Πλημμύρες στον κάμπο; Ο Αχελώος θα φταίει...

Από τον Κώστα Γκούμα,
πρ. πρόεδρο ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ

Τις ημέρες αυτές βρίσκεται σε εξέλιξη μία συζήτηση για τις καταστροφές που προκάλεσαν οι πλημμύρες στο νότιο τμήμα της Θεσσαλίας.

Παρατηρούμε όμως ότι, μέσα στον έντονο προβληματισμό που αναπτύχθηκε, παρεισφρύουν έντεχνα στα ΜΜΕ κάποιες απόψεις με επίκεντρο …τον ποταμό Άνω Αχελώο, οι οποίες φέρουν έντονα το αποτύπωμα εκείνων που, χρόνια τώρα, δογματικά πολεμάνε αυτά τα έργα και επιχαίρουν από τη στασιμότητα στην οποία τα καθήλωσαν οι Κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη (σημ. έως το 2014 τα έργα αυτά βρίσκονταν σε «ομηρεία» λόγω αναμονής της τελευταίας απόφασης του ΣτΕ).
Ας διευκρινίσουμε κάποια θέματα σε σχέση με τους ισχυρισμούς αυτούς.
* Ο Αχελώος δεν συνδέεται με τις πλημμύρες στον θεσσαλικό κάμπο. Τα νερά του «κυλάνε» μέσα από τα βουνά προς νότο και χύνονται στο Ιόνιο πέλαγος. Ακόμη και όταν ολοκληρωθεί ο ταμιευτήρας Συκιάς που θα συγκεντρώνει μέρος των υδάτων του Άνω Αχελώου, η μεταφορά τους, μέσω της σήραγγας προς Μουζάκι, θα γίνεται προγραμματισμένα και μόνο σε περιόδους αρδεύσεων. Και φυσικά, σε καμιά περίπτωση δεν θα αποτελούν κίνδυνο για τη Θεσσαλία!
Αυτά για να μην δημιουργούνται συνειδητά συγχύσεις από κάποιους που εκμεταλλεύονται τη (δικαιολογημένη) άγνοια στο μη ενημερωμένο κοινό.
* Ορισμένες δημόσιες παρεμβάσεις αντιδιαστέλλουν τα έργα Αχελώου με τα μεσαίου μεγέθους έργα ταμίευσης της λεκάνης Πηνειού, περιμετρικά του θεσσαλικού κάμπου, τα λεγόμενα «περιφερειακά» (Σκοπιά Φαρσάλων, Πύλη, Νεοχώρι, Μουζάκι, Ελασσόνα, Πήλιο).
Λένε δηλαδή ότι όλο το βάρος των Κυβερνήσεων επικεντρώθηκε στη μεταφορά υδάτων από Αχελώο, παραμελώντας τα αναγκαία περιφερειακά έργα που θα συγκέντρωναν τα νερά της λεκάνης Πηνειού, με αποτέλεσμα τώρα να μην έχουμε ούτε Αχελώο ούτε περιφερειακά έργα.
Πρόκειται για «επιχείρημα» που, όπως θα αποδείξουμε, στερείται ειλικρίνειας και τεκμηρίωσης.
Πρώτα απ’ όλα, για να είμαστε ακριβείς, δεν λείπουν τελείως όλα τα περιφερειακά έργα.
Υπάρχει το έργο Σμοκόβου που κατασκευάσθηκε από δημόσιες επενδύσεις κατά τα έτη 1984-1996 (φράγμα και σήραγγα προσαγωγής) και κόστισε περίπου 70-80 εκατ. ευρώ (σημερινές αξίες). Υπάρχει και ο νέος ταμιευτήρας Κάρλας που δημιουργήθηκε στη θέση της πρώην λίμνης Βοϊβηίδας, μετά το έτος 2000 έως το 2018, χρηματοδοτούμενος από το ΕΣΠΑ και που κόστισε λίγο πάνω από 200 εκατ. ευρώ.
Υπάρχουν και άλλα μικρότερα έργα (Αγιονέρι Ελασσόνας, Ληθαίος Τρικάλων) που δεν ολοκληρώθηκαν (με προφανείς πολιτικές ευθύνες των αρμοδίων) και φυσικά πλήθος πεδινών, κυρίως, λιμνοδεξαμενών τοπικού χαρακτήρα. Πράγματι όμως, τα έργα αυτά είναι απολύτως ανεπαρκή για την κάλυψη των αναγκών, καθώς και της αναγκαίας ασφάλειας (αντιπλημμυρική προστασία) της Θεσσαλίας.
Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι, ακόμα και εάν διέθετε η Θεσσαλία το σύνολο των περιφερειακών έργων που αναφέραμε, ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΜΕ ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ, τουλάχιστον στον βαθμό που όλοι αποδέχονται τη διατήρηση άρδευσης 2,5 εκατ. στρεμμάτων, κάτι που αντικειμενικά (λόγω της υπερεκμετάλλευσης υδάτων), οδηγεί στην καταστροφή των υδροφορέων και του περιβάλλοντος.
Αυτό ακριβώς το κρίσιμο έλλειμμα προορίζεται να καλύψουν τα νερά του Αχελώου, προσφέροντας τη δυνατότητα υποκατάστασης μέρους των 33.000 γεωτρήσεων, κατακόρυφης μείωσης της άσκοπης ενεργειακής κατανάλωσης (700 GWh ετησίως, δηλαδή δύο ΥΗ έργα σαν εκείνο της Μεσοχώρας να παράγουν μόνο για τις γεωτρήσεις!).
