Πέρα από τη προφανή ευεξία που προσφέρει, συγκεντρώνει πλήθος άλλων θετικών δράσεων σε όσους καταναλώνουν λογικές ποσότητες. Ειδικότερα στη χώρα μας αποτελεί κύρια ψυχαγωγική δραστηριότητα των κατοίκων της και ίσως μια από τις ελάχιστες επιχειρηματικές ευκαιρίες που έχουν απομείνει μετά από την αποτυχημένη διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, τα capital controls και το τρίτο μνημόνιο που πρόλαβαν να υπογράψουν σε ένα μόλις χρόνο.
Εκτός από την αγχολυτική διάσταση του καφέ, υπάρχει παράλληλα και η επαγγελματική του, καθώς οι περισσότερες επιχειρηματικές συναντήσεις πραγματοποιούνται σε καφετέριες και καφέ για να κλείσουν οι δουλειές.
Όπως ήταν αναμενόμενο η κουλτούρα του καφέ έχει εισχωρήσει βαθειά στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας. Πλήθος συμμαχιών, διασπάσεων και μυστικών διεργασιών έχουν σχεδιασθεί σε καφετέριες σε λόμπι ξενοδοχείων μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Σε όλα αυτά δεν υπάρχει τίποτα το ανησυχητικό για μια χώρα που αγαπάει τόσο πολύ τον καφέ. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν η κουλτούρα του καφέ από την παραπολιτική αρχίσει και ενσωματώνεται στη διακυβέρνηση της χώρας. Όχι μόνο από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αλλά και από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ένα μεγάλο μέρος των αποφάσεων λαμβάνονται σε παντελώς ανεπίσημες συσκέψεις και άτυπες επιτροπές με πολύ χαλαρή σύνθεση, οι οποίες περιγράφονται συνήθως ως “η ομάδα του πρωινού καφέ”, “η ομάδα του απογευματινού καφέ”, “καφές εργασίας” κλπ. Τέτοιες πρωτοβουλίες είναι συνήθως οριακά επαρκείς για την διαχείριση της καθημερινότητας και σίγουρα παντελώς προβληματικές για τους ταραγμένους καιρούς που ζούμε. Η εποχή που τα καλοκαίρια δεν έβγαζαν ειδήσεις όπως έγραφε ο μεγάλος Ουμπέρτο Έκο έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Οι τραγικές τρομοκρατικές επιθέσεις από παράφρονες στη Γαλλία και τη Γερμανία όπως επίσης το αιματηρό πραξικόπημα και αντιπραξικόπημα στη Τουρκία έχουν βάλει φωτιά στην γειτονιά μας. Το τεράστιο μεταναστευτικό πρόβλημα που έχει ραγδαία επιδεινωθεί μετά την καταστροφική εξωτερική πολίτικη του ΣΥΡΙΖΑ των ανεξέλεγκτων συνόρων σε συνδυασμό με τον πολύχρονο τραγικό εμφύλιο στη Συρία δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα το οποίο δύσκολα αντιμετωπίζεται. Αν συνυπολογιστούν στα παραπάνω ότι η Λιβύη είναι πλήρως ακυβέρνητη, η Αίγυπτος σε καθεστώς άτυπου στρατιωτικού νόμου και το Ιράκ ρημάζεται από τρομοκρατικές επιθέσεις τότε το γεωπολιτικό περιβάλλον της Ελλάδας αβίαστα μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξαιρετικά επικίνδυνα ασταθές. Προσθέτοντας σε όλα αυτά την παθητική-επιθετική διπλωματική συμπεριφορά της Τουρκίας με το Ισραήλ και τη Ρωσία όπως επίσης και τις αμφίσημες σχέσεις της με τους Κούρδους και το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), δεν επιτρέπεται κανένα περιθώριο εφησυχασμού. Νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε ότι δεν χρειάζεται να είναι κανένας κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στις διεθνείς σχέσεις για να συμπεράνει το αυτονόητο, ότι δηλαδή πολλές κρίσεις και σαφώς περισσότερο σοβαρές θα προκύψουν τους επόμενους μήνες. Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει καμία επίσημη εθνική στρατηγική για αυτό το θέμα. Σε αυτές τις δραματικές στιγμές ο Πρωθυπουργός συναντάται ad-hoc με όποιον κρίνει σκόπιμο, όποιον συμπαθεί και όποιον βρίσκεται εκεί γύρω όπως ακριβώς κάνουμε όταν κανονίζουμε για καφέ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας όπου φίλα προσκείμενα μέσα σε αυτόν διαρρέουν ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις ήταν σε ετοιμότητα πριν από το Τούρκικο πραξικόπημα, χωρίς όμως να παρατηρείται ανάλογη εγρήγορση και στις υπόλοιπες αρμόδιες υπηρεσίες όπως για παράδειγμα το Υπουργείο Εξωτερικών του οποίου ο προϊστάμενος υπουργός ταξίδευε ανυποψίαστος στη Μογγολία και επέστρεψε άρον-άρον!
