Ο καφές είναι το δημοφιλέστερο ρόφημα ανά τον κόσμο. Στην Ευρώπη, οι ενήλικες καταναλώνουν 200mg ημερησίως, κατά μέσο όρο, με τους Έλληνες στην πλειονότητά τους να πίνουν τουλάχιστον έναν καφέ την ημέρα. Κάνει όμως να πίνουμε καφέ; Ποια είναι η πραγματικότητα για την κατανάλωση του καφέ και σε ποιες περιπτώσεις ο καφές μπορεί να είναι τοξικός; Έχει πεθάνει κανείς από καφεΐνη; Ξεμεθάει ο καφές;
Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνουν η επίκουρη καθηγήτρια Φυσιολογίας στη Σχολή Επιστημών Υγείας/ Τμήμα Ιατρικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δωροθέα Καπουκρανίδου και ο βιολόγος, υποψήφιος διδάκτορας στον Τομέα Φυσιολογίας Φαρμακολογίας/ Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ Θεοφάνης Βαβίλης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή εκδήλωση με θέμα "Καφές - Αισθήσεις - Υγεία", που πραγματοποιείται σήμερα στο πλαίσιο της Φοιτητικής Εβδομάδας, στο αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.
Κάνει να πίνουμε καφέ;
"Έχω ακούσει πολλές φορές την ίδια ερώτηση από διάφορους ανθρώπους, ασθενείς, φίλους, γονείς. 'Κάνει να πίνουμε καφέ;' Η αλήθεια είναι ότι γύρω από αυτή την καθημερινή συνήθεια υπάρχει ένας μύθος και πολλοί ζητούν απαντήσεις προκειμένου να απενοχοποιήσουν αυτή τους τη συνήθεια. Η πραγματικότητα για την κατανάλωση του καφέ δίνεται από έρευνες που έχουν γίνει σε όλο τον κόσμο. Πολυάριθμες μελέτες πραγματοποιήθηκαν για τον καφέ και την καφεΐνη, οι οποίες έδειξαν ότι η διεγερτική ουσία δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία, και αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή η καφεΐνη μπορεί να έχει και οφέλη για την υγεία μας και τα χρόνια νοσήματα" αναφέρει η κ. Καπουκρανίδου.
Ποια είναι τα οφέλη του καφέ;
"Από μια ενδελεχή αναζήτηση στην διεθνή βιβλιογραφία ο καφές φαίνεται:
- Να καθυστερεί την εμφάνιση το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 με επίδραση στον γλυκαιμικό έλεγχο.
- Ότι έχει προστατευτική δράση στο ενδοθήλιο των αγγείων και έτσι παίζει σημαντικό ρόλο στα καρδιαγγειακά νοσήματα.
- Να συμμετέχει στην απώλεια σωματικού βάρους (λιπόλυση), μια που τα συστατικά του προσδίδουν κορεσμό και μειώνεται σημαντικά το αίσθημα της πείνας.
- Να επιδρά στη γαστρική λειτουργία επιταχύνοντας την γαστρική κένωση.
- Ότι η διεγερτική του δράση βοηθά στην πνευματική εγρήγορση, στη λειτουργία του εγκεφάλου καθώς και στην ψυχική διάθεση, προσοχή, αντανακλαστικά, άγχος.
- Να βελτιώνει τη μνήμη και να διευκολύνει την κωδικοποίηση πληροφορίας.
- Να έχει αντικαρκινική δράση/λόγω πρεβιοτικής δράσης τους στο έντερο και έτσι παρέχεται προστασία από γενοτοξικές βλάβες και προστασία του DNA από οξείδωση.
- Να μειώνει την εμφάνιση της νόσου Parkinson, με τη μέγιστη προστασία να επιτυγχάνεται με κατανάλωση τριών φλιτζανιών ανά ημέρα.
Ασφαλή συμπεράσματα για τη σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση καφέ και στη νόσο Alzheimer δεν μπορούν να εξαχθούν σε αυτό το στάδιο παρόλο που σε ζώα εργαστηρίου φάνηκε να μειώνει τα επίπεδα β- αμυλοειδών πρωτεϊνών.
