Κι όταν θα έχουν φτάσει στο τέλος της, αντιλαμβάνονται
οι δύστυχοι, αν και πολύ αργά πια,
ότι για μεγάλο διάστημα ήταν υπεραπασχολημένοι,
χωρίς ουσιαστικά να κάνουν τίποτα».
Σενέκας
Δεν με δελεάζει η επικαιρότητα, ωστόσο η ανάληψη ηγεσίας απ' τον Τραμπ, δηλαδή απ'τον λαό ως δήλωσε, η καταγγελία των πρώην (μιας μικρής δράκας που ευημερούσε, όχι όμως οι πολίτες). Η απόφαση νάναι ο λαός αφέντης στον τόπο του και οι ωφελούμενοι να παρατήσουν τα επιδόματα και να πιάσουν δουλειά ,ποιόν μπορούν ν 'αφήσουν αδιάφορο;
Ωστόσο λακωνικά θα πω: πως οι καιροί είναι τόσο πονηροί, που δεν χωρά ούτε εμπιστοσύνη, ούτε λευκή επιταγή, ούτε αναθέσεις ...και το βρακί τους να ξέρατε καλά θάταν, πριν τους ψηφίσετε.
Σε μια εποχή που κυβερνά το τίποτα, ο καϋμός, η τρέλα,η παραίτηση κι η παράκρουση, χρήσιμος θάταν ο λόγος του δασκάλου του Νέρωνα (αυτοκτόνησε κατόπιν διαταγής του) . Απολαύστε τον.
''Από όλους τους ανθρώπους, μόνο όσοι βρίσκουν χρόνο να τον αφιερώσουν στη φιλοσοφία, μόνο αυτοί ζουν πραγματικά.
Και τούτο γιατί τέτοιοι άνθρωποι δεν αρκούνται στην περιφρούρηση της δικής τους ζωής.
Προσαρτούν και όλους τους προηγούμενους αιώνες στον δικό τους, όλα τα χρόνια που έχουν προηγηθεί προστίθενται στην παρακαταθήκη τους.
Αν δεν είμαστε εντελώς αγνώμονες, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι επιφανέστατοι αυτοί θεμελιωτές κάθε ιερής σκέψης γεννήθηκαν για μας, για μας διαμόρφωσαν έναν τρόπο ζωής. Με τον ξένο μόχθο οδηγηθήκαμε στη θέαση των ωραιότερων πραγμάτων, τα οποία οι άνθρωποι αυτοί ανέσυραν από το σκότος και τα έφεραν στο φως. Κανένας αιώνας δεν παρέμεινε κλειστός για μας, σε όλους τους αιώνες έχουμε τώρα πρόσβαση και, αν θελήσουμε να περάσουμε πέρα από τα στενά όρια της ανθρώπινης αδυναμίας με τη δύναμη του νου, υπάρχει ένα μεγάλο πεδίο χρόνου, μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε.
Έχουμε τη δυνατότητα να αντιτείνουμε στον Σωκράτη, να αμφιβάλλουμε με τον Καρνεάδη, να βρούμε τη γαλήνη με τον Επίκουρο, να νικήσουμε την ανθρώπινη φύση με τους Στωικούς, να την ξεπεράσουμε με τους Κυνικούς. Μιας και η ίδια η φύση των πραγμάτων, μας επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με όλους τους αιώνες, (;) γιατί δεν θα πρέπει να περάσουμε από αυτό το ασήμαντο και εφήμερο διάστημα που ζούμε στο παρελθόν, αφιερώνοντας σ’ εκείνο όλη μας την ψυχή, εφόσον εκείνο και χωρίς σύνορα, είναι και αιώνιο παραμένει και θα το μοιραστούμε με άτομα καλύτερα από εμάς;
Εκείνο πάντως που μπορούμε σίγουρα να πούμε είναι ότι μόνο όσοι θέλουν να έχουν τον Ζήνωνα και τον Πυθαγόρα και τον Δημόκριτο, αλλά και τον Αριστοτέλη και τον Θεόφραστο, στενότατους φίλους τους καθημερινά, μόνο αυτοί είναι αφοσιωμένοι στα πραγματικά καθήκοντα της ζωής. Κανένας από τους παραπάνω σοφούς δεν θα απουσιάσει, κανένας τους δεν θα κάνει το λάθος ν' αφήσει τον επισκέπτη του να φύγει λιγότερο ευτυχισμένος και λιγότερο στραμμένος προς τον εσώτερο εαυτό του απ’ όσο ήταν όταν ήρθε. Κανένας τους δεν θα επιτρέψει σ’ αυτόν να φύγει από το σπίτι του με άδεια χέρια. Όλοι θα επιτύχουν να επικοινωνήσουν μαζί τους, είτε νύχτα είναι είτε μέρα.
