Μνημόνιο Διάσκεψης
με τον Πρόεδρο Johnson
Washington, 25 Ιανουαρίου 1964, 6:30 μ.μ.
ΘΕΜΑ: Κύπρος
ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΟΝΤΕΣ {…}
{...} Ο αναπληρωτής Υπουργός Ball εξέτασε την τρέχουσα κατάσταση στην Κύπρο και το αίτημα των Βρετανών να στείλουμε στρατεύματα των ΗΠΑ ως μέρος συμμαχικής δύναμης στην Κύπρο. {...} Υπενθύμισε ότι οι Βρετανοί είχαν ενημερωθεί για τη μεγάλη μας απροθυμία να εξετάσουμε τη χρήση στρατιωτικών στρατευμάτων των ΗΠΑ, αλλά ότι ο Βρετανός Πρωθυπουργός μας ζήτησε ξανά να συμμετάσχουμε σε μια συμμαχική δύναμη ως ο μόνος τρόπος για να αλλάξουμε μια ταχέως επιδεινούμενη κατάσταση στην Κύπρο που οι Βρετανοί δεν ήταν διατεθειμένοι να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν μόνοι τους. {...} Τα Ηνωμένα Έθνη ενδέχεται να δημιουργήσουν μια ειρηνευτική δύναμη που θα ήταν πέρα από τον έλεγχό μας και στην οποία οι Ρώσοι και οι Γιουγκοσλάβοι θα ήθελαν αναμφίβολα να συμμετάσχουν. Η λύση του ΝΑΤΟ δεν ήταν δυνατή επειδή η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, παρόλο που, αν συνέβαινε το χειρότερο, δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θα πολεμούσαν ο ένας τον άλλον. {...} Ο Πρωθυπουργός Inonu είναι επικεφαλής μιας αδύναμης κυβέρνησης στην Άγκυρα και μπορεί να έχει πρόβλημα να διατηρήσει τον πολιτικό έλεγχο του τουρκικού στρατού. Στην Αθήνα, όπου υπάρχει υπηρεσιακή κυβέρνηση, μπορεί να γίνει στρατιωτικό πραξικόπημα. {...} 1. Οι ΗΠΑ θα έκαναν μια συμβολική συνεισφορά - ένα τάγμα 1200 ανδρών. 2. Το μεγαλύτερο μέρος της δύναμης θα ήταν Βρετανοί. 3. {...} 4. Η δύναμη δεν θα πήγαινε στην Κύπρο μέχρι να γίνει αρκετά μεγάλη ώστε να είναι «επαρκής» στις ανάγκες. Δεν γνωρίζουμε τώρα εάν ο αριθμός των 10.000 ανδρών των Βρετανών θα ήταν επαρκής. 5. {...} Οι Τούρκοι μας έχουν υποσχεθεί ότι θα μας συμβουλευτούν πριν επέμβουν στην Κύπρο. Αλλά αν γινόταν μια σφαγή που αφορούσε μεγάλο αριθμό Τουρκοκυπρίων, ο τουρκικός στρατός μπορεί να χυμήξει αμέσως. {...}
Οι Βρετανοί είναι επίσης ευαίσθητοι στο γεγονός ότι ήταν η αποικιακή δύναμη πριν από την αποχώρησή τους από την Κύπρο και ότι, ως εκ τούτου, είναι όμηροι του παρελθόντος. {...} Ο Υπουργός McNamara είπε ότι αν όντως προχωρήσουμε, το ποσοστό της συμμετοχής μας είναι η επέκταση του μεριδίου μας στην επιχείρηση. Σκέφτηκε ότι 6500 άνδρες θα έπρεπε να τους έχουν βάλει άλλοι και δεν ήξερε από πού προέρχονταν αυτά τα στρατεύματα. Η συμμετοχή μας δεν θα ήταν πάνω από 1200 άνδρες. {...} Ο Πρόεδρος είπε ότι ίσως θα έπρεπε να περάσουμε από ένα λουτρό αίματος στην Κύπρο πριν μπορέσουμε να αναλάβουμε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια των ΗΠΑ. {...}
