Μέχρι τώρα συνηθίζαμε να το λέμε σαν ανέκδοτο. «Τα πρώτα πενήντα χρόνια είναι δύσκολα». Με αυτό το λογοπαίγνιο και με συγγνωστή ελαφρότητα σαρκάζαμε τη δυσκολία μας να συμφιλιωθούμε με τη θεμελιακή αντίφαση της ανθρώπινης ζωής: είναι πολύ σύντομη για να την απολαύσουμε και πολύ μεγάλη για να την αντέξουμε.
Οι πιο απαισιόδοξοι οδήγησαν την αντίφαση στο ένα άκρο της, προτείνοντας: «καλύτερα ένα φρικτό τέλος, παρά μια φρίκη χωρίς τέλος». Και οι υπεραισιόδοξοι το τράβηξαν στο άλλο άκρο: «Και μιας ημέρας η χαρά μπορεί να αντισταθμίσει τη φρίκη της επώδυνης μακροβιότητας». Μάλιστα, όταν ξεσπούν τα ντέρτια, άλλοι τραγουδούν το «Άπονη ζωή μας πέταξες στην άκρη του δρόμου» και άλλοι το «Μια ζωή την έχουμε, κι αν δεν την γλεντήσουμε;»
Αυτή η εναλλαγή ελπίδων και φόβων, αμφιβολιών και βεβαιοτήτων είναι σαν την άμπωτη και την παλίρροια. Η απόσυρση προκαλεί ερωτήματα, ενώ η πλήρωση προσφέρει απαντήσεις. Αυτή η δοκιμασία, αυτό το καθημερινό βασανάκι, εξατομικευμένο, σκιαγραφεί αδιάκοπα το πρόσωπό μας, στην καθημερινή μας βιωτή. Και, όταν με κοινή γλώσσα εκφράζεται ως κοινό πρόβλημα, στοιχειοθετεί μια κοινή πολιτική πράξη. Γίνεται πολιτική.
Είναι αυτονόητο, αλλά διευκρινίζεται, ότι οι σκέψεις αυτές δεν έχουν στόχο (άλλωστε, δεν μπορούν να το κάνουν...) τις όποιες μεταφυσικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι οποίες είναι απόλυτα σεβαστές. Ούτε στοχεύουν σε αξιολογικές εκτιμήσεις προσώπων, αλλά σε απόψεις και ιδέες. Αν και αρκετές φορές μαρτυρείται παράβαση σ’ αυτήν την επιδίωξη...Κάπως έτσι παίζουμε συνέχεια το «βασανάκι» σαν καθημερινό παίγνιο, με επαναλήψεις και ξαφνιάσματα.
Οι όροι του παιχνιδιού: «Πού βρισκόμαστε;» - «Τι συμβαίνει, τι γίνεται;» - «Πού πάμε;» - «Τι μπορεί να γίνει;» - «Τι πρέπει να γίνει;» Η ανάγκη να δοθούν απαντήσεις οδήγησε στη σύνταξη ενός... «Μνημονίου». Είναι προσχέδιο Μνημονίου, προσωπικό. Είναι, όμως, και μια πρόταση που πρέπει να υποστεί την κριτική βάσανο, τη διαδραστική, αφού κοινωνείται δημόσια. Ας κριθεί αυστηρά, ως εγχείρημα επεξεργασίας πολλών πηγών σκέψης. Τα...άρθρα του «Μνημονίου»:
Άρθρο πρώτο: Απορρίπτεται ή διαγράφεται, εξ αρχής, οποιαδήποτε πρόταση πολιτική διατυπώνεται με κραυγές, με ύβρεις, ή με αόριστες υποσχέσεις. Αυτό, σαν αυτοπροστασία από τεχνικές που στομώνουν τη σκέψη, κλέβουν τη ματιά ή προκαλούν βόμβο στην ακοή.
