Σε μια εποχή που το «εγώ» εκπέμπεται οικουμενικά, ο σκεπτικισμός μέσω της κριτικής και της αυτοκριτικής φθίνει ολοένα και περισσότερο. Σε μια κατακερματισμένη από την κρίση κοινωνία, η εσωστρέφεια κι ο ατομισμός κυριαρχούν. Ο πλούτος και η εξουσία μάλιστα, τις αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο.
Οι εγωπαθείς, έχουν μια διαρκή εσωτερική ανάγκη να βρίσκονται στο προσκήνιο και να γίνονται το επίκεντρο. Αφού κατασκευάσουν τον μικρόκοσμό τους προσαρμόζουν σ’ αυτόν τα πάντα, θεωρώντας ότι η δική τους γνώμη, δράση και συμπεριφορά είναι η πλέον σημαντική. Έτσι, χρησιμοποιούν οτιδήποτε ικανοποιεί τον εγωισμό τους και ψάχνουν την ισότητα αποκλειστικά και μόνο με τους ανώτερούς τους. Με την αλαζονεία και την επίδειξη, προσπαθούν να καλύψουν ανασφάλειες και ανεπάρκειες.
Οι εγωπαθείς, συχνά επιδίδονται στην ανάλυση των επιτευγμάτων τους, αξιοποιώντας τις λεκτικές παραλλαγές του ενικού. Διαχωρίζονται μάλιστα σ’ εκείνους που χρησιμοποιούν το πρώτο ενικό πρόσωπο και σ’ εκείνους που μιλούν για τον εαυτό τους στο τρίτο ενικό, όπως έκανε ο Ιούλιος Καίσαρ! Ιδιαίτερα κωμικός είναι ο τρόπος με τον οποίο απαντούν όταν ερωτούνται για το αν έχουν κάποιο ελάττωμα. Τότε βρίσκουν την ευκαιρία να αναδείξουν τις «αρετές» τους, μιλώντας για την υπερβολική τους μεγαλοψυχία και ανιδιοτέλεια, «ελαττώματα» για τα οποία πληρώνουν το τίμημα! Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι πίσω από κάθε εγωπαθή νεοέλληνα υποκρύπτεται ένας πολυμήχανος, πονηρός και μονίμως παραπονούμενος ωφελιμιστής, που επιζητά μανιωδώς την αυτοεπιβεβαίωση, ρίχνοντας πάντα σε τρίτους τις ευθύνες. Είναι αυτός που απορρίπτει αυτόματα όσους δεν τον επικροτούν, ακόμα κι εκείνους που δείχνουν ουδετερότητα ή αδιαφορία. Κι έτσι διευκολύνεται στο να αφορίζει την οποιασδήποτε αντίθετη κρίση.
Διερευνώντας τρόπους να φανεί και να δηλώσει ποιος είναι, ο εγωπαθής δε διστάζει όταν στριμωχτεί να επιτεθεί με το ερώτημα «ξέρεις ποιος είμαι εγώ»! Το φαιδρό αυτό ερώτημα, έχει ως μοναδική αξιοπρεπή απάντηση το «δεν ξέρω, ούτε και θα ήθελα να μάθω». Πρόκειται για μια απάντηση-στάση που προβάλλει απέναντι στα περισσότερα θέματα η σύγχρονη γενιά, αφού η προβολή του «εγώ» καθιστά αδύνατη την οποιαδήποτε επικοινωνία.
Σύμφωνα με τον Σαίξπηρ, οι εγωπαθείς δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι, καθώς φοβούνται την κριτική και πολύ περισσότερο την αυτοκριτική. Χάνουν έτσι κάθε ευκαιρία για διόρθωση ή βελτίωση που είναι και το ζητούμενο της αυτοπραγμάτωσης. Αντίθετα, προσπαθούν να επιβληθούν, ρωτώντας με επιθετικότητα το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ» για να δώσουν οι ίδιοι την απάντηση. Γιατί στην ουσία, η επίκληση του «εγώ» αποτελεί εκδήλωση δυστυχίας αφού υποκρύπτει την κατωτερότητα εκείνη που βυθίζει άτομα και κοινωνίες στην παρακμή…
Του Μιλτιάδη Γ. Δεληχά
* Ο Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
