Ευκαιρία, μετά από ένα πρώτο άρθρο στις 12 Μαρτίου 2017 (σ. 6) η φιλόξενη στήλη της [Ε] να αναδείξει λίγες σκέψεις μας, από αυτά που συζητήσαμε παραπλεύρως οι σύνεδροι, σχετικά με την περιοδική έκθεση για το βυζαντινό κάστρο της Βηλίκας. Προέρχονται από βαθειά ικανοποίηση ως εκδήλωση ευχαριστίας και αναγνώρισης όλων μας για το μοναδικό πραγματικά έργο που επιτελείται στο Μεζούρλο, στο Διαχρονικό Μουσείο, από την προϊσταμένη κ. Ρούλα Σδρόλια και το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Τώρα για τη Βηλίκα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (ΙΑΚΑ, Βόλος) και τον καθηγητή κ. Ιωάννη Βαραλή. Όταν γίνει ένα έργο καλό, όπως ένα τέτοιο λιτό και καλαίσθητο μουσείο, ακολουθεί η μία επιτυχία μετά την άλλη. Έτσι εξηγείται γιατί το προσωπικό πρώτα του δίνει τον καλύτερο εαυτό του σ’ αυτό το πανέμορφο περιβάλλον με τα πεύκα, τον ιστορικό χώρο του Μεζούρλου.
Στην ημερίδα που κράτησε από τις 10 το πρωΐ ως τις 5 το απόγευμα έγιναν έξι ανακοινώσεις στην αγγλική και πέντε στην ελληνική από επιστήμονες που σχετίζονται με κάποια ιδιότητα, μόνιμη ή προσωρινή είτε με την Αρχαιολογική υπηρεσία είτε με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Οι σύνεδροι παρακολούθησαν πλείστα ζητήματα που αναδύονται από την ανασκαφή του κάστρου της Βηλίκας, τόσον από το υλικό, όσον και από άλλα κάστρα της Βαλκανικής. Γι’αυτό προσκλήθηκαν, από ένας πανεπιστημιακός ερευνητής, από Ρουμανία (C. Z. Pinter), Σερβία (M. Milinkovic) και πΓΔΜ (Carolyn Snively, εξ ΗΠΑ) ενημερώνοντας για κάστρα της ίδιας εποχής από τις τρεις γειτονικές χώρες. Κάποτε όμως είμαστε όλοι σ’ ένα κράτος. Άλλες ανακοινώσεις αφορούσαν σε κάστρα της Θεσσαλίας (Άννα Γιαλούρη), της Μακεδονίας (Ευ. Αγγέλκου, Ευτ. Μαρκή) ή την πλούσια κεραμική του κάστρου (Σοφία Ντιντιούμη, Όλγα Καραγιώργου), λιμάνια της Θεσσαλίας (Αλκ. Γκίναλης), και τέλος το ίδιο το κάστρο της Βηλίκας (καθηγ. Ιω. Βαραλής, Στ. Σδρόλια). Τούτη τη φορά όμως έγινε κάτι εκπληκτικό. Μερικοί από τους ομιλητές σχολίαζαν επιστημονικά το αρχαιολογικό υλικό το οποίο βλέπαμε όλοι μπροστά μας, είτε το φανταζόμαστε με τις εικονικές προσομοιώσεις της έκθεσης! Πραγματικά δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο, έφερε σε άλλη διάσταση την έκθεση. Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση, δόθηκαν περαιτέρω εξηγήσεις ή τέθηκαν ερωτήματα πάνω σε μερικά σημεία από τους ακροατές, οι περισσότεροι αρχαιολόγοι εν υπηρεσία ή αποστρατεία, κι άλλοι απλοί φιλίστορες, θέτοντας νέο γόνιμο προβληματισμό. Αυτό κι αν είναι επιτυχία.! Κι αυτό είναι και το νόημα τέτοιων συνεδρίων, οι ερευνητές έρχονται από πολύ μακριά να δείξουν τη δουλειά τους, που γίνεται με κόπο και στην αφάνεια, να δώσουν και να πάρουν. Να γνωρίσουν, αν δεν είναι από εδώ τον τόπο μας, τους ανθρώπους της περιοχής, να νιώσουν το πνεύμα του τόπου μας. Είδαμε με έκπληξη ότι κάποια θέματα της τοπικής αρχαιολογίας είναι αντικείμενο προγραμμάτων που ενισχύουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Και η δική μας.