Άρθρο δεύτερο: Το δικαίωμα στην αμφισβήτηση είναι αναφαίρετο. Όχι για να καλλιεργήσει την προκατάληψη, αλλά για να προστατέψει από πολιτικές αλήθειες οριστικές και αντίστοιχες λύσεις τελικές...Είναι λάθος να αφοπλίζεται το «ίσως», το «πιθανόν», να αποφεύγεται το «μάλλον»(*).
Άρθρο τρίτο: Ορθώνεται αντίσταση, έστω κατ’ ιδίαν στην αρχή, σε ότι αποκαλύπτεται πως είναι κατά συνθήκη απάτη. Διαθέτουμε κοινοβουλευτική εμπειρία γι’ αυτό. Αλλιώς, γινόμαστε, ανεπαισθήτως, συνένοχοι. Στον βαθμό που πνίγουμε την αμφιβολία, την έρευνα, την αναζήτηση, τη γόνιμη αμφισβήτηση προκειμένου να «αγοράσουμε» ελπίδα, από ψευδή βεβαιότητα.
Άρθρο τέταρτο: Αυτοί που αυτοδιαψεύδονται ή αυτογελοιοπούνται ίσως δεν έχουν αίσθηση αυτής της εξέλιξης. Η οποία θέλει και τον χρόνο της και τον τρόπο της. Έχουν όμως, σίγουρα, την αίσθηση ότι κάποιος συνεχίζει να τους βλέπει ή να τους ακούει. Μένει να τους δείξουμε, αγνοώντας τους, ότι - τέλος πάντων - δεν είμαστε συνασθενείς, ότι δεν ‘συμπάσχουμε’ από την ίδια ψωνίτιδα. Χώρια που, καθώς λένε, θέλει προσοχή γιατί είναι και...μεταδοτική.
Άρθρο πέμπτο: Στα θερμοκήπια του λαϊκισμού, που είναι πολλά και ελκυστικά, καλλιεργείται η οργή. Σ’ αυτά θάλλει και ο φανατισμός. Κατά περιόδους κρίσιμες παρατηρείται και ευτροφισμός των μονομανιακών πολιτικών βεβαιοτήτων. Η ευθύνη, όμως, παρόμοιων επιλογών παραμένει ατομική. Δεν μεταβιβάζεται και-φυσικά-σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μπορεί να γίνει επίκληση του ελαφρυντικού της άγνοιας! Ιδιαίτερα σήμερα!
Άρθρο έκτο: Οι κοσμοθεωρίες που είχαν συναρπάσει παρακμάζουν. Το ίδιο κα οι πολιτικές ιδεολογίες που είχαν χαρίσει πολλαπλές βεβαιότητες. Ζούμε την κατάρρευση των ελάχιστων βεβαιοτήτων που είχε διαμορφώσει ο τρόπος που ζούσαμε. Ίσως γι’ αυτό, πάντα ίσως, συνεχίζουμε την αναζήτηση «ηγετών-σωτήρων». Λες και οι «πολιτικοί-Μεσσίες» μας είναι απαραίτητοι. Όμως, οι όροι του παιγνίου, τα ερωτήματα που διατυπώθηκαν παραπάνω είναι ολόδικά μας. Εμείς θα τα απαντήσουμε!
Κλείνοντας, μετά από αυτά τα λίγα, δηλώνω... «μνημονιακός», έστω κι αν το προτεινόμενο «Μνημόνιο» είναι ακόμα ατελές και ακατέργαστο. Παραμένει... «αντιμνημονιακό» το alter ego μου, για να υπάρχει ισορροπία...
(*)-Ας ξαναθυμηθούμε για λίγο τον Αριστοτέλη: «Πολίτης δ’ απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται, μάλλον, ή του μετέχειν κρίσεως και αρχή». Γι αυτό το ένα «μάλλον» που μας άφησε κονταρομαχούν μεταξύ τους οι πολιτικοί φιλόσοφοι κι εμείς κοντεύουμε να σκοτωθούμε μεταξύ μας.
xatzis@hotmail.com
