Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
Η χθεσινή νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές κερδήθηκε από το κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς (και όχι μόνο). Ωστόσο, πριν, η νίκη είχε χαθεί από τη Νέα Δημοκρατία. Είχε χαθεί από τον πρόεδρο του κόμματος, Αντώνη Σαμαρά. Δεν χάθηκε τους τελευταίους μήνες, μετά τις ευρωεκλογές και τη στροφή στη στρατηγική της κυβέρνησης, σε μια ύστατη προσπάθεια να ανακοπεί η δυσαρέσκεια που δημιουργούσε ρεύμα κυβερνησιμότητας προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Είχε χαθεί από την εποχή που ο Αντώνης Σαμαράς έσπευδε στο Ζάππειο να διακηρύξει το αντιμνημονιακό πρόγραμμά του (ένα πρόγραμμα εξίσου ανέφικτο με το σημερινό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ). Είχε χαθεί από τη στιγμή που το κατ' εξοχήν συστημικό, το κατ' εξοχήν δυτικό κόμμα, το κόμμα που έχτισε ο θεμελιωτής της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, επέλεξε καιροσκοπικά, για να επισπεύσει την ανακατάληψη της εξουσίας, να προδώσει την ιδεολογία του.
Παρ' όλα αυτά, ο Αντώνης Σαμαράς είχε τη δυνατότητα μιας «διόρθωσης», ιδίως ιδεολογικής διόρθωσης. Την κέρδισε μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2012, όταν εξήλθε πρώτο κόμμα από τις κάλπες και, στην αναμπουμπούλα, διεκδίκησε και κέρδισε να είναι αυτός ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης που ανέλαβε να κρατήσει τη χώρα στο ευρώ, υλοποιώντας τις μεταρρυθμίσεις που, ανεξαρτήτως αν τις προέβλεπαν ή όχι τα μνημόνια, η Ελλάδα όφειλε να τις κάνει, προκειμένου να γίνει επιτέλους μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα.
Ο Αντώνης Σαμαράς κλώτσησε επιδεικτικά και αυτή την ευκαιρία. Η μοναδική στρατηγική κίνησή του προς την Ευρώπη ήταν η ανάθεση της οικονομίας σε τεχνοκράτες, όπως ο Γιάννης Στουρνάρας, που δεν φοβούνταν το πολιτικό κόστος, επειδή καταρχήν δεν είναι πολιτικοί. Αλλά ενώ το οικονομικό επιτελείο έκανε το χρέος του, ο πρωθυπουργός διαγκωνιζόταν στο πεδίο αυτού που ήξερε: στο πεδίο της κομματοκρατίας. Για τον μοιραίο αυτόν άνθρωπο, δεν υπήρχε τίποτ' άλλο από το κράτος-λάφυρο, τους πολίτες-πελάτες και την ιδεολογία της εθνικοφροσύνης, τόσο παράταιρη ιδεολογία προς την ανοιχτή Ευρώπη από την οποία εκλιπαρούσε τη σωτηρία.
Το δυστύχημα είναι ότι από την ίδια αρρώστια της κομματοκρατίας ήταν ανίατα προσβεβλημένα και τα άλλα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης. Η ΔΗΜΑΡ, ο Φώτης Κουβέλης, δηλαδή, και ένας στενός κύκλος συμβούλων του, που πολέμησε τις δομικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, βρήκε αφορμή το ξαφνικό κλείσιμο της ΕΡΤ για να αποδράσει, πιστεύοντας ότι η επένδυση στη διαμαρτυρία είναι περισσότερο προσοδοφόρα. Η εξάχνωσή της, στις χθεσινές εκλογές, ήταν η τιμωρία που της αναλογούσε.
Όσο για το ΠΑΣΟΚ, παρότι συμπορεύτηκε τυφλά με τις επιλογές του Σαμαρά και με το «σχίσιμο των μνημονίων», η επιβίωσή του θα μπορούσε να ερμηνευτεί διττά. Είτε ως κόμμα των μεταρρυθμιστών, οπότε θα μπορούσε να κεφαλαιοποιήσει την πείρα του και τα παθήματά του, σε ενδεχόμενη μελλοντική κυβερνητική κρίση. Είτε ως το υπόλειμμα της Ελλάδας που μας τελειώνει, οπότε θα εξαχνωθεί προσεχώς. Θα δείξει.
***
Και ο μεγάλος νικητής; Ο ΣΥΡΙΖΑ;
Καταρχάς, δικαιούται να πανηγυρίσει. Η νίκη του είναι αδιαμφισβήτητη. Μπορεί να εισέπραξε τη διαμαρτυρία, μπορεί να μην είχε καταθέσει σαφές πρόγραμμα, μπορεί η γενική διακήρυξη πολιτικής εκ μέρους του να θέτει τη χώρα ευθέως απέναντι στους εταίρους και δανειστές μας, αλλά παρ' όλα αυτά η πλειοψηφία του λαού τον υπερψήφισε.
Ο λαός δεν είχε και πολλές εναλλακτικές δυνατότητες. Όλες οι άλλες ισχυρές επιλογές ήταν επιστροφή στη δυσπραγία, στο σύρσιμο. Και μια χώρα που σέρνεται δύσκολα την αντέχεις. Επιπλέον, όσο και αν φαντάζει παράξενο, το σύρσιμο της χώρας δεν το άντεχε ούτε η Ευρώπη. Οι εταίροι είχαν κουραστεί να συνομιλούν με άβουλες κυβερνήσεις, που απλώς συντηρούνταν στην εξουσία, υπονομεύοντας τα προγράμματα που οι ίδιες συνομολογούσαν και δεσμεύονταν να εφαρμόσουν.
Ωστόσο, το νέο τοπίο δεν είναι παραδεισένιο. Η αβεβαιότητα μπαίνει σε νέα φάση. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποσχεθεί ότι θα πιέσει τους εταίρους να διαγράψουν μεγάλο μέρος του χρέους μας, κάτι που όσοι γνωρίζουν τις διεθνείς πρακτικές γνωρίζουν ότι δεν μπορεί να γίνει. Αλλά έστω και αν οι εταίροι και δανειστές μας δώσουν ορισμένες διευκολύνσεις (επιμήκυνση αποπληρωμής, «κούρεμα» ή μερική διαγραφή μέρους των οφειλών μας), και πάλι δεν θα αρθεί η αβεβαιότητα. Διότι οι εταίροι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να γίνει βιώσιμη χώρα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης, αν δεν προχωρήσουν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αν δεν συρρικνωθεί το Δημόσιο, αν δεν εξορθολογιστούν το φορολογικό και το ασφαλιστικό σύστημα, αν δεν δοθούν κίνητρα για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αν δεν ανοίξουν τα κλειστά επαγγέλματα, αν δεν γίνουν δηλαδή όσα προέβλεπε το μνημόνιο που έχει υποσχεθεί να σκίσει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η χώρα θα επιταχύνει την πορεία της προς τα βράχια.
Αλλά ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποσχεθεί το αντίθετο των μεταρρυθμίσεων. Έχει υποσχεθεί μια αντιμεταρρύθμιση. Αν επιχειρήσει να την εφαρμόσει, που είναι και το πιθανότερο, η Ευρώπη, αργά ή γρήγορα, θα μας εγκαταλείψει. Αν την εγκαταλείψει, θα εγκαταλείψουν τον ΣΥΡΙΖΑ οι αντικαπιταλιστές και λοιπές δυνάμεις της συντήρησης του κρατισμού.
Υπ' αυτές τις συνθήκες, καληνύχτα και καλη τύχη. Για όλους - και πρωτίστως για τον Αλέξη Τσίπρα.
