Ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του πνεύμονα και του λάρυγγα, για τους οποίους ευθύνεται ως επί το πλείστον το κάπνισμα, καταγράφεται στο Τμήμα Ακτινοθεραπείας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας.
Ακόμη περισσότερο ανησυχητικό είναι το γεγονός της εμφάνισης των συγκεκριμένων καρκίνων σε όλο και νεότερες ηλικίες, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επί επταετία διευθυντή του τμήματος, Γεώργιο Κύργια.
Αξίζει να τονιστεί ότι το Τμήμα Ακτινοθεραπείας του ΠΓΝΛ αποτελεί το μοναδικό αντίστοιχο σε ολόκληρη την Κεντρική Ελλάδα, καθώς είναι πρακτικά το μοναδικό μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Εξυπηρετεί τις ανάγκες των ογκολογικών ασθενών μιας περιοχής (Θεσσαλία, Φθιώτιδα, Σποράδες, Βόρεια Εύβοια, Ευρυτανία και μέρος Πιερίας) με περίπου 1.500.000 κατοίκους και περισσότερους από 3.000 ογκολογικούς ασθενείς ανά έτος. Αυτό καθιστά το τμήμα Ακτινοθεραπείας κύριο φορέα υγειονομικής πολιτικής της χώρας στον τομέα της ογκολογίας και μάλιστα σε μια από τις ευαίσθητες περιοχές της.
Επισημαίνοντας τις ιδιαιτερότητες του πληθυσμού σε μια αγροτική περιοχή, όπως η δική μας, η επίκουρη καθηγήτρια Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Μαρία Τόλια, τονίζει ότι η έναρξη του καπνίσματος γίνεται σε πολύ νεαρή ηλικία (14-15 έτη), υπάρχει έλλειψη άλλων ασχολιών, σε απομακρυσμένα χωριά μοναδική ψυχαγωγία είναι η συνάντηση στο καφενείο (ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα), παρατηρείται μη αποδοχή από φίλους ενός ατόμου που δεν πίνει και δεν καπνίζει, δημιουργείται ισχυρή εξάρτηση από τη νικοτίνη, δεν έχει γίνει ποτέ προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος, ενώ πολλοί αγρότες ψεκάζουν χωρίς προφυλακτικά μέτρα (συνεργική δράση φυτοφαρμάκων με κάπνισμα για την ανάπτυξη καρκίνου), π.χ. γάντια, μάσκα, στη συνέχεια ανάβουν τσιγάρο ή τρώνε, πίνουν νερό χωρίς να πλυθούν, ψεκάζουν με αντίθετο άνεμο ή την ώρα που στο διπλανό σπίτι παίζουν παιδιά.
Η κ. Τόλια, αναφερόμενη στο παθητικό κάπνισμα, υπενθυμίζει τη ρήση του καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μπεχράκη, ότι «η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα αποτελεί μια σκληρή και πολύ διαδεδομένη μορφή βίας».
Χαρακτηριστικά παραδείγματα παθητικού καπνίσματος είναι μικρά παιδιά στο αυτοκίνητο ή στο σπίτι με γονιό που καπνίζει, γυναίκες στο ίδιο δωμάτιο με καπνιστή σύζυγο, μουσικοί, τραγουδιστές, σερβιτόροι, μπάρμαν, ξενοδοχοϋπάλληλοι, στους χώρους όπου εργάζονται και καπνίζουν οι πελάτες του καταστήματος.
Σύμφωνα με την κ. Τόλια, «καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί και σε παθητικούς καπνιστές. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να βλέπουμε ηλικιωμένες γυναίκες που δεν έχουν καπνίσει ποτέ οι ίδιες να αναπτύσσουν επιθετικό καρκίνο πνεύμονα ή λάρυγγα. Ανακαλύπτουμε ότι κάπνιζε ή ο σύζυγος ή κάποιο παιδί τους στο σπίτι!».
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι καρκίνου που μπορούν να προκληθούν από το κάπνισμα στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, είναι του πνεύμονα - εξαιρετικά επιθετικός, με επώδυνο θάνατο ενώ γεωργοί που ψεκάζουν χωρίς μάσκα είναι πολύ συνηθισμένο να νοσήσουν από τον συγκεκριμένο καρκίνο -, του λάρυγγα και της στοματικής κοιλότητας - μπορεί να εμφανιστεί και σε πολύ νεαρά άτομα τα οποία καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα αλκοόλ ή αλλάζουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους -, μαστού, τραχήλου της μήτρας, ουροδόχου κύστης, παχέος εντέρου - συνδέεται και με την κατανάλωση κόκκινου κρέατος - , νεφρού.
