Διαχωρίζει την ψυχή απ’ το φθαρτό σώμα και εντοπίζει στην καρδιά και το διάφραγμα (η φρην-φρενός, οι φρένες-φρενών) την έδρα των συναισθημάτων, ενώ θεωρεί τη χολή (χόλος) ως αιτία του θυμού, της οργής-μένους, της κακής διάθεσης. Οι μεταγενέστεροι του Ομήρου θεωρούν πως το ήπαρ είναι το κέντρο του ερωτικού πάθους, ενώ ο Δημόκριτος το ονομάζει «επιθυμίας αίτιον».
Ο Ιπποκράτης φωτίζοντας όλες τις πλευρές, λέει πως, ο εγκέφαλος και μόνο ο εγκέφαλος, είναι το κέντρο των αισθήσεων και των ποικίλων συναισθημάτων. Ακολουθεί ο Αλεξανδρινός Ανατόμος Ηρόφιλος (300 π.Χ.), ο Ασκληπιάδης (2ος-1ος π.Χ. αι.) που περιγράφει τις φάσεις (μελαγχολία-μανία) στη διπολική συναισθηματική διαταραχή, τις παραισθήσεις-ψευδαισθήσεις και ο Ρωμαίος Κέλσος (1ος μ.Χ. αι.), μιλάει για τη φρενίτιδα, το παραλήρημα και αντιμετωπίζει τις ψυχικές νόσους με την τιμωρία, τη νηστεία και το δέσιμο με αλυσίδες…
Από τη μια ο Αρεταίος από την Καππαδοκία (80 μ.Χ.), ο Σωρανός από την Έφεσο (20ς μ.Χ. αι.), ο Γαληνός από την Πέργαμο (138-201μ.Χ.), άξιοι συνεχιστές της Ιπποκρατικής Ιατρικής, με τις παρατηρήσεις τους και τις μελέτες τους εμπλουτίζουν και διευρύνουν το πεδίο των γνώσεων γύρω από την ψυχική νόσο, από την άλλη, κάποιοι καλλιεργούν τον φόβο και το δέος έναντι δαιμονικών δυνάμεων, των ακραίων καιρικών φαινομένων, των αστρικών μεταβολών-φαινομένων, δημιουργώντας σύγχυση και πανικό.
Η παρακμή του Ρωμαϊκού κράτους, οι βαρβαρικές επιδρομές, οι επιδημίες που φέρνουν την αμάθεια, τη θρησκοληψία, τις προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, κλονίζουν την πίστη και αδυνατίζουν την κρίση των ανθρώπων, αφού αποδίδουν τα δεινά τους στο σατανά, στη μαγεία. Τις ψυχικές νόσους, πίστευαν, πως τις έστελναν οι δαίμονες, με αποτέλεσμα η Ιατρική να παραχωρήσει μεγάλο μέρος του αντικειμένου της στη μοναστηριακή ιατρική, των μοναχών και ιερέων. Έτσι, μπαίνουμε στους πρώτους αιώνες του Μεσαίωνα, όπου κυριαρχεί ο μυστικισμός, τα παράξενα φάρμακα (αίμα του δράκου, χολή φιδιού), βότανα-ρίζες φυτών (μανδραγόρας), οι αλοιφές, οι αφαιμάξεις. Όσοι εκδηλώνουν σοβαρή ψυχική νόσο κλείνονται στις φυλακές ή καίγονται στην πυρά. Ο Πάπας Ινοκέντιος Η’ με την ιστορική bulla (μολυβδόβουλο) της 5/12/1484, εξαπολύει διωγμούς εναντίον μάγων-«αγίων», φανατικών μοναχών με ψυχική νόσο που «βασανίζονται από τους δαίμονες» και τους στέλνει στην πυρά…
Οι συλλογικές αυτές «ψυχικές επιδημίες», έμειναν στην ιστορία ως ακραία παραδείγματα θρησκευτικού φανατισμού, όπως το φαινόμενο των μαστιγωτών-αυτομαστιγωτών, η χορομανία, η σταυροφορία των παιδιών, όταν το 1312, 30.000 παιδιά από τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης ξεκινούν να «απελευθερώσουν» τους Αγίους Τόπους… Δυστυχώς δεν έφτασε κανένα…
Συνολικά, έχει υπολογισθεί πως οι θανατωθέντες στην πυρά, κατά τους τρεις πρώτους αιώνες του Μεσαίωνα, ανέρχονται σε 300.000-2.000.000 (Γ. Παπαδημητρίου). Ανατριχιαστικό!
