Η προσωπικότητα του Αγίου Αχιλλίου και η ιστορία του ναού του, με αφορμή την επέτειο των πενήντα χρόνων από τα εγκαίνια του σύγχρονου μητροπολιτικού ναού αποτέλεσε το θεματικό κέντρο των εργασιών της κατά σειρά, τέταρτης επιστημονικής ημερίδας Λαρισαϊκών Αγιολογικών Σπουδών, που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου στο αμφιθέατρο του «Χατζηγιάννειου» Πνευματικού Κέντρου Λάρισας. Η ημερίδα ξεκίνησε με προσευχή προς τους αγίους της Λάρισας και ακολούθησε καλοσώρισμα των συμμετεχόντων απὸ τον πρωτοσύγκελο της Ι. Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου αρχιμ. Αχίλλιο Τσούτσουρα.
Ακολούθησε εισήγηση της κ. Άννας Γιαλούρη, αρχαιολόγου, προϊσταμένης του τμήματος Βυζαντινών Χώρων Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας με θέμα: «Τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα για τη βασιλική του Αγίου Αχιλλίου Λάρισας». Η κ. Γιαλούρη αναφέρθηκε στη βασιλική του Αγίου Αχιλλίου που βρίσκεται στο λόφο του Φρουρίου, μεταξύ του αρχαίου θεάτρου και της κλειστής οθωμανικής αγοράς (μπεζεστένι). Η βασιλική αποκαλύφθηκε το 1978 και ταυτίζεται με το ναὸ που αναφέρεται στο βίο του Αγίου Αχιλλίου. H ανέγερση του ναού χρονολογείται στα μέσα του 6ου αι. ενώ η ύπαρξή του μαρτυρείται μέχρι και τα μέσα του 14ου αιώνα. Στο πλαίσιο των εργασιών ανάδειξης του μνημείου ήρθαν στο φως νέα αρχαιολογικά δεδομένα που συμπληρώνουν την αρχιτεκτονική μορφή του ναού και διευκρινίζουν τις επάλληλες φάσεις της μακραίωνης οικοδομικής του ιστορίας.
Η δεύτερη ομιλήτρια, κ. Σταυρούλα Σδρόλια, αρχαιολόγος, αναπληρώτρια προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας είχε ως θέμα εισηγήσεώς της «η προβολή του Αγίου Αχιλλίου και της εποχής του στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας». Η ομιλήτρια παρουσίασε τα κυριότερα αρχαιολογικά αντικείμενα που οδήγησαν στην ταύτιση του ναού αυτού με τον άγιο: το ενεπίγραφο στόμιο φρέατος και τους πλίνθους, οι οποίοι εκτίθενται σε περίοπτη θέση στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας. Εκεί υπάρχουν ακόμη γλυπτά και των δύο περιόδων του ναού, καθώς και λίγα κοσμήματα από τις μεταγενέστερες ταφές που ανασκάφηκαν. Ενδιαφέρον εύρημα αποτελούν ακόμη οι γυάλινες κανδήλες, που βρέθηκαν αποθηκευμένες σε εμπορικό κατάστημα της βυζαντινής εποχής, που ανασκάφηκε έξω από το ναό. Τα παραπάνω συνδυάζονται με γλυπτά από τις άλλες εκκλησίες της Λάρισας, ψηφιδωτά δάπεδα κοσμικών κτιρίων, νομίσματα και κεραμικά της εποχής, ώστε να παρέχεται κατά το δυνατόν ευκρινής εικόνα για τη Λάρισα της εποχής του Αγίου Αχιλλίου.
Το β΄ μέρος της ημερίδας ξεκίνησε με την εισήγηση του αρχιμ. Αχιλλίου Τσούτσουρα, πρωτοσυγκέλου της Ι. Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου με θέμα: «Το πρόσωπο του Αγίου Αχιλλίου μέσα από τα υμνογραφικά κείμενα των αγιορειτών υμνογράφων Χαρίτωνος Τρικκαίου και Γερασίμου Μικραγιαννανίτη». Ο ομιλητής αναφέρθηκε εν συντομίᾳ στο βίο του Αγίου Αχιλλίου και στη συνέχεια στους δύο αγιορείτες υμνογράφους Χαρίτωνα Τρικκαίο και Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη. Και οι δύο υμνογράφοι ακολουθώντας το παράδειγμα των παλαιοτέρων και μεγάλων υμνογράφων της βυζαντινής υμνογραφίας συνέθεσαν κανόνες με έντονο το στοιχείο του εγκωμιασμού στο πρόσωπο του Αγίου Αχιλλίου. Τα σχήματα λόγου και τα εκφραστικά μέσα σε πλήρη αρμονία και σύνδεση με το ποιητικό ύφος των δύο κειμένων προκαλούν ρίγη συγκίνησης στους πιστούς και αναδεικνύουν την προσωπικότητα του Αγίου Αχιλλίου. Τέλος ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος έκλεισε τις εισηγήσεις της ημερίδας με το θέμα: «Από τη Λάρισα στην Πρέσπα… Το χρονικό της μετακομιδής των λειψάνων του Αγίου Αχιλλίου». Ο κ. Ιουστίνος παρουσίασε το χρονικό της αρπαγής των λειψάνων του Αγίου Αχιλλίου κατά το έτος 985/6 από τον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ και τη μεταφορά τους στη νησίδα της Μικρής Πρέσπας, όπου και ανήγειρε ναό προς τιμήν του.
Ακολούθησε μικρή ενδιαφέρουσα συζήτηση μεταξύ ομιλητών και ακροατηρίου. Την ημερίδα έκλεισε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης κ. Ιγνάτιος. Ο σεβασμιότατος ευχαρίστησε τους ομιλητές και το πολυπληθές ακροατήριο-πρωτόγνωρο για ημερίδα-για την τέταρτη συνεχόμενη συμμετοχή τους και επισήμανε την ανάγκη τέτοιου είδους πρωτοβουλίες να έχουν συνέχεια και στο μέλλον. Ευχήθηκε δε σε όλους τους παρισταμένους οι άγιοι της Λάρισας να τους ενδυναμώνουν, ειδικὰ στις δύσκολες αυτές μέρες για την πατρίδα μας. Την εκδήλωση συντόνισαν ο πρωτοσύγκελος π. Αχίλλιος Τσούτσουρας και ο κ. Χαράλαμπος Στεργιούλης, δρ. Βυζαντινής Φιλολογίας του Α. Π. Θ.. Μεταξύ άλλων παρευρέθηκαν ο νέος μητροπολίτης Τρίκκης και Σταγών κ. Χρυσόστομος, ο αντιπεριφερειάρχης Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας κ. Δ. Παπαδημόπουλος,- ο οποίος απηύθυνε και σύντομο χαιρετισμὸ-η αντιπεριφερειάρχης Κοινωνικής Μέριμνας και Πολιτισμού κ. Μαμάρα, ὁ πρόεδρος του παραρτήματος της Π.Ε.Θ. Λάρισας κ. Ι. Καραμήτρος, ιερείς της Μητροπόλεως και πλήθος κόσμου.
