Ο ίδιος πριν από μερικά χρόνια, προειδοποίησε ότι το πολιτικό κλίμα στις ΗΠΑ είναι έτοιμο για την άνοδο ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος. Το βέβαιο είναι πως ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος αποτελεί τον μεγάλο άγνωστο Χ του 2017.
Ο «τελεστής Τραμπ» είναι βέβαιο πως δεν περιλαμβάνεται στα «μαθήματα δημοκρατίας» που παρέδωσε ο Μπ. Ομπάμα σε ολόκληρο τον κόσμο, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα. Μαθήματα που είναι αρκετά πιθανό πως θα αποτελέσουν, μελλοντικώς, εκτός από «εργαλείο» άσκησης γεωπολιτικής εκ μέρους της υπερδύναμης, την εναλλακτική πρόταση των ΗΠΑ προς τον υπόλοιπο πλανήτη για περισσότερη και καλύτερη Δημοκρατία. Η πρόταση αυτή θα είναι φυσικά σε αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που ανέδειξε στο ύπατο αξίωμα έναν άνθρωπο όπως ο κ. Τραμπ.
Ήδη οι πρώτες συνέπειες από την νίκη των Ρεμπουπλικανών γίνονται εμφανείς τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της υπερδύναμης εξαιτίας των δηλώσεων του νέου Προέδρου. Οι δηλώσεις του (κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών, εκ νέου στροφή προς τα ορυκτά καύσιμα και αγνόηση της κλιματικής αλλαγής, περιορισμός του Obamacare κλπ) προοιωνίζονται ένα ταραχώδες νέο έτος με πολλές ανατροπές και με περισσότερες εκπλήξεις σε πολλούς τομείς της κοινωνικής, της οικονομικής αλλά και της διεθνούς δραστηριότητας.
Μπορεί πολιτικοί και διανοούμενοι όπως ο Χέλμουτ Σμίτ, ο Φιντέλ Κάστρο, Ο Στήβεν Χόκινγκ, ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο Γιούργκεν Χάμπερμας, ο Τσόμσκι, ο Πικετί, ο Κ. Καστοριάδης να προειδοποίησαν και να προειδοποιούν για τους κινδύνους που ελλοχεύουν τόσο για τη Δημοκρατία όσο και για την ασφάλεια του πλανήτη από την άνοδο στην εξουσία δυνάμεων τύπου Λεπέν αλλά ποιος τους ακούει; Ποιος λαμβάνει υπόψη την θρυλούμενη προειδοποίηση του Φ. Κάστρο προς τη Ρωσία και την Κίνα να μην πέσουν στην παγίδα ενός Παγκοσμίου Πολέμου; Ή την επισήμανση του Χ. Σμιτ ότι βαδίζουμε, ως υπνοβάτες, στον ίδιο δρόμο που έφερε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Το «υπολειπόμενο» κομμάτι των δυτικών κοινωνιών (οι «αδικημένοι» της παγκοσμιοποίησης, οι «λουδίτες» της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης) όχι μόνο αγνοεί τις προειδοποιήσεις της διανόησης και τα σημάδια των καιρών αλλά τουναντίον δείχνει αποφασισμένο να ακολουθήσει την «οδό της απωλείας» καθώς παρασύρεται από τις σειρήνες του εθνολαϊκισμού. Σειρήνες που οδήγησαν στο BREXIT και στον κ. Τραμπ βάζοντας στην άκρη τις πιο «συνετές» δυνάμεις του πολιτικού κατεστημένου και που κατά πάσα πιθανότητα θα ενισχύσουν εντός του 2017 τους ομολόγους τους και σε χώρες της Ευρώπης μέσα, ασφαλώς, από εκλογικές διαδικασίες.
Το πιο σωστό, βεβαίως, θα ήταν να πούμε, παρατηρώντας την υποψηφιότητα της Χίλαρι, ότι οι «συνετές» δυνάμεις και οι αντίστοιχες κοινωνικοοικονομικές δεν έπραξαν και πάρα πολλά για να μην χάσουν την εξουσία. Μοιάζει περισσότερο να την παραχώρησαν ώστε αντί για αυτούς να κάνουν οι «κακοί» τη «βρώμικη δουλειά». Το τι σημαίνει «βρώμικη δουλειά» είναι κάτι που απομένει να το δούμε στο προσεχές μέλλον αρχής γενομένης από το 2017 στο οποίοι ήδη μπαίνουμε πλησίστιοι. Πιθανολογούμε ότι πρόκειται, μάλλον, για πρόθεση αναθεώρησης στοιχείων της παγκοσμιοποίησης που από τους ίδιους δρομολογήθηκε στο παρελθόν με παράλληλη ενίσχυση της εσωστρέφειας και επανάκαμψη του ισχυρού έθνους-κράτους. Ο φόβος μας είναι ότι μπορεί να σημαίνει και το χειρότερο δυνατό.
