Απειλείται η ύπαρξη της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας

ΑΝ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΤΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΤΟΥ Γ. ΚΑΤΣΙΓΡΑ, ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΟΥΝ ΤΑ ΕΡΓΑ!

Του Θανάση Αραμπατζή

Απειλή όχι απλά στη λειτουργία αλλά στην ύπαρξη της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας είναι ο νόμος του Υπουργείου Εσωτερικών περί κατάργησης των δημοτικών Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου.

Αν το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα δεν εξαιρεθεί από τον νόμο τότε παραβιάζεται ένας όρος που είχε θέσει στη διαθήκη του (με την οποία δώριζε τη συλλογή του στη Λάρισα) ο ευεργέτης που είναι η σύσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα». Αν δεν εξαιρεθεί, τότε οι εκτελεστές της διαθήκης έχουν κάθε δικαίωμα να αποσύρουν τα έργα από τη Δημοτική Πινακοθήκη, και βάζοντας ουσιαστικά τέλος στη λειτουργία της.
«...Η μη εξαίρεση του ΝΠΔΔ ενέχει κινδύνους με κυριότερο αυτόν της μη εκτέλεσης των όρων της διαθήκης και της δωρεάς. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει τους εκτελεστές της διαθήκης να προβούν σε κάθε νόμιμη διαδικασία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον οργανισμό και την πόλη. Επίσης, στην περίπτωση συγχώνευσης, η λειτουργία και η εκπλήρωση του εικαστικού και εκπαιδευτικού έργου του φορέα θα είναι αδύνατο να συνεχιστεί στο ίδιο υψηλό επίπεδο στο οποίο πραγματοποιείται σήμερα» αναφέρεται μεταξύ άλλων στην εισήγηση-τεκμηρίωση για την ανάγκη εξαίρεσης του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα. Η εισήγηση θα συζητηθεί στη σημερινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ενώ η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου θα αποσταλεί στο Υπουργείο Εσωτερικών και θα συνοδεύεται από τεκμηριωμένη αιτιολόγηση με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία.
Στην εισήγηση αναφέρεται το ιστορικό της ίδρυσης του Μουσείου Κατσίγρα, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «Η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα ιδρύθηκε μετά την εκπεφρασμένη επιθυμία του Γεωργίου Κατσίγρα και της συζύγου του, να δωρίσουν τη συλλογή έργων τέχνης τους στον Δήμο Λαρισαίων, το 1981.
Βασικοί όροι της δωρεάς ήταν:
Α. Η σύσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα».
Β. Η ανέγερση κτιρίου για τη στέγασή της.
Γ. Ορισμός ως Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου τού εκάστοτε Δήμαρχου της πόλης».
Προκύπτει το ζήτημα λοιπόν πως αν η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας πάψει να λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου τότε οι εκτελεστές της διαθήκης μπορούν να ακυρώσουν την ίδια τη δωρεά -αφού ήταν όρος απαράβατος και απαρέγκλιτος η δημιουργία ΝΠΔΔ- και να «αποσύρουν» τα έργα από τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας. Η κατάργησή του δηλαδή ναρκοθετεί τη λειτουργία μιας από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές πινακοθήκες της χώρας, και ταυτόχρονα ακυρώνει τη βούληση του ευεργέτη της πόλης Γεωργίου Κατσίγρα να αφήσει τη σπουδαία κληρονομιά του στην πόλη της Λάρισας μετασχηματίζοντάς τη σε δημόσιο αγαθό.
Στην εισήγηση-τεκμηρίωση αναφέρονται ακόμη μερικά στοιχεία από την πολυσχιδή και πολύπλευρη δράση της Πινακοθήκης που έπαψε να είναι ένας απλός εκθεσιακός χώρος και έχει μετατραπεί σε ένα πολύβουος πυρήνας και κύτταρο πολιτισμού.
Ενδεικτικά και ανάμεσα σε άλλα αναφέρονται:
• «...Οι προσπάθειες που έγιναν από την ίδρυση της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας-Μουσείου Γ. Ι. Κατσίγρα, και ειδικότερα μετά το 2003, στόχευαν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και εξωστρεφούς πολιτιστικού οργανισμού που θα λειτουργεί ως πυρήνας πολιτισμού για την τοπική κοινωνία και όχι μόνο. Σήμερα, αποτελεί ένα πραγματικό κόσμημα όχι μόνο για την πόλη της Λάρισας αλλά και για τη χώρα ολόκληρη γεγονός το οποίο πιστοποιείται τόσο μέσω της παρουσίασης ιδιαιτέρως ποιοτικών καλλιτεχνικών εκθέσεων (Γιάννης Γαϊτης, Κυριάκος Κατζουράκης, Συλλογές της AlphaBank, Συλλογή Παπαθεοδώρου, κλπ) που έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή του κοινού όσο και μέσω της συμμετοχής έργων της Συλλογής Κατσίγρα σε εξαιρετικά σημαντικές εκθέσεις στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Χαρακτηριστική είναι η συμμετοχή των επίπλων Σλήμαν στην έκθεση «Shclieman’s worlds», στο NeusMuseum στο Βερολίνο, αφιερωμένη στα 200 χρόνια από τη γέννησή του, καθώς επίσης, η συμμετοχή πέντε έργων της Συλλογής Κατσίγρα στην έκθεση που οργάνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού με τίτλο Thalassa: Η Θάλασσα στην Ελληνική Τέχνη από την αρχαιότητα έως σήμερα στη Σαγκάη, στο εμβληματικό μουσείο αρχαίας κινεζικής Τέχνης, Shanghai Museum.
