Οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί μέχρι τη δεκαετία του ’70 χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τις κρατικές παρεμβάσεις στο γεωργικό τομέα (συγκέντρωση προϊόντων για λογαριασμό του κράτους και διάφορες πιστωτικές εργασίας), κάθε άλλη δραστηριότητα θεωρούνταν περίπου σαν κομμουνιστική δράση και δεν ενθαρρύνονταν. Από τη δεκαετία του ’80 κάποιες επιχειρηματικές παραγωγικές δράσεις που αναπτύχθηκαν κατέληξαν προβληματικές κυρίως εξαιτίας της αδυναμίας και της ανικανότητας των υπεύθυνων να διαχειρισθούν τόσο σοβαρές επιχειρήσεις, ο θεσμός των συνεταιρισμών κομματικοποιήθηκε πλήρως και ασχολήθηκαν κυρίως με τις επιδοτήσεις, όπως και όλος ο κρατικός μηχανισμός.
Έτσι λοιπόν, ο σημαντικότατος αυτός θεσμός για τη γεωργία μας δεν πρόσφερε τα αναμενόμενα και δεν ανταποκρίθηκε εκεί που κυρίως χρειάζονταν, δηλαδή, στην εμπορία και στην αγορά. Οι συνεταιρισμοί βίωναν μία εικονική πραγματικότητα και ποτέ δεν ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες της γεωργίας. Το κενό καλύπτονταν είτε με τις κρατικές παρεμβάσεις στη διαμόρφωση των τιμών, στις εισαγωγές και στους περιορισμούς είτε με το κλίμα της ευφορίας που δημιουργήθηκε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 με τις επιδοτήσεις, τις παντός είδους ενισχύσεις και τις διάφορες καταστρατηγήσεις των κανονισμών της ΕΕ. Οι εποχές αυτές, πέρασαν. Τώρα πλέον μιλούν μόνο οι νόμοι της αγοράς και οι αριθμοί. Τώρα πλέον ισχύουν οι κανόνες της αγοράς και επιβιώνουν μόνον οι επιχειρήσεις που είναι καλά οργανωμένες και λειτουργούν με τις σύγχρονες αντιλήψεις της τεχνογνωσίας, του μάνατζμεντ και του ανταγωνισμού.
Πλέον, όλοι οι παραγωγοί ξέρουν ότι ο καθένας μόνος του με το μικρό του μέγεθος και τη μικρή ποσότητα δεν είναι σε θέση να επηρεάσει την τιμή του προϊόντος του. Ο μικρός παραγωγός δεν έχει καμία δυνατότητα να επηρεάσει και να αλλάξει τα πράγματα, εκτός μόνο στις περιπτώσεις που κάποιοι παραγωγοί μπορούν να πωλούν κατ΄ ευθείαν στον καταναλωτή και για μικρές οπωσδήποτε ποσότητες (οπότε κερδίζουν το εμπορικό κέρδος).
Επομένως, οι μικροί παραγωγοί, που για τη χώρα μας αποτελούν το 96% του συνόλου (μέχρι 200 στρ είναι το 96%, ενώ πάνω από 500 στρ είναι το 0,8%), κατ’ ανάγκην έχουν δύο τρόπους για να επηρεάσουν την τιμή των προϊόντων τους και κατά συνέπεια να αυξήσουν το εισόδημά τους, ο ένας είναι η ποιότητα και ο άλλος είναι το μέγεθος.
Σε ό,τι αφορά στην ποιότητα των προϊόντων, όπως κατ’ επανάληψη έχει τονισθεί τόσο από τον γράφοντα σε άλλα σημειώματα στην εφημερίδα, όσο και από άλλους ειδικούς και υπεύθυνους είναι ο πρώτος και σπουδαιότερος παράγοντας που πρέπει να επιλεγεί από τους αγρότες και να προωθηθεί από τους φορείς. Τα ελληνικά προϊόντα έχουν το πλεονέκτημα να παράγονται σε μία γόνιμη γη, σε μία γη με πλούσιο ήλιο και με πολλά αρώματα και με αυτά τα διαβατήρια μπορούν να κατακτήσουν τις αγορές, αρκεί να πιστοποιηθούν για την ποιότητά τους ή να καθιερώσουν στην αγορά ένα όνομα. Τα ποιοτικά προϊόντα, έχουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία που εξασφαλίζει καλύτερες τιμές, μεγαλύτερο εισόδημα και καλύτερη πορεία στην αγορά.
