Του Γιώργου Νούλη
Τα τελευταία χρόνια, πολλές ιδέες έχουν πέσει στο τραπέζι για την πάταξης της φοροδιαφυγής από τη μη έκδοση αποδείξεων και την αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ. Κάποιες από αυτές, όπως η επιστροφή φόρου ως αντάλλαγμα για τη συλλογή αποδείξεων, δοκιμάστηκε το 2011 και απέτυχε παταγωδώς. Το Δημόσιο υποχρεώθηκε σε επιστροφές φόρων εκατοντάδων χιλιάδων σε φορολογούμενους και για να καλύψει την τρύπα ανακάλυψε το "χαράτσι" της ΔΕΗ. Η ηλεκτρονική φοροκάρτα ήταν μια ακόμη ιδέα που εφαρμόστηκε αλλά δεν προχώρησε. Όσοι την προμηθεύτηκαν ως συλλεκτική κάρτα την αντιμετωπίζουν… Σήμερα αντί να προωθείται η online σύνδεση ταμειακών μηχανών με την εφορία, κάτι που στην Αλβανία εφαρμόζεται από χρόνια, ακούγεται η εντονότερα η ηλεκτρονική λοταρία των αποδείξεων, ένα παιχνίδι που θα βάζει τους φορολογούμενους να κυνηγούν την τυχερή απόδειξη.
Κατ αρχήν να σημειώσουμε πως πρόκειται για δοκιμασμένο μέτρο σε αρκετές χώρες (π.χ. Σλοβακία, Μάλτα), ενώ στην Πορτογαλία, που έχει ενεργοποιηθεί εδώ και περίπου ένα χρόνο, έχει αποφέρει έσοδα εκατοντάδων εκ. ευρώ. Στην Ελλάδα, όλος ο σχεδιασμός έχει γίνει από το 2010 από ερευνητή του «Δημόκριτου», αλλά παρά τις επανειλημμένες παρουσιάσεις που έγιναν στο υπουργείο Οικονομικών, η υλοποίηση ποτέ δεν προχώρησε. Πάντως το σχέδιο συμπεριελήφθη και στο λεγόμενο e-mail Χαρδούβελη ενώ η νέα κυβέρνηση δείχνει να αντιμετωπίζει το θέμα πιο ζεστά έστω και αν ακόμη δεν έχει ξεκινήσει κάποια προεργασία.
Εν ολίγοις το υπουργείο Οικονομικών θέλει να βάλει τους φορολογούμενους στο κυνήγι της «τυχερής απόδειξης» από επαγγελματίες που αποφεύγουν να κόβουν αποδείξεις. Πώς θα γίνει αυτό; Δίνοντας κίνητρο στους πολίτες να ζητούν και να παίρνουν αποδείξεις από συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους στους οποίους καταγράφονται υψηλά ποσοστά παραβατικότητας. Δηλαδή οι αποδείξεις από τα επαγγέλματα που βρίσκονται σε ζώνη υψηλού κινδύνου φοροδιαφυγής όπως ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, γιατροί, δικηγόροι, κομμωτήρια, αισθητικοί θα μπαίνουν στη «λοταρία» των αποδείξεων που θα μοιράζει κάθε μήνα μετρητά και δώρα στους φορολογουμένους. Αυτό σημαίνει ότι στη «λοταρία» που θα κληρώνει μετρητά που μπορεί να φθάνουν έως και 10.000 ευρώ τον μήνα, δεν θα μπαίνουν όλες οι αποδείξεις αλλά όσες αφορούν κυρίως τις συναλλαγές που έχουν οι φορολογούμενοι με επαγγέλματα που βρίσκονται ψηλά στη λίστα της φοροδιαφυγής όπως υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, κομμωτήρια, αισθητικοί, γιατροί, λογοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές, λογιστές, καθηγητές που παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα, φροντιστήρια, σχολές χορού και άλλες κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών. Επίσης στη λοταρία θα μπαίνουν και οι λογαριασμοί που θα πληρώνουν οι καταναλωτές σε μπαρ, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης και άλλες επιχειρήσεις μαζικής εστίασης και ψυχαγωγίας αλλά και καταστήματα ένδυσης ή υπόδησης και άλλες επιχειρήσεις.
Από το μέτρο θα εξαιρεθούν επιχειρήσεις που εκδίδουν ούτως ή άλλως αποδείξεις όπως τα σούπερ μάρκετ και τα πολυκαταστήματα.
Τι θα κάνει δηλαδή ο φορολογούμενος; Θα αποστέλλει απλά στο υπουργείο Οικονομικών μέσω του κινητού τηλεφώνου του, με μήνυμα sms ή μέσω μιας ηλεκτρονικής εφαρμογής στο Taxisnet τον αριθμό της απόδειξης που έχει συλλέξει. Έτσι θα μπορεί να μετέχει σε κληρώσεις χρηματικών ποσών. Ο αριθμός της κάθε απόδειξης, τον οποίο θα αποστέλλει ο φορολογούμενος, θα μετέχει στην κλήρωση ως «λαχνός». Οι κληρώσεις θα γίνονται κάθε μήνα και ο αριθμός των τυχερών θα είναι τουλάχιστον τετραψήφιος, με κέρδη τα οποία σε πρώτη φάση θα φθάνουν έως και τα 1.000 ευρώ. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να καθιερωθούν και μεγαλύτερα έπαθλα, έως και 10.000 ευρώ για περιορισμένο αριθμό υπερτυχερών. Δεν αποκλείεται δε, και η καθιέρωση και μιας μεγάλης κλήρωσης στο τέλος της χρονιάς (π.χ. με βάση τον τυχερό αριθμό του Πρωτοχρονιάτικου Λαχείου).
