Η Kathrin Kressmann Taylor ή Kressmann Taylor (όπως υπέγραφε τα βιβλία της) γεννήθηκε στο Πόρτλαντ το 1903 και είναι γνωστή κυρίως για το έργο της “Παραλήπτης άγνωστος” που έγραψε το 1938. Πρόκειται για μια σύντομη ιστορία γραμμένη ως μια σειρά επιστολών, που ανταλλάσσουν μεταξύ τους από το 1932 έως το 1934, ο Μαξ, ένας εβραίος έμπορος τέχνης στο Σαν Φρανσίσκο, και ο φίλος του Μάρτιν, συνεργάτης στην επιχείρησή του, ο οποίος είχε επιστρέψει στο Μόναχο στη Γερμανία το 1932 και σταδιακά προσχωρεί στον ναζισμό ενθουσιασμένος με τις “προόδους” στη χώρα του μετά την ταπείνωση του Μεγάλου Πολέμου.
Πρόκειται για ένα έργο που περιγράφει από πολύ νωρίς, το 1938, την αλλοίωση της φιλελεύθερης γερμανικής συνείδησης και την προσχώρηση στον ναζισμό. Παρουσιάζει την αλλοίωση της δημοκρατικής συνείδησης σε μια χώρα όπου τα ανθρωπιστικά και φιλελεύθερα ιδεώδη αυτοϋπονομεύονται και δημιουργούν αποδιοπομπαίους στην «άρεια» λογική ότι «μερικοί πρέπει να υποφέρουν για να σωθούν εκατομμύρια».
«Το εβραϊκό πρόβλημα είναι μόνο ένα περιστατικό», γράφει ο Μάρτιν. «Κάτι μεγαλύτερο γίνεται εδώ στη Γερμανία». Γι’ αυτό ζητάει από τον Εβραίο φίλο του Μαξ να σταματήσει να του στέλνει επιστολές γιατί μια τέτοια επικοινωνία ενδέχεται να του δημιουργήσει κινδύνους και να χάσει τη σημαντική του θέση.
Όμως ο Max συνεχίζει να γράφει. Ιδίως όταν χάνει τα ίχνη της αδερφής του Γκιζέλ, ηθοποιού στο Βερολίνο και παλιό αίσθημα του Μάρτιν. Γεμάτος αγωνία για τη μοίρα της προσπαθεί να επικοινωνήσει με την αδερφή του αλλά οι επιστολές που της στέλνει επιστρέφουν με την σφραγίδα “Παραλήπτης άγνωστος”. Στην απελπισία του ζητάει βοήθεια από τον παλιό φίλο και συνεργάτη Μάρτιν. Ο Μάρτιν του απαντά ότι η αδερφή του είναι νεκρή. Την εκτέλεσαν οι Ναζί. Ο Μάρτιν παραδέχεται ότι η Γκιζέλ ήρθε σ’ αυτόν να βρει καταφύγιο αλλά εκείνος δεν τη δέχτηκε. «Ήταν ανόητη που ήρθε», δικαιολογείται ψυχρά.
Μετά από ένα μήνα, ο Μαξ αρχίζει να γράφει στον Μάρτιν ακατανόητες επιστολές που αναφέρονται μεν σε σχόλια για τον καιρό και για λεπτομέρειες που μοιάζουν να αφορούν στην κοινή τους επιχείρηση, αλλά μοιάζουν σαν να έχουν κρυμμένο κάποιο κωδικοποιημένο νόημα. Οι επιστολές αναφέρονται στη «γιαγιά μας» υπονοώντας ότι και ο Martin είναι επίσης Εβραίος. Ο Μάρτιν πανικοβάλλεται. Ζητά από τον Max να σταματήσει: «Θεέ μου, Μαξ, ξέρεις τι κάνεις;... Αυτές οι επιστολές λογοκρίνονται... ζητούν να τους δώσω τον κώδικα ... Σε ικετεύω, Μαξ! Σταμάτα, ενώ μπορώ να σωθώ».
Ο Max όμως συνεχίζει τις ακατανόητες επιστολές: «Να προετοιμάσεις για διανομή στη Ζυρίχη μέχρι τις 24 Μαρτίου: Rubens 12 με 77, μπλε, Giotto 1 με 317, πράσινο και λευκό, Poussin 20 με 90, κόκκινο και λευκό».
Αυτή, η τελευταία επιστολή, επιστρέφεται στον Μαξ με τη σφραγίδα: Adressat unbekannt. Παραλήπτης άγνωστος.
Οι ακατανόητες επιστολές του Μαξ έχουν μετατραπεί σε όπλο. Αλλά δεν αφορά στην εκδίκηση, όσο στη διδαχή, ότι σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που παγιδεύει τους ανθρώπους στην ψευδαίσθηση του εθνικού μεγαλείου και της φυλετικής καθαρότητας πόσο εύκολα οι ίδιοι οι θύτες μετατρέπονται σε θύματα της ίδιας τους της ιδεολογίας.
Η μετάφραση και η σκηνοθεσία της Νάντιας Φώσκολου ήταν εξαιρετική το ίδιο και η απόδοση των ηθοποιών Αχιλλέα Βατρικά και Χρήστου Χριστόπουλου. Είχαμε την τύχη να απολαύσουμε μια πραγματικά θεατρική διδασκαλία ουσίας. Τους ευχαριστούμε.
Του Θωμά Ψύρρα
