Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (γιατρός, ανεξάρτητος βουλευτής συνεργαζόμενος με την Ε.Δ.Α., βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος) στις 22.06.1963 στη Θεσσαλονίκη άλλαξε τα πολιτικά δεδομένα στην Ελλάδα. Ήταν οργανωμένη από άτομα των παρακρατικών οργανώσεων όπως αποδείχθηκε με την έρευνα και τις ανακρίσεις που έκανε ο Χρήστος Σαρτζετάκης (εξελέγη από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας 1985–1990). Το γεγονός της δολοφονίας ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς το έκανε κινηματογραφική ταινία, την επιτυχημένη ταινία «Ζ». Διαπιστώθηκε δε, ότι το έγκλημα έγινε από τους παρακρατικούς Εμμανουηλίδη και Γκοτζαμάνη, με τη συνεργασία υψηλόβαθμων οργάνων της δημόσιας τάξης.
Επιπλέον γεγονός τον Ιούνιο 1963 ήταν η διαφωνία μεταξύ του βασιλιά Παύλου και του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή για την επίσημη επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στο Λονδίνο. Ο Καραμανλής δεν ήθελε να γίνει η επίσκεψη για να μην ξανασυμβούν τα γεγονότα της επίσκεψης της βασίλισσας Φρειδερίκης στο Λονδίνο στις 20 Απριλίου 1963, όπου η Μπέτυ Αμπατιέλου σύζυγος του φυλακισμένου και οργανωμένου στο Κ.Κ.Ε. Αμπατιέλου, επιτέθηκε με μία ομάδα Ελληνοκυπρίων στη Φρειδερίκη η οποία για να γλιτώσει κρύφτηκε στο σπίτι μιας Αμερικανίδας ηθοποιού. Με το γεγονός αυτό ο αγγλικός Τύπος έγραφε ότι πρέπει στην Ελλάδα να αποφυλακιστούν οι πολιτικοί κρατούμενοι. «Αντίθετη άποψη είχε ο βασιλεύς Παύλος, ο οποίος επέμενε να πραγματοποιηθεί το προγραμματισμένο ταξίδι (στις 09.07.1963).
Την 6.30 μ.μ. της 11ης Ιουνίου 1963 ο Καραμανλής έγινε δεκτός από τον βασιλιά για να συζητήσουν το θέμα. Διαπιστώθηκε διαφωνία και ο Καραμανλής υπέβαλε την παραίτηση της κυβερνήσεώς του». (βιβλ. 1, σελ. 604). Μετά την παραίτηση ο Καραμανλής έφυγε στη Ζυρίχη δηλώνοντας στους δημοσιογράφους: «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτόν τον τόπο;».
Ο Παύλος μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή (που είχε προκύψει με τις εκλογές βίας και νοθείας του 1961), ανέθεσε τη νέα κυβέρνηση στον Παναγιώτη Πιπινέλη εξωκοινοβουλευτικό άνθρωπο των ανακτόρων και στέλεχος της Ε.Ρ.Ε. Η κυβέρνηση πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή (29.09.1963) και πάρθηκε η απόφαση να γίνουν εκλογές στις 03.11.1963 με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Οι εκλογές διεξήχθησαν τελικά από υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Στυλιανό Μαυρομιχάλη που ήταν πρόεδρος του Αρείου Πάγου και έγινε αποδεκτός από τον Γ. Παπανδρέου. Ήταν σημαντικό το έργο αυτής της κυβέρνησης προς όφελος της Ένωσης Κέντρου. Με την έγκριση του Παύλου έγινε η αντικατάσταση των αρχηγών αστυνομίας και χωροφυλακής, αφόπλισε τα Τ.Ε.Α. και διόρισε νέους νομάρχες και εισαγγελείς. Εν τω μεταξύ ο Καραμανλής επέστρεψε στην Ελλάδα από τη Ζυρίχη και οι σχέσεις του με τα ανάκτορα δεν ήταν καθόλου καλές. Ο βασιλιάς Παύλος έβλεπε ευνοϊκά την άνοδο της Ένωσης Κέντρου και αδιαφορούσε για την Ε.Ρ.Ε.
Στις εκλογές που έγιναν στις 3 Νοεμβρίου 1963 η Ένωση Κέντρου ήρθε πρώτη με 42% /138 έδρες, ενώ η Ε.Ρ.Ε. δεύτερη με 39,4% /132 έδρες. Η Ε.Δ.Α. με τον Πασαλίδη πήρε 14,3% /28 έδρες. Έτσι ο Παύλος ανέθεσε στον Παπανδρέου να σχηματίσει κυβέρνηση στις 06.11.1963. Η νέα κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου με πρωθυπουργό Παπανδρέου και αντιπρόεδρο Στεφ. Στεφανόπουλο διατήρησε μετά από υπόδειξη των ανακτόρων στο Υπουργείο Εθνικής Αμυνας τον στρατηγό εν αποστρατεία Δημήτριο Παπανικολόπουλο, ενώ στο Υπουργείο Εξωτερικών πήγε ο Σοφοκλής Βενιζέλος και στο Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης ο στρατηγός εν αποστρατεία Γ. Παναγιωτόπουλος. Στις 16.12.1963 η κυβέρνηση πήρε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή από τους 138 βουλευτές της Ένωσης Κέντρου καθώς και από τους 28 βουλευτές της Ε.Δ.Α.
Στις 09.12.1963 μετά από τη σύγκρουσή του με τα ανάκτορα ο Καραμανλής έφυγε για το Παρίσι αλλάζοντας και το όνομά του ως Τριανταφυλλίδης και την ηγεσία της Ε.Ρ.Ε. την ανέθεσε στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Παραμονή Χριστουγέννων όμως ο Παπανδρέου υποβάλλει την παραίτηση της κυβέρνησης και εισηγήθηκε να γίνουν νέες εκλογές στις 16 Φεβρουαρίου 1964. Η νέα υπηρεσιακή κυβέρνηση του Παρασκευόπουλου ορκίστηκε στις 31.12.1963. Ένα απρόσμενο γεγονός κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα για την Ένωση Κέντρου ήταν ο μυστηριώδης θάνατος του Σοφοκλή Βενιζέλου στις 07.02.1964. Οι εκλογές τελικά έγιναν, παρά την τραγική κατάσταση στην Κύπρο με τις τουρκικές απειλές για απόβαση. Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν 53% Ένωση Κέντρου/171 έδρες, Ε.Ρ.Ε. 35,2% /107 έδρες και Ε.Δ.Α. 11,8% /22 έδρες. Τη θέση του Βενιζέλου στη νέα κυβέρνηση πήρε ο Στεφανόπουλος και υπουργός Προεδρίας ορίστηκε ο νεοεκλεγής βουλευτής Πατρών Ανδρέας Παπανδρρέου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1.«ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ», Κων. Κομνηνός, Εκδ.«Σύγχρονο Βιβλίο», Αθήνα, 1965
