Το ΣτΕ και τα έργα του Αχελώου

Από τον Απόστολο Βλιτσάκη

Η ιλατραγωδία των καθηλωμένων έργων του άνω Αχελώου με υπερβαίνει. Θεωρώ το Συμβούλιο της Επικρατείας ως τον δικαστικό σχηματισμό, οι πλειοψηφικές συνθέσεις του οποίου έχουν προσβάλει διαχρονικά με τις παραδοχές και αντιφάσεις τους το περί δικαίου αίσθημα, όσων διαθέτουν κοινό νου.

Αυτό πιστεύω και το καταχωρώ ως πρόλογο. Όσα ακολουθούν (εκτός προσφάτων γεγονότων, όπως η τελειωτική (;) απεμπλοκή του έργου Μεσοχώρας), αποτελούν συμπεριληπτικό κείμενο αυτών, που έχω γράψει στο παρελθόν στην «Ελευθερία» για τη βολονταριστική αντίληψη συμβούλων της επικρατείας (ΣτΕ). Εξέχουσα θέση κατέχει η κ. Σακελλαροπούλου, η οποία: α) Αφού καθήλωσε μεταξύ 2006-2014 με προσωρινά μέτρα (κάτι που δεν έκανε για την Eldorado στις Σκουριές) και εκπλήττουσες αιτιολογίες όλα τα έργα στον άνω Αχελώο εκτελεσθέντα κατά 65% τουλάχιστον επικαιροποιημένης το 2014 αξίας 720 εκατ. ευρώ και β) αφού αγνόησε την απαντητική στα δικά της 14 (!) ερωτήματα απόφαση του έτους 2012 του δεσμευτικού δικαστηρίου της Ε.Ε., που ενέκρινε τη μεταφορά νερού, στο τέλος το 2014 ενταφίασε τη μερική εκτροπή και μηδαμινής ποσότητας προς τη θεσσαλική πεδιάδα. Δείτε πώς και γιατί.
Εδώ και πολλά χρόνια έχει αρχίσει η ερημοποίηση των πεδιάδων της κεντρικής και ανατολικής Θεσσαλίας. Τις έχει συμπεριλάβει στην πρόσφατη έκθεσή του το Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις υπό ερημοποίηση περιοχές της Ε.Ε., ενώ την τεκμηριωμένη κατάσταση έχω αντλήσει και από τα πρακτικά του Συνεδρίου Agriebusnes Thessaly Zammit 2021 και την εκεί παρέμβαση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στα Τρίκαλα με θέμα «Το μέλλον του θεσσαλικού κάμπου στην ψηφιακή εποχή». Στην εργασία αυτή διάβασα ότι μεταξύ 2000 και 2008 εγκαταλείφθηκαν στη Θεσσαλία 1.200.000 στρέμματα ετήσιων καλλιεργειών λόγω συνεχιζόμενης υποβάθμισης των αποδόσεων κάτω του ορίου ωφελιμότητας. Το μύθευμα πως η Θεσσαλία μπορεί με πολλά υδραυλικά και έργα ταμίευσης να αντιμετωπίσει τη λειψυδρία, καλά κρατεί από το 1990 ακόμη. Το ΣτΕ με την απαγόρευση εκτροπής ακόμη και 10% των νερών με την 26/2014 απόφασή του, υιοθέτησε αυτά τα ιδεολογήματα. Έγραψε αυτολεξεί στην προτελευταία σελίδα της απόφασης αυτής, που εισηγήθηκε ότι «δεν έχουν ληφθεί μέτρα (ενν. στη Θεσσαλία) για την αντιμετώπιση του προβλήματος ανεπάρκειας υδάτινων πόρων, δηλαδή έλεγχος γεωτρήσεων, μικρά έργα αξιοποίησης των υδάτων της Θεσσαλίας και προσαρμογή των καλλιεργειών στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) με εγκατάλειψη των υδροβόρων καλλιεργειών...». Ούτε πολύ ούτε λίγο το ΣτΕ, που η πλειοψηφία του δέχτηκε αυτολεξεί την εισήγηση, αποδέχεται τη φτωχοποίηση των Θεσσαλών αγροτών μέσω ξηρικών καλλιεργειών στα 2,5 εκατ. αρδευόμενα σήμερα στρέμματα της Θεσσαλίας. Γράφονται αυτά, όταν η αρδευόμενη θεσσαλική γη αποδίδει τρεις φορές λιγότερο από το Ισραήλ και έξι φορές από την Ολλανδία.