Κανένας από τους σοφούς αυτούς δεν πρόκειται να σε αναγκάσει να πεθάνεις, όλοι όμως θα σε διδάξουν πώς να πεθαίνεις. Κανένας τους δεν θα σπαταλήσει τα χρόνια της ζωής σου, ο καθένας τους όμως θα πλουτίσει τα χρόνια σου με τα δικά του χρόνια. Κανενός η συζήτηση δεν θα σου προκαλέσει κίνδυνο, κανενός η φιλία δεν θα είναι θανάσιμη για σένα, κανενός το πλησίασμα δεν θα σου αφαιρέσει χρήματα. Θα πάρεις από αυτούς ό,τι προτιμάς εσύ και δεν θα είναι δικό τους το λάθος αν δεν αντλήσεις από εκείνους ό,τι ανώτερο θα επιθυμούσες.
Είναι ευνόητο λοιπόν ότι η ζωή του φιλοσόφου, έχει μπροστά της ευρύτατο χρονικό πεδίο, χωρίς να περιορίζεται από τα στενά περιθώρια που δεσμεύουν όλους τους άλλους ανθρώπους. Μόνο αυτός είναι ελεύθερος από τους περιορισμούς της ανθρώπινης φύσης, όλοι οι αιώνες τον υπηρετούν σαν να ήταν θεός. Έχει περάσει κάποιος χρόνος; Τον συλλαμβάνει με την ανάμνηση. Είναι ο χρόνος μπροστά του; Τον χρησιμοποιεί. Είναι μελλοντικός; Τον προλαμβάνει. Επιμηκύνει, έτσι, τη ζωή του, συνδέοντας όλους τους αιώνες.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι δεν ευθυνόμαστε για τους γονείς που μας έτυχαν, ότι αυτοί δόθηκαν στους ανθρώπους τυχαία. Θα μπορούσαμε όμως να γίνουμε παιδιά εκείνων που θα επιλέξουμε. Υπάρχουν οικογένειες υπέροχων πνευμάτων διάλεξε εσύ εκείνη που θα ήθελες να σε υιοθετήσει.
Τιμές, μνημεία, καθετί που η φιλοδοξία διέταξε με ψηφίσματα ή κατασκεύασε με έργα, σύντομα καταρρέουν σε ερείπια. Δεν υπάρχει τίποτα που η μακρά ροή του χρόνου να μην το σωριάζει στο έδαφος και να μην το εξαφανίζει. Τα έργα όμως που η φιλοσοφία έχει καθαγιάσει είναι αδύνατον να υποστούν ζημιά κανένας χρόνος δεν θα τα καταστρέψει, κανένας δεν θα μειώσει τη σημασία τους.''
Μεστός και κατανοητός ο Σενέκας, ακατάλυπτοι οι τύποι που ''κυβερνούν''. Χθές έκλεισα τα 56, ευχηθείτε λίγα ακόμη χρονάκια, και νάστε βέβαιοι ό,τι κάθε κατεργάρης θα πάει εκεί που του αξίζει.
Αντίο αμίγκος!
* Ο Πέτρος Ιωάννου ήταν καθηγητής και υπ. βουλευτής με το Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο
