*Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
Ο Ιωάννης Βελλίδης γεννήθηκε στο Λιβάδι Ολύμπου (Βλαχολίβαδο) το 1849. Περί το 1873 εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του Ελένη στη Λάρισα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο τους παιδιά: Ο Αθανάσιος το 1875 και ο Κωνσταντίνος το 1877. Εργάστηκε ως υπάλληλος σε διάφορους διεθνείς εμπορικούς οίκους οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στην πόλη, ενώ μετά το 1877 προσελήφθη ως γενικός διευθυντής των επιχειρήσεων των Οθωμανών κτηματιών Χαϊρή βέη και Χουσνή βέη, υιών του Χασάν βέη. Λίγες ημέρες πριν από την απελευθέρωση της Λάρισας (1881), ο Χουσνή βέης αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη διορίζοντας ως πληρεξούσιο τον αδελφό του Χαϊρή βέη. Όταν ο τελευταίος αναχώρησε και αυτός στις αρχές του 1882, διόρισε τον Ιωάννη Βελλίδη γενικό διαχειριστή «απάντων των εν Θεσσαλία υπαρχόντων κινητών αξιών και ακινήτων κτημάτων» [1].
Το 1883 εκλέχθηκε νομαρχιακός σύμβουλος ενώ στις αρχές του 1884 διορίσθηκε από τον Χουσνή βέη ως διαχειριστής (μουταβελής) κατά το ήμισυ «απάντων των εν Θεσσαλία αυτοκρατορικών κτημάτων» [2] καθώς και της περιουσίας των άλλων αδελφών του: του Χουσαμαντίν βέη και της Σαδικά χανούμ, χήρας του Μουστά βέη [3].
Στις αρχές του 1888 ο Βελλίδης αγόρασε ένα οικόπεδο στον λόφο του Φρουρίου, δίπλα από τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αχιλλίου, για να αναγείρει τη νεοκλασικού τύπου κατοικία του. Με ντόπιους τεχνίτες ανήγειρε τα θεμέλια, ενώ στις 2 Αυγούστου 1888 ανέθεσε στον εργολάβο Αλέξανδρο Ν. Οικονόμου από την Κόνιτσα της Ηπείρου, την κατασκευή της τοιχοποιίας, των πατωμάτων, των ταβανιών, της στέγης, των παραθύρων, των θυρών και δύο μεγάλων κλιμακοστασίων για να επικοινωνούν οι τρεις όροφοι με τη σοφίτα και το υπόγειο. Το τίμημα συμφωνήθηκε στις 900 δρχ. [4]. Παράλληλα στις 2 Οκτωβρίου 1888 ανέθεσε έναντι 900 δρχ. στους αρχιτεχνίτες Γεώργιο Βασιλείου (από την Κωνσταντινούπολη) και Ευάγγελο Θεοδώρου (από την Κορυτσά), τα εξωτερικά και εσωτερικά σοβατίσματα, το βάψιμο, την κατασκευή τριών τζακιών και την κατασκευή των κιόνων στην κεντρική είσοδο. Επί πλέον τους ζήτησε όπως «άπασα η εξωτερική εργασία να είναι ομοία της οικοδομής των Σκαλιώρα» [5]. Οι πολυπληθείς εργάτες οι οποίοι εργάστηκαν υπό την επίβλεψη των προαναφερθέντων κατόρθωσαν να παραδώσουν την έπαυλη στα τέλη του έτους, ενώ μετά τη σχετική επίπλωση η οικογένεια Βελλίδη εγκαταστάθηκε σ’ αυτήν στις αρχές του 1889 [6]. Στις 10 Μαΐου 1889 ο Βελλίδης αγόρασε το οικόπεδο με την παλαιά κατοικία του παντοπώλη Αναστασίου Αποστολίδη η οποία βρισκόταν ακριβώς δίπλα στη δική του (στην πίσω πλευρά) έναντι 3.000 δρχ. [7].
Στις 31 Αυγούστου 1889 ο Βελλίδης μεταβίβασε το μεγαλύτερο τμήμα του τσιφλικιού του Τατάρ (Φαλάνης) στον Νικόλαο Γ. Τσιάπανο (1844-1902) και τον αδελφό του Δημήτριο (1845-1918) έναντι 1.100 χρυσών τουρκικών λιρών (24.750 δρχ.) [8]. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1889 ο Χουσνή βέης που στο μεταξύ είχε διορισθεί σύμβουλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήρθε στη Λάρισα και μεταβίβασε στην πλήρη κυριότητα του Βελλίδη το υπόλοιπο τμήμα του τσιφλικιού έναντι 1.400 λιρών (31.500 δρχ.) [9].
Την ίδια ημέρα όμως, ο Χουσνή βέης για άγνωστους λόγους, ανακάλεσε όλες τις πληρεξουσιότητες του Βελλίδη από τη διαχείριση των κτημάτων του [10]. Το γεγονός αυτό υπήρξε η αρχή της οικονομικής καταστροφής του Βελλίδη, αφού έπρεπε άμεσα να του παραδώσει τα μέχρι τότε εισπραχθέντα κεφάλαια από τη διαχείριση των κτημάτων του, πλην όμως αυτός τα είχε δανείσει εντόκως σε τρίτους. Οι εξελίξεις αποδείχθηκαν μοιραίες. Η σύζυγός του αρρώστησε βαριά. Ο ίδιος περιέπεσε σε βαθιά μελαγχολία. Στις 10 Απριλίου 1890 χαιρέτισε την πάσχουσα σύζυγό του και αφού αγκάλιασε και φίλησε τρυφερά τα παιδιά του αναχώρησε από την κατοικία του. Δεν θα ξαναγυρνούσε ποτέ πίσω. Το πτώμα του βρέθηκε λίγες ημέρες αργότερα στην τοποθεσία Ορμάν Τσιφλίκ (Δασοχώρι). Είχε αυτοκτονήσει ριφθείς στον ποταμό Πηνειό. Ετάφη στο νεκροταφείο του Πέρα Μαχαλά. Η άρρωστη σύζυγός του Ελένη τον ακολούθησε στον τάφο τρείς ημέρες μετά την κηδεία του [11].
Οι συγγενείς του Βελλίδη ανέθεσαν την επιτροπεία των ανηλίκων τέκνων του στη Θεοδώρα, χήρα του Μιχαήλ Βουζέτη (ή Μπουζέτη) η οποία υπήρξε η παραμάνα (μάμμη) των, καθώς και στον κτηματία Διονύσιο Γαλάτη [12]. Η πρώτη με τη σειρά της εξουσιοδότησε τους Αχιλλέα Λογιωτάτου (ιατρό) και Νικόλαο Σαχίνη (δημοτικό υπάλληλο) να εισπράξουν τα οφειλόμενα προς τον Βελλίδη και να μεριμνήσουν για τις εκκρεμείς υποθέσεις του [13].
Στις 4 Νοεμβρίου 1890 η Βουζέτη με αίτησή της στο Πρωτοδικείο της Λάρισας, αιτήθηκε τη νόμιμη εξουσιοδότηση για να μεταβιβάσει προς το συμφέρον των ανηλίκων, το τσιφλίκι του Βελλίδη στους κτηματίες Αθανάσιο και Νικόλαο Σουρτούκη από τη Φαλάνη. Το δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση και επέτρεψε να πωληθεί το τσιφλίκι κατά τα 3/4 στον Αθανάσιο έναντι 1.050 λιρών (23.605 δρχ.) και κατά το 1/4 στον Νικόλαο έναντι 350 λιρών (7.875 δρχ.) [14].
Το 1895 απεβίωσε ο Αθανάσιος Βελλίδης και ο αδελφός του Κωνσταντίνος απέμεινε ο μοναδικός κληρονόμος της οικογένειας. Ως ενήλικας πλέον, υπέγραψε τα εξοφλητήρια συμβόλαια της πώλησης του τσιφλικιού της Φαλάνης, αφενός μεν με τους κληρονόμους του Αθανασίου Σουρτούκη [15] στις 3 Νοεμβρίου 1895 (αρχείο Ιωαννίδη, αρ. 23911/1895), αφετέρου δε με τους κληρονόμους του Νικολάου Σουρτούκη [16] στις 4 Ιανουαρίου 1907 (αρ. 35682/1907). Ο ίδιος απεβίωσε στη Λάρισα το 1936, ενώ η σύζυγός του Μαρία το 1971 σε ηλικία 91 ετών.
ΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους / Αρχεία Νομού Λάρισας, Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 001 [1882], αρ. 123 και αρ. 129 (3 Φεβρουαρίου 1882).
[2]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 010 [1883-1884], αρ. 2610 και 2611 (20 Ιανουαρίου 1884). Διαχειριστής του έτερου ήμισυ ήταν ο Αβδουραχμάν Δερβής βέης Χατζή Ναζίφ βέη. Όταν και αυτός αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, διόρισε τον Βελλίδη γενικό διαχειριστή του μεριδίου του. Βλ. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 020 [1886-1887], αρ. 6248 (5 Φεβρουαρίου 1887).
[3]. Ελληνικό Προξενείο Κωνσταντινούπολης, αρ. 1894/87 (1884).
[4]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 024 [1888], αρ. 7868 (2 Αυγούστου 1888) και αρ. 8201 (8 Οκτωβρίου 1888).
[5]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 025 [1888], αρ. 8162 (2 Οκτωβρίου 1888).
[6]. Μετά τον θάνατο του Βελλίδη στην έπαυλη δεν κατοίκησε κανείς από τους κληρονόμους του, αλλά ενοικιάστηκε σε τρίτους. Βλ. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 33 (15 Μαΐου 1890). Ως ενοικιαστής το 1908 αναφέρεται ο Θ. Ράπτης. Βλ. Μικρά (Λάρισα), φ. 7/359 (8 Φεβρουαρίου 1908). Καταστράφηκε το 1941. Βλ. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Το αρχοντικό Βελλίδη», Ελευθερία (Λάρισα), φ. 11 Αυγούστου 2015.
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 027 [1889], αρ. 8593 (10 Μαΐου 1889). Σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου ο Αποστολίδης θα κατεδάφιζε την οικία και θα πουλούσε διά ίδιον όφελος τα οικοδομικά υλικά.
[8]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 028 [1889], αρ. 8968 (31 Αυγούστου 1889).
[9]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 028 [1889], αρ. 9152 (27 Σεπτεμβρίου 1889).
[10]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 028 [1889], αρ. 9153 και 9154 (27 Σεπτεμβρίου 1889).
[11]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 28 (11 Απριλίου 1890) και φ. 29 (17 Απριλίου 1890).
[12]. Ειρηνοδικείο Λαρίσης, απ. 446/1890.
[13]. Αρχείο Φίλιου, αρ. 18553 (15 Απριλίου 1890).
[14]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 35 [1891-1892], αρ. 12258 και 12259 (31 Οκτωβρίου 1891).
[15]. Με τους Βασίλειο, Δημήτριο, Θεόδωρο και Πέτρο, αδελφούς του Αθανασίου Σουρτούκη.
[16]. Με τον Αναστάσιο Ν. Σουρτούκη και με την Ελένη, χήρα του Νικολάου Σουρτούκη ως φυσικής επιτρόπου του ανηλίκου τέκνου της Δημητρίου. Οι άλλες τρείς θυγατέρες του Νικολάου είχαν πλέον ενηλικιωθεί αλλά δεν είχαν δικαίωμα υπογραφής: η Χαρίκλεια, η Κλεονίκη και η Αννούλα.
