Για πολλούς άλλους τομείς, όπως η Παιδεία, η συζήτηση έχει μπει στον πάγο. Η ελληνική εκπαίδευση μπήκε στον αυτόματο πιλότο και η σχολική ζωή δεν απασχολεί τη δημόσια συζήτηση παρά μονάχα για περιπτώσεις υποσιτιζόμενων μαθητών ή αλλαγών στον τρόπο επιλογής των διευθυντών σχολείων.
Η νέα χρονιά αρχίζει λοιπόν σήμερα. Και μετά από πολλά χρόνια η συζήτηση έχει ανάψει για τα καλά. Τιμώντας την παράδοση της ανοργάνωτης ράτσας μας, το Υπουργείο Παιδείας έστειλε μόλις προχτές, στο παρά 1’ της νέας χρονιάς, έγγραφο με σοβαρές αλλαγές που θα λάβουν χώρα στο Γυμνάσιο.
Δεν υπάρχει λόγος να εξειδικεύουμε εδώ τα μέτρα- τα έχετε ήδη ακούσει. Είναι φανερό ότι διέπονται από μια βασική φιλοσοφία:
- δραστικό περιορισμό των εξετάσεων στο Γυμνάσιο. Η αξιολόγηση των
μαθητών θα γίνεται ενδιάμεσα, με ωριαίες εξετάσεις στη διάρκεια της χρονιάς. Κοντολογίς, επανερχόμαστε σε ένα σύστημα που πήγε να εφαρμοστεί και στη δεκαετία του ’80, για να οδηγήσει τελικά σε ένα σχολείο πολύ πιο χαλαρό. Επήλθε έτσι μια γενική υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών σε σημείο που, δυο- τρία χρόνια μετά, τρομαγμένοι και οι ίδιοι από το «τέρας» που είχαν φτιάξει, άρχισαν εσπευσμένα διορθωτικές κινήσεις και τελικά αποφάσισαν επαναφορά των εξετάσεων με τον πιο ακραίο μάλιστα τρόπο. (Ο μακαρίτης ο Αρσένης είχε καθιερώσει πανελλαδικές σε... καμιά δεκαριά μαθήματα).
Δεν διατηρώ καμιά αμφιβολία πως όλοι οι διατελέσαντες Υπουργοί Παιδείας – και φυσικά και ο κ. Φίλης- νομοθέτησαν έχοντας κατά νου τη βελτίωση της εκπαίδευσής μας. Και πολύ κακώς η συζήτηση χρωματίζεται κομματικά. Υπήρξαν απλώς εκπαιδευτικά συστήματα που πέτυχαν και άλλα που ήταν μια σκέτη τραγωδία.
Το μεγάλο πρόβλημα ξεκινά από την προχειρότητα και την αποσπασματικότητα. Π.χ. το Υπουργείο Παιδείας έσπευσε μόλις χτες να φέρει τα πάνω – κάτω στο Γυμνάσιο, δίχως να έχει καν ενημερώσει τους καθηγητές που ξεκινούν τη χρονιά στα... κουτουρού. Στα σχολεία δεν στάλθηκε παρά ένα έγγραφο έξι σελίδων που δεν αποτελεί παρά μια σύνοψη των αλλαγών που προωθούνται προς ψήφιση. Και... that’s all. Όποιος κατάλαβε κατάλαβε. Τα υπόλοιπα θα διευκρινιστούν προσεχώς με εγκυκλίους που θα ακολουθήσουν.
Το κρυφό μαράζι πολλών παλιών και έμπειρων καθηγητών που πονάνε την εκπαίδευση, είναι να βγει κάποτε κάποιος υπουργός και να τους εξηγήσει τι σκοπεύει να κάνει, με ποια λογική, ποιους στόχους, και ποια προσδοκώμενα αποτελέσματα στον σημερινό κόσμο της δορυφορικής επανάστασης. Και αφού λάβει τις αποφάσεις του, να ενημερώσει έγκαιρα τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς για την εφαρμογή του.
Για παράδειγμα, ξέρουμε όλοι ότι ο μεγάλος ασθενής της Εκπαίδευσής μας είναι σήμερα το Λύκειο. Αυτό το «πράγμα», που από τον Μάρτη και μετά αδειάζει από μαθητές, δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Με δυο λόγια η δομή της εκπαίδευσής μας έχει κάπως έτσι:
- τα παιδιά μας τελειώνουν την εννεαετή υποχρεωτική εκπαίδευση, και μετά αφήνονται από... κεκτημένη ταχύτητα να καταλήξουν (στη συντριπτική τους πλειοψηφία) στο Γενικό Λύκειο, δίχως να έχουν το γνωστικό επίπεδο να σταθούν εκεί. Πολλά πάλι πάνε εκεί στο Γενικό Λύκειο επειδή οι οικογένειές τους θεωρούν τα Επαγγελματικά Λύκεια υποβαθμισμένα σχολεία.
