Του Δημήτρη Βάλλα
Να ανοίξει νέους δρόμους στην ορεινή Καρυά, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή Ελασσόνας φιλοδοξεί ένας συνταξιούχος της ΔΕΗ που εδώ και ορισμένα χρόνια τώρα καλλιεργεί βατόμουρα στην περιοχή από... χόμπι και έχει βαρεθεί να χαρίζει σε φίλους και γνωστούς μαρμελάδες, αλλά και βατόμουρα που γίνονται κυριολεκτικά ανάρπαστα.
Ο λόγος για τον κ. Γιώργο Γιώτα που όταν πριν από περίπου 8 χρόνια πήρε τη σύνταξή του αποφάσισε να καλλιεργήσει ένα κτήμα που είχε στην Καρυά. Έβαλε λοιπόν εκεί οπωροφόρα δένδρα και προχώρησε σε καλλιέργεια σμέουρας και βατόμουρου. Η σμέουρα δεν είναι τίποτε άλλο παρά βατόμουρο σε μικρότερο μέγεθος καθώς δεν γίνεται ιδιαίτερα ψηλό…
«Δοκίμασα λοιπόν, θα μας πει ο κ. Γιώτας, εδώ και τρία χρόνια αυτή την καλλιέργεια με βατόμουρα και για μένα η έκπληξη ήταν μεγάλη καθώς μόνο από την πρώτη χρονιά σε μία έκταση από μισό στρέμμα πήρα παραγωγή που έφθανε τα 100 κιλά. Άλλα βατόμουρα τα έβαλα στην κατάψυξη, άλλα τα έκανα μαρμελάδα, άλλα χυμό, άλλα σιρόπι για τα γλυκά και τα παγωτά και τα χάρισα σε γνωστούς και φίλους, μέχρι και σε συγγενείς μου μετανάστες σε Αμερική, Αυστραλία και Καναδά!
Τη δεύτερη χρονιά βελτίωσα την καλλιέργεια και προσπάθησα να προστατεύω τα βατόμουρα από τους ανέμους και τη βροχή, ώστε τα φυτά να μην πέφτουν στο έδαφος. Έτσι έβαλα πασσάλους και σύρματα όπως στα αμπέλια φτιάχνοντας γραμμές. Η παραγωγή αυξήθηκε κάθετα και έφθασε τα 300 κιλά!
Για την καλλιέργεια δεν χρειάζονται ούτε φάρμακα, ούτε λιπάσματα, και ούτε ιδιαίτερο πότισμα, αρκεί τα εδάφη να είναι ορεινά ή ημιορεινά. Η συγκομιδή είναι λίγο δύσκολη καθώς όλα τα βατόμουρα πρέπει να μαζευτούν με το χέρι και διαρκεί από τον Ιούνιο, μέχρι τους πρώτους μήνες του χειμώνα που πέφτουν οι πρώτες παγωνιές και η πάχνη.
Πρόκειται για τη μοναδική καλλιέργεια στην Καρυά, όμως εγώ είμαι ερασιτέχνης και έχω πόρους να ζήσω, έτσι δεν προχώρησα στη συστηματική εκμετάλλευσή της. Στόχος μου είναι να παρακινήσω τα νέα παιδιά να ασχοληθούν με αυτή την καλλιέργεια που είμαι σίγουρος ότι μπορεί να αλλάξει τις τύχες τους ειδικά αυτούς τους δύσκολους καιρούς...».
ΠΕΡΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Τα περί καλλιέργειας του βατόμουρου αποτέλεσαν και σημείο ενδιαφέροντος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που θέλοντας να προσελκύσει νέους να ασχοληθούν με το αντικείμενο δίνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες:
«Πρόκειται για μια καλλιέργεια με μεγάλη προσαρμοστικότητα σε πλήθος εδαφών, η οποία μάλιστα αυτοφύεται στη χώρα μας είναι τα βατόμουρα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, τα στοιχεία δείχνουν πως υπάρχουν αυξημένα περιθώρια περαιτέρω αύξησης της καλλιέργειας των βατόμουρων, αφού το καταναλωτικό κοινό δείχνει να τα εντάσσει στις διατροφικές του προτιμήσεις εξαιτίας της πλούσιας διατροφικής τους αξίας.
