ΠΑΙΔΙ
επιμέλεια: Έφη Τουφεξή
ΔΥΣΛΕΞΙΑ
Η «νόσος» των χαρισματικών παιδιών
Το παιδί που παρουσιάζει δυσλεξία, συχνά δυσανασχετεί με την κακή ορθογραφία του, νιώθει ντροπή για την αργή, συλλαβιστή και με κόπο ανάγνωσή του κι αγχώνεται με τις χαμηλές σχολικές επιδόσεις του. Θα ανακουφιστεί εάν ακούσει από: τον λογοθεραπευτή ότι και άλλα παιδιά δυσκολεύονται όπως εκείνο, από τον δάσκαλο της τάξης του ότι κανείς και τίποτε δεν το απειλεί και από τους γονείς του ότι το αγαπούν και το αποδέχονται ακριβώς έτσι όπως είναι…
Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία της ανάγνωσης και του γραπτού λόγου, δυσανάλογα επίμονη με την ηλικία και την νοημοσύνη του παιδιού. Είναι ιδιαίτερα παραπλανητική κατάσταση, επειδή δεν φαίνεται καθόλου στη λεκτική επικοινωνία του παιδιού, καθώς ο προφορικός λόγος και η άρθρωσή του είναι φυσιολογικά. Αιτία της είναι μάλλον η δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Το δυσλεκτικό παιδί δεν είναι άρρωστο ή διαφορετικό, αλλά σκέπτεται και μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο. Για την ακρίβεια σκέφτεται γρήγορα με εικόνες, όταν ένα συνηθισμένο άτομο σκέφτεται αργά με λέξεις. Οπότε η δυσλεξία μπορεί να θεωρηθεί και πλεονέκτημα! Όχι, όμως, για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο βασίζεται στο γραπτό λόγο.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ
Η δυσλεξία περιλαμβάνει πολλά συμπτώματα, κάποια από τα οποία εμφανίζει το παιδί σε ήπιο, μέτριο ή σοβαρό βαθμό:
Στην ανάγνωση
Το δυσλεκτικό παιδί εμφανίζει δυσαναγνωσία. Διαβάζει αργά, διακεκομμένα, διστακτικά και με κόπο. Η ανάγνωσή του δεν έχει ροή και νόημα, αφού δεν «χρωματίζει» τη φωνή του και αγνοεί τα σημεία στίξης. Χάνει εύκολα τη σειρά στο βιβλίο και δύσκολα επανεστιάζει σε κάποιο σημείο του κειμένου. Κατανοεί συνήθως ελλιπώς, όταν διαβάζει, συνεπώς δυσκολεύεται στη μάθηση. Ειδικά κατά τη διάρκεια της «φωναχτής» ανάγνωσης εστιάζει όλη του την προσοχή και προσπάθεια στην ορθή ανάγνωση, με αποτέλεσμα να μη συγκρατεί στην ενεργό μνήμη του τις λέξεις που διαβάζει και να μη δίνει καμία σημασία στο περιεχόμενο του κειμένου.
Επίσης απλοποιεί, παραλείπει, προσθέτει, απλοποιεί, μετακινεί, αντιστρέφει γράμματα, συλλαβές, συμφωνικά συμπλέγματα, δίχως ν’ «ακούει» και να διορθώνει τα λάθη του. Για παράδειγμα, διαβάζει «καλέκρα» αντί «καρέκλα, «άψρο» αντί «άσπρο», «βαφύ» αντί «βαθύ». Κάποιες φορές φαίνεται να «μαντεύει» και ν’ αντικαθιστά λέξεις με άλλες παραπλήσιες φωνητικά ή νοηματικά: Διαβάζει «πλένω» αντί «πλέκω», «κουρτίνα» αντί «κουβέρτα».