• «...Ο εκπαιδευτικός ρόλος της Πινακοθήκης είναι ίσως από τους σημαντικότερους στόχους της. Το σύνολο των εκθέσεων πλαισιώνονται από οργανωμένες ξεναγήσεις στο κοινό, σε σχολικές ομάδες καθώς και σε ειδικές ομάδες κοινού ειδικά σχεδιασμένες γι’ αυτές. ...Ετησίως, ο αριθμός των μαθητών που επισκέπτονται το μουσείο στο πλαίσιο οργανωμένων ξεναγήσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων φτάνει τους 8.000».
«...Άξια αναφοράς αποτελεί η υλοποίηση ειδικά σχεδιασμένου πρωτοποριακού προγράμματος συμπερίληψης για άτομα με οπτική αναπηρία υπό τον τίτλο Εξερευνώντας τις αθέατες πλευρές της Συλλογής Κατσίγρα, το οποίο ολοκληρώθηκε με τη χρηματοδότηση και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, μέσω του οποίου πέντε εμβληματικά έργα της Συλλογής καθίστανται προσβάσιμα σε άτομα με οπτική αναπηρία».
• «...Η οργάνωση και λειτουργία εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια του Ελεύθερου Εργαστηρίου Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, στο οποίο λειτουργούν τμήματα ζωγραφικής, χαρακτικής και κεραμικής για μαθητές και ενήλικες με διδάσκοντες αποκλειστικά πτυχιούχους της Σχολής Καλών Τεχνών. Το Ελεύθερο Εργαστήρι αποτελεί φυτώριο για τους μαθητές και είναι πανελλαδικά το μόνο εργαστήρι που εντάσσεται στην δράση και λειτουργία μιας πινακοθήκης-μουσείο. Ο αριθμός δε των μαθητών κατ’ έτος φτάνει περίπου στους 450».
• «...Η λειτουργία της εικαστικής βιβλιοθήκης-αναγνωστηρίου για το κοινό αλλά και για τους ιστορικούς της τέχνης. Μέχρι σήμερα η Βιβλιοθήκη έχει 2.000 βιβλία που αφορούν την ιστορία της τέχνης, 1150 από τα οποία είχε δωρίσει ο Γεώργιος Κατσίγρας».
• «...Η Πινακοθήκη παράλληλα με τη Συλλογή Κατσίγρα έχει αναπτύξει σημαντική συλλεκτική δραστηριότητα (ήδη από το 1986) με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας «δεύτερης» σημαντικής συλλογής έργων τέχνης (περισσότερα από 1.000 έργα) κυρίως Ελλήνων σύγχρονων καλλιτεχνών, μια συλλογή που διαρκώς εμπλουτίζεται. ...Αναφέρονται ενδεικτικά μερικά ονόματα καλλιτεχνών που έργα τους υπάρχουν σ’ αυτήν τη συλλογή: Παναγιώτης Τέτσης, Γιώργος Σικελιώτης, Τάκης (Βασιλάκης), Πάρις Πρέκας, Δημήτρης Μυταράς, Γιώργος Μαυροῒδης, Θανάσης Τότσικας, Γιώργος Καλλακαλάς, Βάσω Κατράκη, Τάκης, Χρίστος Καράς, Αλέκος Φασιανός, Φιλόλαος Τλούπας, κ.ά.».
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στους οικονομικούς πόρους του Μουσειακού Οργανισμού, αφού εκτός από τη δημοτική επιχορήγηση ύψους 330.000 ευρώ, η Πινακοθήκη έχει έσοδα από την ενοικίαση του καφέ και του αμφιθεάτρου, με το σύνολο των εσόδων να καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες, τη συντήρηση του κτιρίου, τις αμοιβές των υπαλλήλων και την πραγματοποίηση των εκθέσεων και παράλληλων δράσεών του».
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΜΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
Τι σημαίνει όμως αν η Πινακοθήκη δεν εξαιρεθεί από τον νόμο του Υπουργείου Εσωτερικών για τη συνολική λειτουργία της; Στην εισήγηση τονίζεται ότι «Η μη εξαίρεση του ΝΠΔΔ ενέχει κινδύνους με κυριότερο αυτόν της μη εκτέλεσης των όρων της διαθήκης και της δωρεάς. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει τους εκτελεστές της διαθήκης να προβούν σε κάθε νόμιμη διαδικασία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον οργανισμό και την πόλη. Επίσης, στην περίπτωση συγχώνευσης, η λειτουργία και η εκπλήρωση του εικαστικού και εκπαιδευτικού έργου του φορέα θα είναι αδύνατο να συνεχιστεί στο ίδιο υψηλό επίπεδο στο οποίο πραγματοποιείται σήμερα. Πιστοποίηση της άρτιας λειτουργίας του οργανισμού αποτελεί και η απονομή του τίτλου της Αναγνώρισης/Πιστοποίησης του μουσείου σε ειδική τελετή στην Εθνική Πινακοθήκη, τον περασμένο Σεπτέμβρη, από την υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη.
Συνοψίζοντας, η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα αποτελεί έναν σύγχρονο μουσειακό οργανισμό, ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας με σημαντικό ρόλο εφόσον μέσα από τη δράση του καταφέρνει να προκαλέσει ένα γόνιμο διάλογο ανάμεσα στο κοινό, την καλλιτεχνική κοινότητα και την τοπική κοινωνία. Η Συλλογή Κατσίγρα η οποία αποτελεί τον πυρήνα του πολιτιστικού αποθέματος του μουσείου αποτελεί την αφετηρία για όλη αυτή τη διάδραση από τη στιγμή εκείνη που ο συλλέκτης-δωρητής-γιατρός Γεώργιος Κατσίγρας αποφάσισε να μετατρέψει την συλλογή του σε δημόσιο αγαθό».