Προχθές όμως μας φόρεσαν γυαλιά. Σε πείσμα όλων των συστημάτων ,δεν βγάλαν τον οίκο Κλίντον αλλά αυτόν που ήθελαν, τον εργολάβο Τραμπ. Μαζεύτηκαν λοιπόν, οι άρρωστοι Βρετανοί και Αμερικανοί ,οι κότες δηλαδή και κάναν επανάσταση!
Την ίδια στιγμή που οι υγιείς νεοέλληνες καμαρώνουν τον Μητσοτάκη Β', τον Παπανδρέου Γ', τον Καραμανλή Β' και τον γενναίο...Αλέξιο Α'! 2.430 χρόνια πριν, τ' ανήσυχο μυαλό του Αριστοφάνη μεσ' απ' τις '' Όρνιθές'' του; συλλαμβάνει μια ιδέα!
Πέρασαν 2 μήνες απ'την επιδαύρια παραγωγή του Νίκου Καραθάνου: «Όρνιθες» του Αριστοφάνη και θα μεταφέρω στην αγάπη σας λόγω ημερών, τις σκέψεις του, στην Ιλειάνα Δημάδη για το Αθηνόραμα.
''Είναι η πιο ουτοπική κωμωδία, παραβολή, αλληγορία. Δύο Αθηναίοι, ο Πεισθέταιρος και Ευελπίδης, κυνηγημένοι για χρέη, φεύγουν από την πόλη τους. Αναζητούν μια νέα, πιο δίκαιη πολιτεία.
Φεύγουν γιατί δεν αντέχουν πια αυτή την πόλη. Κουράστηκαν! Θέλουν να πάνε εκεί όπου ξεκουράζεται η ψυχή. Φεύγουν, λοιπόν, για τα δάση. Συναντούν εκεί τον Έποπα, έναν άνθρωπο που έχει μεταμορφωθεί σε πουλί, και τον πείθουν να καλέσει και τα άλλα πουλιά. Μαζί χτίζουν μια νέα πόλη πάνω από τα σύννεφα, τη Νεφελοκοκκυγία. Ε, σιγά-σιγά όλοι μεταναστεύουν εκεί: άνθρωποι, θεοί, ημίθεοι, τέρατα – όλοι!
Μα ποιοι, νομίζουμε, τέλος πάντων, ότι είμαστε; Ας δούμε πόσο μικροί, πόσο νέοι είμαστε μπροστά στο σύμπαν, τον κόσμο, τη φύση, τα πουλιά. Γύρω μας υπάρχουν βουνά που στέκουν έτσι εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια! Οι σκέψεις και οι ιδέες του Αριστοφάνη σε αφήνουν άναυδο. Έχει γράψει τα πιο τρελά και ωραία σενάρια του κόσμου! Και μάλιστα τόσο παλιά, το 414 π.Χ.
Πώς, όταν ήμασταν παιδιά, έπρεπε να σπάσουμε σώνει και καλά τα παιχνίδια μας για να δούμε τι έχουν μέσα; Με μια τέτοια ανάγκη έπιασα το έργο και, αντί για έργο, είδα μια στιγμή. Μια στιγμή 2.500 χρόνια πριν. Είδα πώς αυτός ο άνθρωπος, ο Αριστοφάνης, έκανε μια τελετή. Έστησε ένα πανηγύρι πάνω σε μια ιδέα. Ποιος ήταν ο σκοπός του; Να τινάξει τα μυαλά των ανθρώπων στον αέρα! Περί δράσεως και ποιήσεως είναι τα πάντα στον Αριστοφάνη…
Πράγματι, προτείνει κάτι επαναστατικό: η ουτοπία είναι κάτι εφικτό, χτίζεται.
Λέει, όμως, κάτι ακόμη: Προσέξτε! Η ουτοπία εύκολα μπορεί να καταλήξει σε δικτατορία... Για τη στιγμή της γέννησης μιας επανάστασης μας μιλά ο Αριστοφάνης.
Ο πρωταγωνιστής (Πεισθέταιρος) καλεί τους πάντες: «Ελάτε όλοι! Οι ψεύτες, οι άχρηστοι, τα λαμόγια, τα καθάρματα, οι χειρότεροι! Υπάρχει τόπος για όλους! Υπάρχουν φτερά για όλους! Υπάρχει μια άλλη κοινωνία που σας χωράει όλους!».
Έτσι, απλά, χωρίς συγκρούσεις, πολέμους, τίποτα; Γίνονται αυτά τα πράγματα;
ήθελα να το απογειώσω από το επίπεδο των συγκρούσεων του ενός με τον άλλο, για παράδειγμα, του Πεισθέταιρου με τον εφοριακό, και να μιλήσω για «το μέσα μας». Να σταθούμε, δηλαδή, μπροστά στον κόσμο και να πούμε: «Κοιτάξτε, τι μπορούμε να κάνουμε! Να τι μπορούμε να σκαρφιστούμε, αν δεν φοβόμαστε κι αν δεν βολευόμαστε στην ασφάλειά μας». Μα ρίξε μια ματιά στο θίασό μας: είμαστε σαν να φάγαμε σφαλιάρα από τη ζωή! Κάποιοι, μάλιστα, έχουν χτυπηθεί πολύ γερά. Πατούν εδώ, αλλά είναι και κάπου αλλού.