Στα χρόνια του Βυζαντίου, η δογματική αντίληψη-φανατισμός που στάθηκαν απέναντι στο αρχαιοελληνικό πνεύμα, εκτός από τον Αλέξανδρο Τραλλιανό (6ος αι.) και τον Παύλο Αιγινήτη (7ος αι.). δεν φάνηκε κάτι αξιόλογο, ενώ στη Σχολή του Σαλέρνο, στην Ιταλία, από τον 9ο- 14ο αι. η ελεύθερη κυκλοφορία των απόψεων-ρευμάτων, βοηθάει στην εδραίωση της επιστημονικής σκέψης και την εφαρμογή νέων ψυχοθεραπευτικών μεθόδων (υποστήριξη, μουσικοθεραπεία (υδροθεραπεία)
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Παράκελσος, ο Βέγιερ, ο Σύντενχαμ, ο Ραμπελαί, μπορεί να σημάδεψαν τα χρόνια της Αναγέννησης, οι αλυσίδες όμως και οι φοβερές αφαιμάξεις, έμειναν. Ο Ζαν Φωβέ γράφει στην Ιστορία της Ιατρικής: (…) Η Ιατρική έχυσε περισσότερο αίμα κατά τον 16ο αι. από όλους τους πολέμους και τις θρησκευτικές διαμάχες…
Στα χρόνια της γαλλικής Επανάστασης, ο ΦιλίπΠινέλ (1745-1826), γιατρός στο Νοσοκομείο της Σαλπετιέρ, καταργεί τις αλυσίδες, περιορίζει τις αφαιμάξεις, βγάζει τους ψυχασθενείς από τα σκοτεινά υπόγεια-κάτεργα, ιδρύει περίπτερα αναρρωνυόντων και εισάγει τις έννοιες της αποδοχής-κατανόησης-φροντίδας-επαναπροσαρμογής, λέγοντας: «δεν είναι ένοχοι, αλλά ασθενείς».
Ο Kraepelin (1856-1928), παρουσιάζει την νοσολογική αντίληψη της Ψυχιατρικής, ταξινομεί τις ψυχικές νόσους, ο Bleuler περιγράφει το 1911 τις σχιζοφρενικές ψυχώσεις και ο Σίγκμουντ Φρόυντ διατυπώνει την επαναστατική ψυχολογική θεωρία του, με την οποία ερμηνεύεται η ανθρώπινη συμπεριφορά.
Επειδή το τεράστιο έργο του Πατέρα της ψυχανάλυσης, του Φρόυντ, δεν θα χωρούσε ούτε σε εκατό άρθρα, θα τον προσπεράσουμε, και θα πούμε λίγα λόγια για τα μετά…
Οι μισοί σχεδόν από τους μαθητές του Φρόυντ τον εγκαταλείπουν, άλλοι ιδρύουν Σχολές, όπως οι Adder, Jung, Rank, ενώ ο Ρώσος Παυλώφ (1849-1936) με τα «εξαρτημένα αντανακλαστικά», εξηγεί τη συμπεριφορά μέσα από την ψυχοφυσιολογία. Οι θεωρίες της Μάθησης-Συμπεριφεριολογίας, η Νεοφροϋδική Σχολή των διαπροσωπικών σχέσεων και των κοινωνικοπολιτισμικών επιδράσεων, οι Horney, From, Sullivan, Reich με τις αναφορές τους, αποκαλύπτουν όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ψυχής.
Το 1933-1935 εφαρμόζεται η κωματώδης Ινσολινοθεραπεία-καρδιαζολική σπασμοθεραπεία, η προμετωπιαία λοβοτομή, το ηλεκτροσόκ (1938) και το 1952 ανακαλύπτονται τα νευροληπτικά φάρμακα τα οποία χορηγούνται και σήμερα.
Τη χρυσή δεκαετία του 1980 η μεγάλη ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα (αποασυλοποίηση, ξενώνες, επανένταξη, ανοιχτά Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής, ΟΚΑΝΑ, Ψυχιατρικά τμήματα στα Γεν. Νοσοκομεία, διαχωρισμός της ειδικότητας Νευρολογίας-Ψυχιατρικής), έφερε την επανάσταση στον τομέα της ψυχικής υγείας, αφού σταμάτησε οριστικά και αμετάκλητα η «αποθήκευση» των ψυχικώς πασχόντων στα Δημόσια Ψυχιατρεία-Άσυλα.
Βοηθήματα
Όμηρος, Οδύσσεια. Ζήτρος
Δ.Θ. Κουρέτα-Ψυχανάλυσις-Ψυχιατρική-Νευρολογία, Παρισιάνος 1975
Κ. Στεφανής. Μαθήματα Ψυχιατρικής 1973
Γ.Ν. Παπαδημητρίου. Σύγχρονη Ψυχιατρική τ. 1ος 1973 Παρισιάνος
Jean Fauvet. Ιστορία της Ιατρικής Ζαχαρόπουλος 1964