Σε ό,τι αφορά στο μέγεθος που πρέπει οπωσδήποτε να έχει τόσο η γεωργική επιχείρηση, όσο και τα παραγόμενα προϊόντα, ο μόνος δρόμος είναι η οργάνωση σε συνεταιρισμούς ή ομάδες παραγωγών, ώστε το προϊόν να αποκτήσει υπολογίσιμο μέγεθος στην αγορά. Η οργάνωση πλέον σε συνεταιρισμούς δεν πρέπει να μείνει στη μορφή που γνωρίσαμε στο παρελθόν, αλλά στη βάση της επιχειρηματικής οργάνωσης που μοναδικό της μέλημα θα είναι το επιχειρηματικό κέρδος και εν τέλει το όφελος των παραγωγών, όπως άλλωστε διατυπώνεται και στο νόμο 4384/2016, ότι ο συνεταιρισμός είναι «νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και έχει εμπορική ιδιότητα». Επί πλέον, η συνεταιριστική ή ομαδική οργάνωση θα δώσει τη δυνατότητα για δράσεις κρίσιμες και απαραίτητες, που μόνος του ο παραγωγός δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει.
* Θα μπορεί να αποκτήσει και να αξιοποιήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία από τους ειδικούς όπως, γεωπόνοι, οικονομολόγοι, ειδικοί μάρκετιγκ ή άλλοι.
* Θα μπορεί να κάνει έρευνα αγοράς, πώς λειτουργεί η αγορά, ποια προϊόντα έχουν ζήτηση, σε ποιες τιμές, σε ποια μορφή συσκευασίας, σε ποιες ποσότητες κλπ, καθώς και διαφήμιση όπου και όταν χρειασθεί.
* Θα επιτύχει τη συνεχή και αδιάλειπτη τροφοδοσία των πελατών, πράγμα απαραίτητο προκειμένου να βρίσκονται τα προϊόντα στην αγορά, κάτι που δεν μπορεί μόνος του με τις μικρές ποσότητες.
* Στα περισσότερα προϊόντα απαιτούνται τυποποίηση, συσκευασία, αποθήκευση, ψυκτικοί χώροι, δηλαδή, απαιτούνται εγκαταστάσεις και μηχανήματα που δεν μπορεί ο κάθε παραγωγός χωριστά να τα διαθέτει.
Μερικές επισημάνσεις.
-Για να προκύψουν τα οφέλη από την οργάνωση σε συλλογική δράση, είναι απαραίτητο ο συνεταιρισμός ή ομάδα παραγωγών να εμφανίζεται αλλά και να λειτουργεί με σφραγίδα, υπογραφή και όλα τα απαιτούμενα παραστατικά ως ένα ενιαίο και μόνο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου σε όλες τις συναλλαγές είτε αφορούν στην εμπορία των προϊόντων είτε στις προμήθειες των εφοδίων. Οι σχέσεις με τα μέλη του, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις θα περιλαμβάνονται στο εταιρικό-καταστατικό του συνεταιρισμού ή της ομάδας. Όλες οι άλλες σκέψεις και μεγαλοϊδεατισμοί ανήκουν στο παρελθόν, είναι προσχήματα και συνιστούν αυταπάτες και πονηρές ενέργειες του δήθεν συνεταιρίζεσθαι, τα οποία δεν οδηγούν πουθενά. Με απλά λόγια, ο κάθε παραγωγός βάζει την προσωπική του σφραγίδα και το μεράκι του για να παράγει το καλό προϊόν, το οποίο παραδίδει στο συνεταιρισμό. Από κει και πέρα η διαχείριση του προϊόντος είναι ευθύνη του συνεταιρισμού. Οι παραγωγοί-μέλη ελέγχουν και εκτιμούν τις κινήσεις του συνεταιρισμού. Αν κάποιος ρωτήσει στους επιτυχημένους συνεταιρισμούς ή ομάδες, θα διαπιστώσει ότι λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο.
-Συνεταιρισμούς ή ομάδες παραγωγών μπορούν και πρέπει να δημιουργήσουν όλοι οι αγρότες, σε όλες τις περιοχές της χώρας και για όλες τις καλλιέργειες. Όλα τα προϊόντα, είτε είναι φρούτα και κηπευτικά, είτε είναι σιτηρά είτε είναι βαμβάκι είτε είναι οι νέες καλλιέργειες, αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα στην αγορά. Όλα τα προϊόντα θα πρέπει να έχουν ποιότητα και μέγεθος-ποσότητα για να ανταγωνισθούν τόσο στη ντόπια όσο και στη διεθνή αγορά. Από τις πιο επιτυχημένες ομαδικές-συνεταιρικές προσπάθειες στο Θεσσαλικό χώρο που καλύπτουν μεγάλη γκάμα καλλιεργειών και προϊόντων είναι ο Συνεταιρισμός Ζαγοράς στα μήλα, η ομάδα αγελαδοτρόφων ΘΕΣ-γάλα στο φρέσκο γάλα, η ομάδα παραγωγών ΘΕΣ-γη στα σιτηρά, στη μηδική, στο βαμβάκι, στα λαχανικά, η ομάδα παραγωγών ΓΑΛΑ-Ελας στο πρόβειο γάλα.
