρείες εξειδικευμένες σε δημόσιες σχέσεις και διαφήμιση, εκδόσεις περιοδικών και βιβλίων σχετικά με την οινοποιία. Ένας αριθμός τοπικών οργανισμών υποστηρίζει παντοιοτρόπως το δίκτυο όπως το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Davis (πρόγραμμα οινολογίας παγκοσμίου φήμης), Ινστιτούτο Οίνου και Ειδικές επιτροπές της Βουλής της Καλιφόρνιας.
Του Στυλιανού-Ειρηναίου Μακρή*
* Ο Στυλιανός-Ειρηναίος Μακρής είναι οικονομολόγος-Σύμβουλος Επιχειρήσεων