Το αν θα αποδώσει το μέτρο θα φανεί στην πράξη. Για έναν καταναλωτή το ενδεχόμενο να κερδίσει 10.000 ευρώ είναι σημαντικό κίνητρο, ενώ η δαπάνη για τον προϋπολογισμό είναι περιορισμένη μπροστά στο όφελος που θα προκύψει από τη συλλογή περισσότερων αποδείξεων .
Πάντως το μέτρο που θα αντιμετώπιζε αποτελεσματικά τη φοροδιαφυγή ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί. και αναφερόμαστε στη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το σύστημα TAXISnet το υπουργείο Οικονομικών. Όλες οι ταμειακές μηχανές των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης αγαθών να διασυνδεθούν με τη Γ.Γ. Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών, ώστε ακόμη και τα στοιχεία των αποδείξεων που εκδίδονται, ύστερα από συναλλαγές με μετρητά, να καταγράφονται ηλεκτρονικά και να αποστέλλονται αυτόματα στη ΓΓΠΣ. Με τη διασύνδεση στο TAXISnet, το υπουργείο Οικονομικών θα έχει τη δυνατότητα σε πραγματικό χρόνο να βλέπει κάθε ταμειακή ροή, επομένως θα μπορεί να γνωρίζει εκ των προτέρων τα ποσά ΦΠΑ που θα πρέπει να αποδοθούν στο Δημόσιο.
Το σχέδιο σκάλωνε στο ότι οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να προμηθευτούν νέες ταμειακές μηχανές. Το όφελος όμως από την πάταξη της φοροδιαφυγής με την κλασική μέθοδο της μη έκδοσης αποδείξεων, θα ήταν πολύ μεγαλύτερο ακόμη και αν επιδοτούσε την αγορά των νέων ταμειακών. Συνεπώς δεν υπήρχε πολιτική βούληση για την άμεση υλοποίηση τους μέτρου. Αν τώρα και με την εφαρμογή των ΕΛΠ, η κυβέρνηση το σκεφτεί διαφορετικά, θα έχει κάνει το αποφασιστικότερο βήμα για να βάλει φρένο στην έκδοση πλαστών τιμολογίων και στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΕΤΙΝΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ
Στο μεταξύ θολό είναι ακόμη το τοπίο για τις αποδείξεις που θα μειώνουν τον φόρο το 2015. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία διάταξη νόμου που να προβλέπει για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους το καθεστώς που διέπει τη συγκέντρωση αποδείξεων για τα εισοδήματα και τις δαπάνες που θα πραγματοποιηθούν φέτος. Το μόνο βέβαιο είναι πως θα επανεξεταστεί το θέμα της συλλογής αποδείξεων με αντάλλαγμα τη χορήγηση του αφορολογήτου. Το ζητούμενο όμως είναι να βρεθεί τρόπος ώστε η εφαρμογή του μέτρου να ελέγχεται. Η εμπειρία με τις χειρόγραφες αποδείξεις που συλλέγουν οι φορολογούμενοι τα τελευταία χρόνια έχει δείξει ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία δυνατότητα διασταυρώσεων. Ωστόσο αυτό που ξέρουμε για την ώρα είναι ό,τι έχει δηλώσει η αναπληρώτρια υπ. Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη, δηλαδή "να μαζεύουμε κανονικά όλες τις αποδείξεις". Ωστόσο οι φορολογούμενοι δεν γνωρίζουν πόσες και ποιες αποδείξεις χρειάζεται να συγκεντρώσουν.
ΠΩΣ ΘΑ ΔΗΛΩΘΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΣΙΝΕΣ
Πάντως να θυμίσουμε πως για εισοδήματα που αποκτήθηκαν πέρυσι και θα δηλωθούν φέτος ισχύουν τα εξής: Μισθωτοί και συνταξιούχοι υποχρεούνται να δηλώσουν στη φορολογική δήλωση του 2015 αποδείξεις ίσες με το 10% του ετήσιου εισοδήματός τους (πραγματικού ή τεκμαρτού). Για παράδειγμα, σε εισόδημα 15.000 ευρώ οι υποχρεωτικές αποδείξεις είναι 1.500 ευρώ. Όσοι έχουν συγκεντρώσει λιγότερες αποδείξεις θα επιβαρυνθούν με φόρο 22% επί της διαφοράς των λιγότερων αποδείξεων. Αγρότες, επαγγελματίες, εισοδηματίες δεν χρειάζεται να δηλώσουν στην Εφορία καμία απόδειξη γιατί δεν μετράνε για αυτούς.
Παράδειγμα: Ετήσιο εισόδημα μισθωτού 20.000 ευρώ. Αποδείξεις που πρέπει να έχουν συγκεντρωθεί: 2.000 ευρώ. Αποδείξεις που θα δηλωθούν: 1.200 ευρώ. Φόρος 22% επί τη διαφορά των λιγότερων αποδείξεων: 800 ευρώ Χ 22% = 176 ευρώ.
Ποιες αποδείξεις δεν δέχεται η Εφορία: κοινοχρήστων, ενοικίων κατοικίας, ασφαλίστρων ζωής, υγείας κτλ., αγοράς πετρελαίου θέρμανσης και φυσικού αερίου, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, κινητής και σταθερής τηλεφωνίας, μεταφοράς με πλοία, αεροπλάνα, ΚΤΕΛ, μέσα μαζικής μεταφοράς (μετρό, τραμ, προαστιακός, Ηλεκτρικός, τρόλεϊ, «μπλε» λεωφορεία), διοδίων, αγοράς αυτοκινήτων, ακινήτων, μοτοσικλετών, συνδρομητικής τηλεόρασης.