Στη χώρα μας τα βατόμουρα μπορούν να καλλιεργηθούν σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές, που άλλες καλλιέργειες δεν ευδοκιμούν και να συμβάλλουν στην αξιοποίηση αυτών. Ως φυτό, το βατόμουρο, ευδοκιμεί στην Ευρώπη και το γένος Eubatus περιλαμβάνει πολλά είδη που προέρχονται από φυσικές διασταυρώσεις.
Από τα δεδομένα που υπάρχουν στη χώρα μας, δεν υπάρχει συστηματική καλλιέργεια βατόμουρων, με βασική αιτία τη δυσκολία στη διάθεσή τους καθώς είναι πολύ ευαίσθητοι καρποί. Μετά τη συλλογή, η διάθεσή τους πρέπει να είναι άμεση (συντηρούνται 4-6 ημέρες στο ψυγείο). Καταναλώνονται νωποί, αλλά έχουν χρήση και στη ζαχαροπλαστική καθώς και στην παρασκευή φυσικών αρωμάτων και χρωμάτων. Το χρώμα, το μέγεθος του καρπού, η σκληρότητά του, η συνεκτικότητα της σάρκας του, το ph του χυμού κ.ά., είναι χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την εμπορευσιμότητά του.
Τα περισσότερα ορθόκλαδα βατόμουρα πολλαπλασιάζονται με παραφυάδες και μοσχεύματα ριζών, ενώ τα έρποντα πολλαπλασιάζονται κυρίως με καταβολάδες και μοσχεύματα βλαστών. Το ριζικό τους σύστημα είναι πολυετές ενώ οι κληματίδες τους είναι διετείς. Ανάλογα με το είδος απαιτείται διαφορετικό διάστημα χαμηλών θερμοκρασιών προκειμένου να διακοπεί ο λήθαργος και να ανθίσει το φυτό, και αυτό συμβαίνει από το δεύτερο έτος και μετά.
Η εγκατάσταση της φυτείας γίνεται την άνοιξη φυτεύοντας φυτά ύψους 30-45 εκατοστών, σε αποστάσεις 1,5-3,0 μέτρα επί της γραμμής φύτευσης και 3,0 μέτρα ανάμεσα στις γραμμές. Η απόσταση αυτή γίνεται 4-5 μέτρα σε περίπτωση μηχανικής συγκομιδής.
Πριν τη φύτευση εφαρμόζεται στο έδαφος η κατάλληλη για την καλλιέργεια λίπανση. Το φυτό έχει παραγωγική ζωή 12-13 χρόνια, ξεκινώντας όπως αναφέρθηκε από το δεύτερο έτος. Η μέση απόδοση μίας φυτείας ανά έτος είναι 500-1000 κιλά ανά στρέμμα.
Κατά την εγκατάσταση μίας φυτείας βατόμουρων πρέπει να ληφθούν υπόψη διάφοροι παράγοντες με κυριότερο αυτόν της εξασφαλισμένης, κατά το δυνατόν, διάθεσης του παραγόμενο προϊόντος στην αγορά. Άλλοι παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμηθούν είναι:
- Η επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας που θα επηρεάσει αρχικά την καρπόδεση (αν και οι περισσότερες είναι αυτογόνιμες), τον τρόπο συγκομιδής του καρπού (μηχανική ή με το χέρι) αλλά και την εμπορευσιμότητά του.
- Η άρδευση της φυτείας καθώς απαιτούνται περίπου 25 χιλιοστά βροχής ανά εβδομάδα κατά την περίοδο αύξησης των φυτών.
- Τα έξοδα της συγκομιδής, όπως και η μετασυλλεκτική μεταχείριση του καρπού.
- Η φροντίδα που πρέπει να επιδείξει ο γεωργός για την καλή ανάπτυξη των φυτών που περιλαμβάνει το κλάδεμα μόρφωσης και καρποφορίας, την καλλιέργεια του εδάφους κ.ά.».