Από όλα αυτά που ακούσθηκαν και εθεάθησαν εκείνο που προσκομίσαμε είναι ότι το κάστρο της Βηλίκας έχει πολλά ιδιαίτερα στοιχεία που το αναδεικνύουν στη Θεσσαλία και τη Βαλκανική, αφού κτίσθηκε εξ αρχής τον 6ο αιώνα (σε προϋπάρχοντα θεμέλια αρχαίου κάστρου), και εγκαταλείφθηκε μετά 1-2 αιώνες χωρίς να κατοικηθεί πλέον. Βρέθηκε ατόφιο. Η πλούσια και ατόφια κεραμική και τα άλλα ευρήματα δείχνουν ότι η επαρχία μας συμμετείχε στον αγώνα επιβίωσης της Βαλκανικής στο πρώϊμο Βυζάντιο π.χ. αποστέλλοντας λάδι πρωτίστως στον στρατό των συνόρων, κάπου 70000 άνδρες που αγωνιζόταν στα σύνορα του Δούναβη κατά εισβολέων και επιδρομέων βαρβάρων. Θα έλεγε κανείς κάτι σημαίνει αυτό για μας σήμερα. Όπως το καταλαβαίνει καθένας.
Με όσα είδαμε στη λιτή αλλά εκπληκτική έκθεση για το κάστρο της Βηλίκας η οποία έκλεισε με (επιστημονικό) θρίαμβο, διεθνές συνέδριο, να πούμε ότι δεν κόστισε ούτε ευρώ πέραν των λειτουργικών εξόδων, πέρα από το έργο που προσφέρουν η Εφορεία και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας υπό τον υπεύθυνο καθηγητή κ. Ιω. Βαραλή που επιβλέπει στις ανασκαφές με τους φοιτητές του. Μπράβο στον Δήμο Αγιάς και ειδικά στον δήμαρχο κ. Αντώνιο Γκουντάρα που χρόνια τώρα συμπαρίσταται στις ανασκαφές, αναλαμβάνοντας και αυτή τη φορά τα έξοδα φιλοξενίας των μη εντοπίων ερευνητών του συνεδρίου, διαφημίζοντας τον τόπο μας και προάγοντας τη γνώση για το παρελθόν του. Αυτά να τα δούμε εμείς οι Λαρισινοί, μια παλαιά ιστορική πόλη σαν το μικρό κάστρο της Βηλίκας που όμως με κατάλληλες ενέργειες και σωστούς ανθρώπους κατακτά την Ελλάδα, την Ευρώπη.! Εμείς αντίθετα επενδύσαμε υπερβολικά και ασύμμετρα στο αρχαίο θέατρο που ποτέ ούτε εκτέθηκε ούτε υπήρξαν συνέδρια, δηλαδή επιστημονική ενημέρωση. Άφθονα χρήματα, τρομακτικά για τα σημερινά δεδομένα. Το μνημείο έγινε χώρος αδέξιων έως υπερβολικών εκδηλώσεων και ανούσιας διαφήμισης. Όμως η χαρά του ερευνητή και του τοπικού πολιτικού παράγοντα που ακολουθεί, αλλά και η ικανοποίηση του συμπολίτη θεατή είναι όταν νιώθουν ότι κυριαρχεί ο λόγος, η λογική και το μέτρο.
Σταύρος Γουλούλης, Δρ. Ιστορικός