Στη γραφή
Στο γραπτό του λόγο το δυσλεκτικό παιδί εμφανίζει δυσγραφία και δυσορθογραφία. Η γραφή του είναι δυσανάγνωστη, ασταθής και ασυνεχής, τα κείμενά του γεμάτα μουτζούρες κι αδυνατεί να γράψει σε ευθεία νοητή γραμμή. Συνήθως δε σέβεται τη στίξη, τον τόνο, τα κεφαλαία, τα διαστήματα μεταξύ λέξεων, ούτε τα περιθώρια στο τετράδιο. Παραλείπει, αντιστρέφει, αντικαθιστά γράμματα, συλλαβές και λέξεις και γράφει «καθρεπτικά» π.χ. «3» αντί «ε», «9» αντί «ρ». Κάνει ορθογραφικά λάθη ακόμη και σε λέξεις που έχει συστηματικά διδαχθεί. Γράφει, δηλαδή, την ίδια λέξη με πολλούς διαφορετικούς τρόπους μέσα στην ίδια παράγραφο και, ενώ μπορεί προφορικά να ανακαλέσει το γραμματικό κανόνα, αδυνατεί να τον εφαρμόσει γραπτώς.
Στη μαθηματική σκέψη
Αν και αντιλαμβάνεται μαθηματικές έννοιες το δυσλεκτικό άτομο έχει δυσκολία στη μαθηματική σκέψη (δυσαριθμισία). Συνήθως παρουσιάζει σημαντικό έλλειμμα στην επίλυση προβλημάτων και στη διενέργεια των βασικών μαθηματικών πράξεων. Παιδεύεται ιδιαίτερα στην απομνημόνευση της προπαίδειας και στην καταμέτρηση χωρίς τη χρήση δακτύλων. Δεν μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει μαθηματικά σύμβολα και ν’ αντιληφθεί έννοιες όπως ποσότητας, ταξινόμησης, ομαδοποίησης, αλλά και κατανόησης του συστήματος αρίθμησης και του μηδενός. Θέλει βοήθεια για να κατανοήσει και ν’ ακολουθήσει τις οδηγίες των ασκήσεων.
Στο χρονικό προσανατολισμό
Επιπλέον δεν έχει ευχέρεια στο χρονικό ή/και χωρικό προσανατολισμό. Αδυνατεί να ανακαλέσει τις ημέρες, τις εβδομάδες, τους μήνες και τις εποχές του χρόνου με την ορθή και ανάστροφη σειρά, να μάθει την ώρα σε ψηφιακή και αναλογική μορφή και να οργανώσει το πρόγραμμά του μέσα στη μέρα. Δεν απομνημονεύει εύκολα ποιήματα και συνήθως δε συγκρατεί ονόματα, ημερομηνίες, τηλέφωνα. Παράλληλα δυσκολεύεται να διακρίνει το δεξί από το αριστερό και δυσανασχετεί όταν αντιγράφει από το σχολικό πίνακα. Λόγω αδυναμίας αντίληψης οπτικών συμβόλων συχνά ζορίζεται να κατανοήσει χάρτες και παραστάσεις.
«Θείο δώρο»
Η δυσλεξία δεν εξαλείφεται, αλλά αντιμετωπίζεται με ειδικές πολυαισθητηριακές τακτικές. Πολλά παιδιά πάντως έχουν καταφέρει να «συμβιώσουν» επιτυχώς με αυτή τη δυσκολία, λόγω της ευπλαστότητας του εγκεφάλου τους και της σωστής αντιμετώπισης της δυσλεξίας από γονείς και δασκάλους. Ας μην λησμονούμε ότι οι εγκέφαλοι των δυσλεκτικών παιδιών είναι συνήθως ευφυέστεροι, δημιουργικότεροι και εφευρετικότεροι! Άλλωστε ο Αϊνστάιν και ο Έντισον είναι μόνο δύο παραδείγματα δυσλεκτικών που διέπρεψαν. Γι’ αυτό η δυσλεξία μπορεί να θεωρηθεί η «νόσος» των χαρισματικών παιδιών, μια «παθολογία της ανωτερότητας», αν διαγνωστεί εγκαίρως και αντιμετωπιστεί επιτυχώς με συλλογική προσπάθεια μεταξύ των ειδικών, των γονέων των εκπαιδευτικών του παιδιού και την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση από την Πολιτεία. Με επιμονή και ενθάρρυνση αυτό που μοιάζει μειονέκτημα μπορεί να γίνει χάρισμα!
INFO:
Αυτοί που πάσχουν από δυσλεξία είναι περισσότερο ευφυείς από το μέσο όρο και αναπτύσσουν μεγαλύτερη φαντασία, διορατικότητα και αναλυτική σκέψη.