Δεν υπάρχει οικονομική και περιβαλλοντική μελέτη για το μάλλον ανυπόφορο κόστος και χρόνο υλοποίησης μιας πολιτικής (ας την πούμε) αυτοδύναμης αποφυγής της θεσσαλικής ερημοποίησης, την ώρα που αυτή είναι παρούσα και ενισχύεται από την αλλόκοτη για 30 χρόνια συμπεριφορά του Συμβουλίου Επικρατείας. Τα τοπικά έργα ταμιεύσεων και τεράστιων υδραυλικών έργων σε εκτάσεις 5 εκατομμυρίων (2,5 αρδευόμενων σήμερα) εκτάσεων στη Θεσσαλία ανήκουν στο άδηλο μέλλον. Το κόστος της μερικής εκτροπής, όμως -αποχωριζόμενο από τα υδροϋλεκτρικά έργα-, έχει στο μεγαλύτερο μέρος του καλυφθεί εδώ και πολλά χρόνια. Ό,τι υπολείπεται δεν είναι πολύ μεγάλο, αν συγκριθεί με τον χρόνο και το κόστος των τοπικών φραγμάτων, ταμιευτήρων, αγωγών, κ.λπ. Ένα παράδειγμα. Το φράγμα Αγιονερίου άρχισε να σχεδιάζεται το 1987. Δημοπρατήθηκε το 1999 με 383.000.000 δρχ. ή 11.230. 000 ευρώ. Το 2006 ξεκίνησε η κατασκευή, ολοκληρώθηκε ο υπερχειλιστής με τη λεκάνη ηρεμίας και οι σήραγγες εκτροπής και αποστράγγισης με συνολικό κόστος 10 εκατ. ευρώ. Για να ολοκληρωθεί η κατασκευή του φράγματος χρειάζονται επί πλέον 10-12 εκατ. Για τα αρδευτικά δίκτυα χρειάζονται πολλά ακόμα. Όλα αυτά για την άρδευση μόλις 25.000 στρεμμάτων, με τεράστιο, όμως, κόστος λειτουργίας του. Γι’ αυτό το εγχείρημα έχει εγκαταλειφθεί. Έχουν, όμως, κατασκευαστεί στη Θεσσαλία μικροί ταμιευτήρες, έχει ολοκληρωθεί από χρόνια ο εγκιβωτισμός της Κάρλας (άχρηστος πλέον παρά τα εκατ. ευρώ που δαπανήθηκαν) και πολλά κοστοβόρα υδραυλικά έργα μπορούν να γίνουν. Αλλά... «δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων. Δει καρτερείν επί τοις παρούσι». (Χρειάζονται χρήματα και δίχως αυτά τίποτα δεν μπορεί να γίνει απ’ όσα χρειάζονται. Πρέπει να περιμένουμε)*.
Παρούσα, όμως, οικονομική και ρεαλιστική είναι η λύση της ά μ ε σ η ς εκτροπής τουλάχιστον 600 εκ. m3/έτος προς τη Θεσσαλία για την επιβράδυνση της ερημοποίησης. Οι Ολλανδοί εισηγούνται, επίσης, τη μερική εκτροπή, αλλά η Κυβέρνηση καθεύδει. Μικρότερη ετήσια ποσότητα νερού, όπως αυτή των 250 εκ. m3 είναι άχρηστη, επειδή η ετήσια υποβάθμιση του υπόγειου υδροφορέα ανέρχεται στο 1.000.000 m3 κατ’ έτος. Η μερική εκτροπή για κάθε εχέφρονα περιβαλλοντολόγο επιστήμονα είναι μονόδρομος. Οι ερασιτέχνες ευαίσθητοι μας περίσσεψαν. Βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος. Συνέπεια αυτών και άλλων (π.χ. υπερέχει το δημόσιο συμφέρον για την εκτροπή 600 εκ. m3/έτος με την 3478/2000 απόφ. ΣτΕ, αλλά μηδέν με την 26/2014 νεότερη απόφασή του για να προστατευθεί το α υπαρκτό στη Συκιά περιβάλλον) ήταν ο τ. υπουργός Ενέργειας κ. Φάμελλος να δώσει εντολή επί θητείας του στους μελετητές του νέου σχεδίου διαχείρισης υδάτων Θεσσαλίας [ΣΔΛΑΠ] του ‘17 να αποκλείσουν από τη μελέτη τους την εκτροπή του Αχελώου (!). Η ωραία Ελλάς.
Η παρούσα ερημοποίηση, αν συνδυαστεί με την εγκατάλειψη της μεταφοράς νερών από τον άνω Αχελώο, δημιουργεί στον απλό Θεσσαλό πολίτη εύλογες ανησυχίες για το μέλλον του. Η «ήπια εκτροπή» του Αχελώου, που εδώ και καιρό εξήγγειλε ο Θεσσαλός υπουργός κ. Σκρέκας, αποτελεί αντιεπιστημονική προσέγγιση του οικονομικού μας μέλλοντος. Ο εθνικός νους, που είναι η κάθε κυβέρνηση, επιβάλλει την αρχική ολοκλήρωση του σχεδίου εκτροπής, των φραγμάτων και των Υ/ Η έργων. Η εκτροπή εξαγγέλθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1983 και η σήραγγα κατασκευάστηκε για υποδοχή 1.200.000 m 3% τον χρόνο. Μικρή και η ποσότητα αυτή επί της συνολικής απορροής του ποταμού. Η ιδέα υπήρχε από το 1930. Σχεδόν πριν έναν αιώνα. Δεν νοείται σήμερα η Βουλή των Ελλήνων, που είναι βούληση του έθνους, να καρατομείται από τις παραλυτικές και αντιφατικές κρίσεις του ΣτΕ, που έχει αγνοήσει και την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης του Σεπτεμβρίου του 2012.
(Συνέχεια στο αυριανό φύλλο).