Με τέτοιο υλικό, το Γενικό Λύκειο εκφυλλίζεται. Παράγει αποφοίτους με πολύ χαμηλό επίπεδο, πολλοί από τους οποίους καταλήγουν – μέσα από τις πανελλαδικές που επίσης εκφυλλίστηκαν- σε σχολές ΑΕΙ και ΤΕΙ. Βλέπεις φτιάξαμε (για πελατειακούς λόγους) τόσες πολλές ώστε να... ψάχνουν σπουδαστές και να το ρίχνουν στις εκπτώσεις.
Πραγματική τομή στην εκπαίδευση θα ήταν το σπάσιμο αυτής της φαύλης αλυσίδας. Σε εποχές που η διεθνής αγορά χρειάζεται εξειδικευμένα στελέχη, εμείς τι παράγουμε; Ανειδίκευτους αποφοίτους Λυκείου, που θα πιάσουν κατά λάθος καμιά σχολή ΤΕΙ που δεν θα αγαπήσουν ποτέ. Αποφοίτους που θα καταξοδέψουν τις οικογένειες για ένα πτυχίο που δεν ήθελαν και που τελικά θα ψάχνουν δουλειά σε μπαρ και καφετέριες, ή θα καταφύγουν στη μαύρη εργασία έχοντας παράλληλα εγγραφεί και στις λίστες του ΟΑΕΔ.
Μια πραγματική μεταρρύθμιση λοιπόν θα έπρεπε να προκρίνει πρώτα – πρώτα ως στόχο τη δημιουργία σοβαρών Επαγγελματικών Λυκείων που θα παρέχουν σοβαρή τεχνική εκπαίδευση, ώστε τα παιδιά να έχουν στα χέρια τους συγκεκριμένες δεξιότητες. Το Γενικό Λύκειο πρέπει να γίνει ένα σχολείο υψηλού επιπέδου, το Απολυτήριο του οποίου δεν θα είναι αυτονόητο. Θα κατακτάται με αδιάβλητες εξετάσεις και θα δίνει το δικαίωμα εγγραφής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.
Όταν λοιπόν έχεις μπροστά σου τόσα πολλά και σοβαρά ζητήματα στρατηγικής στην Εκπαίδευση (που προοπτικά θα επηρεάσουν και την οικονομία της χώρας), καταντά μάλλον γραφικό να συζητάμε σήμερα στα σοβαρά αν τα Αρχαία θα είναι εξεταζόμενο μάθημα ή αν τα Θρησκευτικά θα μετατραπούν σε θρησκειολογία. Το σπίτι έχει πάρει φωτιά απ’ τα θεμέλια κι εμείς κοιτάμε να ρίξουμε νερό στον κήπο να μην καούν τα λουλουδάκια.
Το δεύτερο μεγάλο κεφάλαιο που πρέπει επίσης να κατανοηθεί από όλους, είναι πόσο έχει αλλάξει η γνώση παγκοσμίως. Όταν πλέον ο πλανήτης έχει εναποθέσει τη γνώση του στην... Google, όταν η πιτσιρικάδα όλου του κόσμου αυτό-εκπαιδεύεται κάθε μέρα μέσα από το κινητό που δεν αποχωρίζεται ούτε στον... ύπνο της, ποια είναι η θέση του σχολείου; Ποια είναι η θέση του εκπαιδευτικού, όταν σε λίγο οι μαθητές του θα έχουν περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες σε όλους τους σύγχρονους τομείς; Τεράστια επίσης ζητήματα που απασχολούν την Εκπαίδευση παγκοσμίως.
Σε κάθε περίπτωση, ας δεχθούμε ότι η συζήτηση μόλις έχει ανοίξει. Και πως, αν μη τι άλλο, ως χώρα είμαστε διατεθειμένοι να τη διεξαγάγουμε καλόπιστα, ευέλικτα, παραγωγικά, θετικά. Γιατί εν τέλει, «τα πάντα είναι θέμα παιδείας». Πολυφορεμένο κλισέ μεν, απόλυτα ακριβές δε.
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