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι ένας καπνιστής μπορεί να έχει ιατρικές επιπλοκές. Έτσι, εμφανίζει πολλά προβλήματα μετά από ένα χειρουργείο (αργή επούλωση τραύματος, μολύνσεις δέρματος, πνευμονία, πνευμονική εμβολή, εγκεφαλικό, περισσότερες ημέρες νοσηλείας, μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα - επιδόσεις, αντοχή).
Παράλληλα, ένας καρκινοπαθής άρρωστος που συνεχίζει και καπνίζει μπορεί να έχει περισσότερες παρενέργειες από τη χορήγηση της χημειοθεραπείας ή της ακτινοθεραπείας και να μην καταφέρει να λάβει τη σωστή θεραπευτική δόση, ή να μην υποβληθεί τελικά σε χειρουργείο για έναν καρκίνο αρχικού σταδίου επειδή δεν έχει καλή πνευμονική λειτουργία.
Σχετικά με τη μεγάλη συζήτηση που έχει ξεκινήσει γύρω από το ηλεκτρονικό τσιγάρο, η κ. Τόλια τονίζει ότι βάσει των πρόσφατων κατευθυντήριων αμερικανικών οδηγιών (NCCN Guidelines v. 2.2015 – Smoking cessation) δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για τη χρήση του. Εταιρείες όπως η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία, η Αμερικανική Ένωση Έρευνας Καρκίνου, η Αμερικανική Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας υποστηρίζουν ότι υπάρχουν ελλιπή δεδομένα αναφορικά με τα οφέλη και τις πιθανές βλάβες από τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Το ίδιο ισχύει και για την εφαρμογή εναλλακτικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος, όπως η ύπνωση, ο βελονισμός και τα διατροφικά συμπληρώματα.
Η ίδια προτείνει ως αποτελεσματικότερες λύσεις για τη διακοπή του καπνίσματος, τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος – ένα πολύ δραστήριο υπάρχει όπως είναι γνωστό και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο - και έναρξη φαρμακευτικής αγωγής με varenicline, bupropion, NRT, έναρξη άθλησης (αρχικά περπάτημα), όπου συνειδητοποιείς τα όρια αντοχής σου σε αναπνοή και καρδιακή λειτουργία, ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη (προσωπικά, συναισθηματικά, κοινωνικά προβλήματα), ενασχόληση με άλλου είδους δραστηριότητες (εθελοντική εργασία, στροφή σε αθλητισμό, κοινωνικότητα και εξωστρέφεια).
Όσοι επιθυμούν να αποφύγουν το παθητικό κάπνισμα, θα πρέπει να προτιμούν καφετέριες, μπαρ και άλλους τόπους συνάντησης και ψυχαγωγίας με καλό εξαερισμό, να μην επιτρέπουν το κάπνισμα μέσα στο σπίτι, την εργασία, ή το αυτοκίνητο, όπου αναγκάζουμε άλλους ανθρώπους να καπνίζουν το δικό μας καπνό.
Μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική πρόταση είναι η καθημερινή χρήση έξυπνων σχετικών εφαρμογών σε iphone, android, μέσω των οποίων ενημερώνεσαι για παράδειγμα πόσο καιρό είσαι χωρίς να καπνίζεις, πόσα χρήματα εξοικονόμησες, πόσο βελτιώθηκε η υγεία σου κλπ.
* Η έλλειψη εδώ και ορισμένους μήνες ενός δεύτερου ακτινολογικού μηχανήματος (γραμμικού επιταχυντή) στο τμήμα Ακτινοθεραπείας, καθώς έχει τεθεί πλέον εκτός λειτουργίας, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα, αλλά έχει δρομολογηθεί ήδη η λύση τους.
Συγκεκριμένα, το διοικητικό συμβούλιο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος έχει εγκρίνει τη δωρεά ενός νέου, υπερσύγχρονου γραμμικού επιταχυντή για το τμήμα, ο οποίος και αναμένεται να τοποθετηθεί το προσεχές καλοκαίρι, λύνοντας τα χέρια γιατρών, νοσηλευτών και τεχνολόγων του τμήματος.
Μενέλαος Κατσαμπέλας