Αν όντως γνώριζαν ή είχαν αντιληφθεί ύποπτες κινήσεις στη Τουρκία, ποια είναι τα επιχειρησιακά σχέδια που είχαν καταστρώσει και με ποιους άλλους συντονίστηκαν από την Ελληνική Κυβέρνηση για να τα επικαιροποιήσουν; Επικοινώνησαν με την Ευρωπαϊκή Ένωση για να μεταφέρουν αυτές τις πληροφορίες και να ενισχύσουν το πολιτικό κεφάλαιο της χώρας στο εξωτερικό; Διοργάνωσαν επιχειρήσεις διάσωσης των Ελλήνων και Ευρωπαίων που βρίσκονται εκεί, ειδικά στα τουριστικά παράλια; Η απάντηση είναι δύσκολο να δοθεί γιατί το Μέγαρο Μαξίμου αντιμετωπίζει το θέμα με τη λογική του καφέ: μαζευόμαστε το συζητάμε, το ξανασυζητάμε και στο τέλος βλέποντας και κάνοντας. Η προσέγγιση αυτή όμως σπανίως έχει θετικά αποτελέσματα και όσο δυσκολεύουν οι γεωπολιτικές συνθήκες τα περιθώρια για ερασιτεχνισμούς ελαχιστοποιούνται. Το Ποτάμι έχει προτείνει και αποτελεί πάγια θέση του, την αναγκαιότητα σύστασης ενός Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας, το οποίο συγκαλείται από το Πρωθυπουργό σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών και έχει σταθερή σύνθεση αποτελούμενο από τους Υπουργούς Οικονομικών, Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, τον Α/ΓΕΕΘΑ, τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών, τον Διοικητή της Ε.Υ.Π. και επιτελείς του ΥΠΕΞ, του ΓΕΕΘΑ και της ΕΥΠ. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας αναμφίβολα μπορεί να παρέχει πληρέστερη και ακριβέστερη ενημέρωση στον Πρωθυπουργό, να επιβάλλει και να επιταχύνει την συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων, όπως επίσης και να διαθέτει την ανάλογη θεσμική μνήμη και συνέχεια παρά τις συχνές αλλαγές Υπουργών και Υφυπουργών που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Παράλληλα οι υπηρεσιακοί παράγοντες και επιτελείς που συμμετέχουν σε αυτό, μπορούν να εξετάζουν διαρκώς πιθανά σενάρια και να προετοιμάζουν τις διαθέσιμες στρατηγικές επιλογές στην πολιτική ηγεσία. Η συγκρότηση ενός ευέλικτου αλλά αποτελεσματικού θεσμού υπό τον Πρωθυπουργό με την συμμετοχή πολιτικών και υπηρεσιακών στελεχών είναι αναγκαία και απαραίτητη. Οι μελλοντικές κρίσεις και τα θερμά είναι επεισόδια είναι στη πόρτα μας. Μόνος τρόπος να τα προβλέψουμε και να τα αντιμετωπίσουμε επιτυχώς είναι η σωστή και μεθοδική προετοιμασία καθώς στα γεωπολιτικά θέματα συνήθως έχουν καλύτερα ποσοστά επιτυχίας οι τεχνοκράτες από ότι οι καφετζούδες.
* Ο Βασίλης Βλάχος (vsvlachos at gmail.com) είναι επίκουρος καθηγητής του ΤΕΙ Θεσσαλίας και μέλος της Μεγάλης Συνάντησης των Αντιπροσώπων (ΜΕΣΥΑ) στο Ποτάμι
