Η ανθρωπογένεση λοιπόν, που είναι το κεντρικό θέμα και ζήτημα της ανθρωπολογίας, είναι και σπουδαιότατο θέμα, ζήτημα και υπόθεση της υπαρξιακής λειτουργίας μας μέσα στην κοινωνία. Έχει συντελεστή στο πολύ μακρινό παρελθόν, κι αυτό, από πρώτη όψη, φαίνεται σαν ένας λόγος που την κάνει να κεντρίζει την περιέργειά μας. Εντούτοις, παρά την μεγάλη απόσταση, έχει συγκεντρωθεί πλούσιο επιστημονικό έργο για την διερεύνησή της. Το έργο, όμως, αυτό μένει αποκλεισμένο από το κοινό. Ο απλώς άνθρωπος είναι καταδικασμένος να πληροφορείται για την προέλευσή του από άρθρα επιστημονικής φαντασίας ή άλλα παρόμοια– τα παιδιά μας ξέρουν περισσότερα για τους «εξωγήινους» παρά για τους προϊστορικούς προγόνους μας. Θύματα στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι μόνον ο πλουραλισμός, ο εκδημοκρατισμός της κοινωνικής γνώσης κι η κοινή γνώμη, που στερείται απ’ αυτή, αλλά και η «επιστημονική κοινότητα» που συνεχώς απειλείται με την ανακύκλωση της αυτοκατανάλωσης.
Πάντως, και μέσα στο πλαίσιο του διαχωρισμού ανάμεσα στην έρευνα και την πληροφόρηση, που μόνο ανησυχίες μπορεί να προκαλεί, το ενδιαφέρον υπάρχει, από την κοινωνία, και το ερώτημα παραμένει έντονο και ένα: πως δημιουργήθηκε ο άνθρωπος στον πλανήτη μας; Η σημασία της ανθρωπογένεσης προδιαγράφει σ’ ένα μεγάλο μέρος το «γιατί», που έχει δύο βασικές πλευρές. Η πρώτη είναι η φιλοσοφική πλευρά, η οποία ερευνάει τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο και μέσα στην κοινωνία για να ξεκαθαρίσει τα όρια της δράσης του. Και η δεύτερη πλευρά, είναι η ουμανιστική, η οποία ερευνάει και εξετάζει την πρακτική υπόθεση του ζητήματος, η οποία επιβεβαιώνει την ενότητα της ανθρωπότητας και, κατά συνέπεια, προσδιορίζει τον τρόπο και τη δυναμική της δράσης του.
Επηρεασμένοι από την προκατάληψη – πολλές φορές – ότι πολιτισμός είναι μόνο αυτός που έχουμε εμείς, φανταζόμαστε τον προϊστορικό άνθρωπο αγρίμι, να παλεύει με θηρία. Πίσω, όμως, απ’ αυτό τον άθλο υπάρχουν πολλοί άλλοι, πιο σημαντικοί και πιο «ανθρώπινοι»: η κατασκευή των εργαλείων, η κατάκτηση της γλώσσας, η παραγωγή της φωτιάς, η οργανωμένη συνεργασία, η θεραπευτική τεχνική και, τέλος η ανάπτυξη της σκέψης κι η σχεδιασμένη επέμβαση στη φύση. Επομένως η ανθρωπογένεση δεν είναι κάτι το εξωγήινο και το εξωτικό. Αποτελεί τη δική μας ιστορία. Μερικά στοιχεία της παραμένουν ακόμα ζωντανά: η τσακμακόπετρα για το άναμμα της φωτιάς, οι ωμόπλινθοι για το χτίσιμο των κατοικιών, οι σκηνές, το τόξο, το περιδέραιο και το βάψιμο του προσώπου. Περισσότερο ζωντανοί και σταθεροί, όμως είναι οι νέοι όροι που επέτρεψαν το πέρασμα από τον κόσμο των ζώων στην ανθρώπινη κοινωνία.
Το πελώριο ερώτημα λοιπόν της ανθρωπογένεσης, είναι μαζί και ερώτημα για τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο και στην κοινωνία μέσα που ζει, όπου, εδώ, έχει να αντιμετωπίσει δύο πανάρχαιες κοσμοθεωρίες, που αντιμάχονται μεταξύ τους συνεχώς. Η πρώτη κοσμοθεωρία του ιδεαλισμού (της θεολογίας) διδάσκει και υποστηρίζει, πως ο άνθρωπος είναι πλάσμα ενός Θεού, παντοκράτορα, που είναι δημιουργός και κυρίαρχος των πάντων. Υποστηρίζει και ευαγγελίζεται, η κοσμοθεωρία αυτή του ιδεαλισμού, πως υπάρχει μεταφυσική, μεταθανάτια ψυχοπνευματική αθανασία, χωρίς φυσικά να παρέχει τεκμηριωμένες αποδείξεις και έμπρακτα επιχειρήματα. Και η δεύτερη κοσμοθεωρία του υλικού κόσμου, να παρουσιάζει τεκμηριωμένα στοιχεία του σύμπαντος κόσμου, της νομοτελειακής φυσικής λειτουργίας και εξελεγκτικής πορείας της ανθρώπινης ζωής στον πλανήτη μας, άλλα και γενικότερα όλου του ζωικού Βασίλειου, σύμφωνα με τη γένεση και την εξέλιξη των ειδών (Δαρβίνος κ.λπ.) .