Διότι κάποιοι από τους πρωτεργάτες της παγκοσμιοποίησης-οι ΗΠΑ πρωτίστως-διαπιστώνοντας ότι χάνουν τον έλεγχο ή ότι παρουσιάζουν «ζημιές» αντί για κέρδη και ενδεχομένως συρρίκνωση του διεθνούς μελλοντικού τους ρόλου θεωρούν πολύ φυσικό να επιθυμούν την αναθεώρηση των αρχικών σχεδιασμών τους. Θεωρούν, επίσης, πολύ φυσιολογικό να επιδιώκουν να «το στρίψουν δια του αρραβώνος» προκειμένου να κρατήσουν την πρωτοκαθεδρία χρησιμοποιώντας τις δυνάμεις ακόμη και του πιο άγαρμπου λαϊκισμού (Τραμπ, BREXIT κλπ) τις οποίες μάλιστα αναδεικνύουν και στην εξουσία. Για να ισχυριστούν αργότερα ότι για την όποια ασυνέπεια ή καταπάτηση των διεθνών κανόνων και συμφωνιών δεν θα φταίνε οι καλοί δημοκρατικοί αμερικανοί αλλά οι «κακοί».
Παρόλα αυτά, δεν παύουν συμβάντα όπως η νίκη του Ντ. Τραμπ και τα υψηλά ποσοστά της Λεπέν στη Γαλλία αλλά και ομόλογων δυνάμεων σε άλλες χώρες της Ευρώπης να αποτελούν και την έκφραση διαμαρτυρίας των πιο "αδικημένων" της παγκοσμιοποίησης προς τα πιο βολεμένα κοινωνικά στρώματα των αναπτυγμένων χωρών και κυρίως προς τις «ελίτ» που συγκεντρώνουν στα χέρια τους υπερβολικό πλούτο και δύναμη.
Ωστόσο, απροσδόκητο σύμμαχό τους, οι δυνάμεις του εθνολαϊκισμού στην Ευρώπη αλλά και αλλού βρίσκουν τον Β. Σόϊμπλε με την εμμονή του στις πολιτικές σκληρής λιτότητας και την άρνησή του να τροφοδοτήσει αναπτυξιακές πολιτικές στις χώρες της Νότιας Ευρώπης και όχι μόνο. Πολλοί μάλιστα, όπως ξαναγράψαμε, εκφράζουν την άποψη ότι για όλα φταίει ο κ. Σόϊμπλε και οι περιοριστικές του πολιτικές. Ασφαλώς και έχει η Γερμανία ευθύνες για τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Δεν φταίει, όμως, ούτε για την εκλογή Τραμπ ούτε καν για το BREXIT. Απλώς ο Β. Σόϊμπλε κάνει ότι μπορεί για να γίνει ο ιδανικός «αποδιοπομπαίος τράγος» της αποτυχίας των δυτικών πολιτικών, οικονομικών και πνευματικών ελίτ να αφουγκρασθούν και να επιλύσουν τα πραγματικά προβλήματα των πληθυσμών τους.
Δυστυχώς, στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο που μοιάζει με «τοπίο στην ομίχλη» και στο ρευστότατο και επισφαλές και διαρκώς απορρυθμιζόμενο παγκόσμιο περιβάλλον, η Ελλάδα, αποδυναμωμένη, αποκαμωμένη και με ανοιχτά εθνικά θέματα βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσμενή θέση. Το επιβεβαιώνουν περίτρανα οι τελευταίες σπασμωδικές κινήσεις της κυβέρνησης που για ένα μικρό επίδομα στους μικροσυνταξιούχους αναγκάστηκε σε έναν ακόμη επονείδιστο συμβιβασμό. Σπασμωδικές κινήσεις που εγκυμονούν τον κίνδυνο να καταστρέψουν τα όποια δημοσιονομικά της επιτεύγματα τα οποία μπορεί να μην έχουν αριστερό αποτύπωμα αλλά είναι, εν τούτοις, πολύ χρήσιμα για την παραμονή μας στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα.
Ας ευχηθούμε και ας μην το ελπίζουμε ότι το 2017 η παγκόσμια ηγεσία θα βρει τρόπο να ξαναδεί με πιο ώριμη ματιά την πορεία του κόσμου μας και ότι θα κάνει τις απαιτούμενες υπερβάσεις που θα επιτρέψουν τη δημιουργία ενός πλαισίου συνεννόησης και ότι οι δυνάμεις της πολιτικής θα μπορέσουν να τιθασεύσουν σε ικανοποιητικό βαθμό εκείνες που αντιμετωπίζουν τον πλανήτη ως πεδίο κερδοσκοπίας και μόνο. Η δε ελληνική ηγεσία, μετά από την επταετία των τριών μνημονίων, ας ευχηθούμε να έχει την ικανότητα να αξιοποιήσει, το ευεργετικό ευρωπαϊκό πλαίσιο και, χωρίς περιττούς παληκαρισμούς, να οδηγήσει επιτέλους τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά
* Από τον Δημήτρη Νούλα
Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
*ομώνυμο φιλμ του Θ. Αγγελόπουλου