Με τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο θα μπορέσουμε σταδιακά, με τεχνητό εμπλουτισμό, να επιστρέψουμε μέρος των υδάτων στους υπόγειους υδροφορείς, από τους οποίους, κόντρα στην οικολογική ισορροπία, αντλήθηκαν καταχρηστικά και παράνομα, για περίπου 30 χρόνια, ύδατα όγκου πάνω από 3 δισ. κυβ. μέτρα!
Μία τρίτη παρατήρηση είναι ότι τα έργα Αχελώου διακόπηκαν με απόφαση του ΣτΕ το 2009, παύοντας έκτοτε να απορροφούν δημόσιους πόρους.
Ερωτούμε λοιπόν, τι έγινε μετά το 2009 από τις Κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου, Τσίπρα-Καμμένου και Μητσοτάκη σχετικά με τα περιφερειακά έργα; Τους απαντάμε: ΤΙΠΟΤΕ ΑΠΟΛΥΤΩΣ. Ούτε κάποιο νέο έργο ταμίευσης εντάχθηκε σε πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, ούτε στο ΕΣΠΑ, ούτε καν «ωρίμασαν» κάποια έργα ώστε να μπορούν σήμερα να δρομολογηθούν.
Δεν «ευθύνονται» λοιπόν τα έργα Αχελώου για την εγκατάλειψη της Θεσσαλίας στο έλεος των εντεινόμενων κλιματικών φαινομένων και της οικολογικής καταστροφής, για την αδυναμία αντιμετώπισης φαινομένων (αναμενόμενων με βεβαιότητα στο μέλλον) ξηρασίας και λειψυδρίας, για τη μη δημιουργία αντιπλημμυρικών έργων στη Θεσσαλία, ούτε βεβαίως για το γεγονός ότι όλη η χώρα ταλαιπωρείται από την έλλειψη ενός σύγχρονου συστήματος διαχείρισης υδάτων, ενώ ΟΛΕΣ οι Κυβερνήσεις αγνοούν τις προτάσεις δημιουργίας αυτόνομου, ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων με συμμετοχή των χρηστών.
Δυστυχώς, η Κυβέρνηση Τσίπρα, για όλους τους λόγους που εκτέθηκαν παραπάνω, απέτυχε αναμφισβήτητα στον τομέα των υδάτων. Για τους ίδιους λόγους και η Κυβέρνηση Μητσοτάκη (με τους φιλοκυβερνητικούς τοπικούς παράγοντες να την παρακολουθούν άπρακτοι), αναλαμβάνει σοβαρές ευθύνες για την παρατεινόμενη αδράνεια και τη χωρίς εξηγήσεις αθέτηση προεκλογικών και μετεκλογικών υποσχέσεων (τουλάχιστον στον βαθμό που δεν έχει εκδηλωθεί, εδώ και 15 μήνες, έμπρακτα η πρόθεση να ενεργοποιηθούν αναλόγως).
Και ένα τελευταίο ερώτημα σε εκείνους που επιμένουν να μην μεταφερθούν πρόσθετα ύδατα από τον Αχελώο:
Για τα έργα συγκέντρωσης και μεταφοράς που ήδη υπάρχουν εκεί, δηλαδή το ημιτελές φράγμα Συκιάς και η (σχεδόν) ολοκληρωμένη σήραγγα μεταφοράς των 18 χιλιομέτρων, τι προτείνετε να ακολουθήσει; Καθαίρεση (γκρέμισμα); Ολοκλήρωση και αξιοποίηση; Ή μήπως επικροτείτε την ανεύθυνη επιλογή, που με συνέπεια ακολούθησε επί πέντε χρόνια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να μείνουν τα έργα εκεί όπως έχουν, μπας και κάποιος «Ιανός» στα ορεινά τα «πάρει σβάρνα», με κίνδυνο να χαθούν οριστικά εκατοντάδες εκατ. ευρώ και να υπάρξουν μεγάλες υλικές καταστροφές (ίσως και απώλειες ανθρώπινων ζωών);
Την απάντηση στο κουίζ αυτό εμείς τουλάχιστον τη γνωρίζουμε. Πώς να ξεχάσουμε άλλωστε την «εποικοδομητική» στάση των παρατάξεων ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας (2016), κατά τη συζήτηση για αδειοδότηση του ΥΗ έργου Μεσοχώρας (πλήρως κατασκευασμένου και σε ετοιμότητα λειτουργίας), την οποία οι εκπρόσωποί τους ανεύθυνα καταψήφισαν;
Φυσικά, για να μην είμαστε άδικοι, δεν έχουν όλοι στον ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις απόψεις. Γνωστές είναι π.χ. οι δημόσια διατυπωμένες απόψεις βουλευτών/ στελεχών για ολοκλήρωση της Συκιάς, έστω ως ΥΗ έργο, αντίθετα προς τις επίσημες θέσεις του κόμματος, καθώς και άλλες μη δημοσιοποιημένες αντιδράσεις. Νομίζουμε ότι ήλθε η ώρα ο πολιτικός αυτός χώρος να ξεκαθαρίσει ανοικτά στον λαό της Θεσσαλίας τις προθέσεις του για Συκιά και σήραγγα, μπας και μπορέσουν επιτέλους να συστρατευθούν, με τη μεγάλη πλειοψηφία των Θεσσαλών, στην επίλυση του υδατικού και οικολογικού προβλήματος.