Η κατανάλωση καφέ κατά την κύηση επιτρέπεται με μέτρο, δηλαδή η πρόσληψη καφεΐνης <182mg/ημέρα δεν συσχετίζεται με κανένα ανεπιθύμητο συμβάν. Και επειδή 'ουδέν καλό αμιγές κακού' φάνηκε να επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου, πιθανά μέσω μείωσης της μελατονίνης" επισημαίνει η κ. Καπουκρανίδου.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ο καφές μπορεί να είναι επικίνδυνος;
"Σε γενικές γραμμές θα μπορούσα να πω πως ο καφές αυτός καθαυτός δεν είναι επικίνδυνος σε ένα σχετικά υγιές άτομο χωρίς καρδιαγγειακά προβλήματα και με φυσιολογική ηπατική και νεφρική λειτουργία" αναφέρει ο Θεοφάνης Βαβίλης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα αρκετά δυνατό φλιτζάνι γαλλικού καφέ περιέχει γύρω στα 160-200 mg καφεΐνης (θεωρείται το ρόφημα με την υψηλότερη περιεκτικότητα καφεΐνης), ενώ τα γνωστά και επιθυμητά αποτελέσματα της καφεΐνης βρίσκονται στο εύρος των 85-250 mg (1- 3 φλυτζάνια καφέ, ανάλογα την μέθοδο παρασκευής, την ευαισθησία του ατόμου, αν το άτομο είναι καπνιστής -π.χ. οι καπνιστές μεταβολίζουν μέχρι και 50% πιο γρήγορα την καφεΐνη με αποτέλεσμα να είναι πιο ανθεκτικοί σε αυτήν).
"Με κατανάλωση άνω των 250 με 500 mg καφεΐνης αρχίζουν οι παρενέργειες: τρόμος (τρέμουλο), εκνευρισμός, συχνοουρία, αϋπνία κτλ, ενώ σε ακόμα μεγαλύτερες δόσεις έχουν αναφερθεί καρδιακές αρρυθμίες ή ακόμα και κρίσεις. Για να προκαλέσει η καφεΐνη τον θάνατο απαιτούνται γύρω στα 8 με 10 γραμμάρια (8000-10000 mg) αυτής, μια ποσότητα που ρεαλιστικά είναι δύσκολο να ληφθεί από τον καφέ, μιας και μιλάμε για 50 με 100 φλυτζάνια καφέ σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα -πράγμα δύσκολο και οικονομικά ασύμφορο" προσθέτει ο κ. Βαβίλης.
Υπήρξαν θάνατοι από καφεΐνη;
"Στην επιστημονική βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί θάνατοι από καφεΐνη, αλλά αυτοί προέκυψαν όχι από καφέ αλλά από σκευάσματα καθαρής καφεΐνης, όπως χάπια, όπου το ένα μπορεί να περιέχει και 200mg καφεΐνης, είτε από συνδυασμό χαπιών καφεΐνης που περιείχαν και άλλα διεγερτικά, όπως π.χ. εφεδρίνη και συνεφρίνη με αποτέλεσμα να έχουν συνεργιστική δράση και κατά συνέπεια να μειώνεται η δόση που επαρκεί για να προκαλέσει τον θάνατο. Ειδική μνεία εδώ θα μπορούσε να γίνει και στον συνδυασμό καφεΐνης με αλκοόλ, που μπορεί να παρουσιάσει κάποιες παρενέργειες, και εδώ δεν αναφέρομαι τόσο σε συνταγές όπως τον 'ιρλανδικό καφέ' όσο στο φαινόμενο κοκτέιλ 'ενεργειακών ποτών' και αλκοολικών ποτών υψηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλη" προσθέτει ο κ. Βαβίλης.
Ξεμεθάει ο καφές;
"Η καφεΐνη δεν 'ξεμεθάει' ακριβώς το άτομο (παρά τις αναφορές από διάφορα 'γιατροσόφια' περί μέθης και καφέ), αλλά καμουφλάρει μερικά από τα αποτελέσματα του αλκοόλ στο άτομο. Δηλαδή η κατανάλωση καφεΐνης πρώτον μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση αλκοόλης σε ένα άτομο που μεθάει εύκολα (το ήπαρ όμως επιβαρύνεται εξίσου και μπορούν ευκολότερα να καταναλωθούν ποσότητες αλκοόλης που οδηγούν σε αλκοολική δηλητηρίαση) και δεύτερον να νιώσει ικανότερο να χειριστεί βαρέα μηχανήματα, όπως π.χ. αυτοκίνητο, ενώ η κριτική του ικανότητα, όπως επίσης και τα αντανακλαστικά του, παραμένουν επηρεασμένα ασχέτως που το ίδιο άτομο δεν το αντιλαμβάνεται πλήρως" εξηγεί ο κ. Βαβίλης.