Ο κ. Ball απάντησε λέγοντας ότι ο Μακάριος θέλει μία ουδετερότητα, όπως ο Nasser ή μια ομάδα του ΟΗΕ με ουδέτερους επειδή είναι πεπεισμένος ότι οι ουδέτεροι θα τον ευνοήσουν έναντι των Τούρκων στην Κύπρο. {...} Ο Πρόεδρος είπε ότι δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε το Ηνωμένο Βασίλειο να πιστεύει ότι θα ενταχθούμε σε μια συμμαχική δύναμη. {...} Ο Υπουργός McNamara επισήμανε ότι οι Έλληνες στην Κύπρο υπερτερούν αριθμητικά των Τούρκων τέσσερις προς έναν. Επανέλαβε την προηγούμενη δήλωσή του ότι μια πολιτική διευθέτηση θα σήμαινε να αναγκαστούν οι Έλληνες να κάνουν κάτι που τώρα δεν ήθελαν να κάνουν. {...} Ο Πρόεδρος είπε ότι πρέπει να ζητήσουμε από τους Βρετανούς να στείλουν περισσότερα στρατεύματα στην Κύπρο. Τους έχουμε βοηθήσει στο παρελθόν και πρέπει τώρα να συνεχίσουν να κουβαλούν αυτό το φορτίο στην Κύπρο. Θα πρέπει να σταματήσουμε να απαντήσουμε στους Βρετανούς μέχρι να μάθουμε από τον στρατηγό Lemnitzer.
Bromley Smith
Τηλεγράφημα από
τον Ανώτατο Συμμαχικό
Διοικητή, Ευρώπη (Lemnitzer)
στον Υπουργό Άμυνας McNamara
Παρίσι, 30 Ιανουαρίου 1964, 2134Z.
ALO 17. 1. Έφτασα στην Αθήνα στην 11.45 τοπική, 29 Ιανουαρίου, όπου με συνάντησαν ο στρατηγός Πιπιλής, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Άμυνας, και οι διάφοροι επικεφαλής υπηρεσίας. {...} 2. {...} 3. {...} τις καταστροφικές συνέπειες μιας στρατιωτικής σύγκρουσης για την Κύπρο μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ. 4. Η κοινή τάση που επιδίωκαν οι Έλληνες σε όλες τις συνομιλίες μας ήταν ότι οι Τούρκοι ήταν αποφασισμένοι να καταργήσουν τη συνθήκη του 1955 και ότι θα συμβιβάζονταν με την πλήρη αυτοδιάθεση των Τουρκοκυπρίων και τη διχοτόμηση της νήσου Κύπρου. {...} Κατά συνέπεια, η ελληνική κοινή γνώμη έχει διεγερθεί σε μεγάλο βαθμό και έχει φτάσει πλέον στον πυρετό του 1940, όταν ούτε ο Βασιλιάς, ούτε η κυβέρνηση, ούτε κανένας άλλος, δεν μπορούσαν να κρατήσουν υπό έλεγχο τον ελληνικό λαό. 5. {...} α. {...} β. {...} γ. Στάθμευση του Έκτου Στόλου γύρω από την Κύπρο για αστυνόμευση των υδάτων και αποτροπή τουρκικής εισβολής. 6. {...} 7. Όσον αφορά τη συμμαχική δύναμη, η Ελλάδα είναι αρκετά πρόθυμη να αποσύρει τις δυνάμεις της από την Κύπρο, εάν οι Τούρκοι κάνουν το ίδιο. {...} 8. {...} 9. Γενικά δεν βρήκα Έλληνες αξιωματούχους τόσο ήρεμους όσο οι Τούρκοι. Η συγκίνηση είναι έντονη, επιδεινώνεται από ένα αίσθημα απογοήτευσης που πηγάζει από τα πολύ προφανή στρατιωτικά πλεονεκτήματα των Τούρκων στην περιοχή της Κύπρου και την αίσθηση μεταξύ των στρατιωτικών ότι δεν μπορούν να αναζητήσουν αποφασιστική ηγεσία στην υπηρεσιακή κυβέρνησή τους. {...} 10. {...}Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του αγγλικού κειμένου αναδημοσιευμένα από https://lygeros.org/ΠΗΓΗ: https://lygeros.org/92071-gr/, https://lygeros.org/92072-gr/