Έτσι, στην ανθρωπότητα και στον κόσμο όλο γενικά, έχουμε κυρίως δύο κοσμικά, διαφορετικά «αντιμαχόμενα στρατόπεδα», κοσμοθεωριών, με τις δικές τους σφαίρες επιρροής το καθένα, στις κοινωνίες των λαών. Το ένα κοσμικό «στρατόπεδο» να υποστηρίζει και να «μάχεται» με τα «όπλα» της θεολογίας και της θρησκευτικής ιστορίας, που τα παρέχει η πολιτεία μέσα από τα σχολεία, για να κάνει το άνθρωπο, από τα πρώτα βήματα της ζωής του, να πιστέψει στην μεταθανάτια, αιώνια ζωή και στον κόσμο της μεταφυσικής. Και το άλλο κοσμικό «στρατόπεδο», με την φυσική νομοτελειακή κοσμοθεωρία, να υποστηρίζει και να «μάχεται» με τα «όπλα» της νομοτελειακής λειτουργίας των φυσικών φαινομένων και την εμπράγματη αλήθεια. Πως, τον κυρίαρχο ρόλο στην ανθρωπογένεση και την εξέλιξή της στον πλανήτη μας τον παίζει η φύση. Ό, τ ι δηλαδή ο άνθρωπος είναι γέννημα της φύσης και είναι αλληλοεξαρτώμενος απ’ αυτή, πως μ’ αυτή εκδηλώνεται, αναπτύσσεται και εξελίσσεται ανάλογα με τους φυσικούς λειτουργικούς νόμους και κανόνες στο διάβα του χρόνου.
Καταρχάς, η ζωή είναι εξαρτημένη από την βαρύτητα του σύμπαντος κόσμου. Με τη σειρά της η βαρύτητα προσδιορίζεται από τη θέση την γης και του ήλιου στο γαλαξία, που είναι μεταβλητή. Στη γήινη βαρύτητα οφείλεται η συγκράτηση της ατμόσφαιρας γύρω της, που θεωρείται όρος ύπαρξης της ζωής. Το μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής ενέργειας ακτινοβολείται στο οπτικό φάσμα κι αυτό δεν είναι άσχετο με το ρόλο της όρασης στη εξέλιξη των ειδών. Η δε εμφάνιση της ίδιας της ζωής οφείλεται στην επίδραση του διαστήματος πάνω στις γήινες συνθήκες. Αυτά και πάρα πολλά άλλα μας λέει στο βιβλίο του: «Αθρωπογένεση και εξέλιξη του ανθρώπου» ο περισπούδαστος και πολυγραφότατος επιστήμονας Δημητρίου Σωτήρης, ο Θεσσαλός, που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας.
Τα ίδια σε γενικές γραμμές υποστηρίζει και γράφει στα βιβλία του, και ο μεγάλος ανθρωπολόγος και εξερευνητής του Σπηλαίου Πετραλώνων της Χαλκιδικής, ο Ικαριώτης στην καταγωγή, Άρης Πουλιανός. «Κοντά στο νου κι η γνώση», αναφέρει στα βιβλία του και ο σπουδαίος ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, από τη Ζαγορά του Βόλου, άλλα και μία ακόμη τεράστια μορφή της νεοελληνικής γραμματείας, ο διακεκριμένος καθηγητής της φιλοσοφίας και συγγραφέας, ο Μικρασιάτης, Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, που μελετήσαμε τις επιστημονικές γραφές τους, όπου αναφέρομε και περιγράφουμε επιγραμματικά στο σημείωμά μας αυτό.
Κλείνοντας, κάπου εδώ, σεβόμενοι το χώρο της εφημερίδας μας, να πούμε συμπερασματικά, πως, η ανθρωπογένεση είναι ένα κυρίαρχο ζήτημα, που αφορά κάθε άνθρωπο στον πλανήτη, και παίζει πρωτεύοντες ρόλους στην ύπαρξή μας, στον κόσμο που ζούμε, αφού, από την όποια πίστη μας, σ’ αυτή, εξαρτάτε το κάθε τι γύρω μας και μέσα μας, άλλα, και ο ιδεολογικός δρόμος που θ’ ακολουθήσουμε, στην ταξική μας κοινωνία, από την ανθρωπογένεση εξαρτάτε, τα ορατά και αόρατά της πνεύματα καθοδηγούνε το μυαλό μας πάντα, συνειδητά ή ασυνείδητα, σύμφωνα με την κοσμοθεωρία που πρεσβεύουμε.
Ο Δημήτρης Τσικούρας είναι λογοτέχνης ποιητής και ιστορικός μελετητής