Τι να πω. Ο κόσμος έχει φτάσει σε μια εποχή που πρέπει πια ν' ανοίξει μια άλλη πόρτα για να μπορέσει να ζήσει. Μια πόρτα αλλιώτικη, πιο πνευματική και ίσως πιο μαγική. Αυτό το δρόμο βλέπω. Όλοι μας, εξάλλου, αλλόκοτοι είμαστε. Όλοι ένα αποτέλεσμα διαφορετικότητας είμαστε. Ας ημερέψουν, επιτέλους, οι αντιθέσεις, οι θρησκευτικές, οι φυλετικές κι όλες…
Αν έρθει η συγκίνηση, θα έρθει από το κενό που υπάρχει ανάμεσα στα στήθια μας, όπως και η οργή. Όλα τα ψάρια πάνε μπροστά και κόντρα στο ρεύμα, όπως και τα πουλιά. Ένα μόνο το κολιμπρί πετάει προς τα πίσω! Κουνά τα φτερά του με κάπου 70 χτυπήματα το δευτερόλεπτο. Κινδυνεύει διαρκώς να πάθει καρδιακό!
Πρόσω ή πίσω; Μπροστά με κλεφτές ματιές πίσω! Ας κάνουμε, τα δικά μας πράγματα. Από λάθος σε λάθος, μπορεί κάποτε να μας αποκαλυφθεί η αλήθεια.
Όλοι έχουμε κάποτε ονειρευτεί να ξεκληρίζαμε το κέντρο της Αθήνας και να φυτεύαμε εκεί έναν κήπο. Γιατί δεν το κάνουμε;
Εμείς είμαστε το κράτος, εμείς είμαστε η πόλη. Πολιτική δεν σημαίνει κάποια ρεύματα ιδεών. Πολιτική είναι ο τόπος που ζεις ή ο τόπος που θέλεις να πας.
Κατά βάθος ο Αριστοφάνης θέλει να κάνουν κάτι ώστε να αποτραπεί η Σικελική εκστρατεία;
Υπάρχει, ξέρεις, μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πόλη του Αριστοφάνη και τη δική μας. Εγώ δεν ζω σε μια πόλη. Δεν ζω σε μια κοινωνία. Δεν αποφασίζουμε από κοινού για το παρόν και το μέλλον μας. Ζούμε απλώς τις ζωές μας δίπλα-δίπλα. Για τη ζωή μου, λοιπόν, αναρωτιέμαι κυρίως, παρά γι’ αυτή την πόλη. Η πόλη δεν υπάρχει. Με έχει στενοχωρήσει αφάνταστα τόσες φορές. Δεν νοιάζεται καθόλου για μένα. Θα πεθάνω και δεν θα έχει να πει ούτε μια καλή κουβέντα για μένα. Οι περισσότεροι μισούμε την πόλη όσο και τους πολιτικούς. Ε, αυτοί οι τελευταίοι ας φύγουν, να πάνε αλλού! Εμείς, όμως, τι κάνουμε; Είμαστε κοινωνία ή παρέες ανθρώπων;
Εκφράζω απογοήτευση . Φοβάμαι, όμως, πως πνιγόμαστε μέσα σε εκείνον το ριζοσπαστικό μηδενισμό του Νίτσε που εκκολάπτει ακραίες συνθήκες και ευνοεί απολυταρχικά καθεστώτα. Βλέπουμε άγρια, φασιστικά φαινόμενα. Κάποιοι υποστηρίζουν πως πρέπει να πεθάνουν όσο περισσότεροι γίνεται, για να λάμψει ένα νέο είδος...
Όμως η εποχή μας δεν είναι για γενοκτονίες αλλά για κοσμογονίες. «Παιδιά του έρωτα είμαστε όλοι» λέει ο Ησίοδος στην «Κοσμογονία» του, και ο Χορός στις «Όρνιθες» μας το θυμίζει. Έτσι είναι. Μόνο τα σώματά μας υπάρχουν. Τα κορμιά και το θαύμα μέσα μας! Θυμάσαι εκείνη τη σκηνή στον «Άγγλο ασθενή» που ήταν εκείνη η γυναίκα στο αεροπλάνο κι ενώ πεθαίνει, γράφει στα ημερολόγιά της «δεν υπάρχουν σύνορα, μόνο τα σώματά μας»; Πότε, επιτέλους, θα καταλάβουμε πόσο ελεύθεροι είμαστε;
Όχι. Δεν ζητιέται εδώ ένα όργιο, αλλά το Big Bang μια αναδημιουργία του κόσμου.. Η έκρηξη από την οποία γεννιούνται τα πράγματα. Αυτή είναι η επανάσταση, η κοσμογονία, όλα. Από ένα μπουρλότο δεν βγήκε και το ελληνικό έθνος; Αυτό μας μάθανε. Τα σπάμε όλα, για να ξεκινήσουμε από την αρχή. Αυτό που, σαν πολιτισμένοι άνθρωποι, αν και σε κρίση, δεν μας επιτρέπεται. Κι όμως, ο άνθρωπος είναι προορισμένος για να γίνει ήρωας. ''
Η 17η Νοέμβρη τότε (το τρίξιμο της ισοπεδωμένης απ΄το τάνκ πόρτας του Πολυτεχνείου προδιέγραφε και το τρίξιμο της μπουκαπόρτας του 1ου αποβατικού σκάφους στην Κερύνεια τον Ιούλιο του '74), τα χτυπήματα τρόμου κατόπιν σε Σερβία, Συρία κι όχι μόνον κάνουν επίκαιρη αυτή την κουβέντα, για το ενδεχόμενο μιας άλλης συνύπαρξης. Αυτή η προσδοκία πλανιέται πάνω από την Λάρισα, την Επίδαυρο, το Λονδίνο, την Ουάσιγκτον κι όλο τον κόσμο…
Αυτό είναι το θέμα: η τρέλα, η ιερότητα της στιγμής.
Οι «Όρνιθες» είναι ένα πανηγύρι στιγμών κι ένα αντάμωμα. Ας ανταμώνουμε, επιτέλους!
* Ο Πέτρος Ιωάννου ήταν καθηγητής και υπ. βουλευτής με το Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο
