«Τα περισσότερα σεισμικά ρήγματα που βρίσκονται στη βόρεια πεδιάδα της Λάρισας αρχίζουν να δημιουργούνται πριν από 150.000 χρόνια. Τα ρήγματα, Γυρτώνης, Ροδιάς, Τυρνάβου, Δελερίων, σε περίπτωση σεισμού, θα δώσουν ενέργεια και στη Λάρισα. Αν λοιπόν δώσουν ένα σεισμό στα χίλια χρόνια, διαιρώντας διά του τέσσερα, έχουμε έναν σεισμό στα 250 χρόνια. Μια πόλη σαν τη Λάρισα, πρέπει να συνηθίσει στην ιδέα του σεισμού, κάθε όχι και τόσα πολλά χρόνια. Έναν σεισμό, γύρω- γύρω από την πόλη. Όμως δεν θα είναι μεγαλύτερος από 6 Ρίχτερ, το πολύ 6,2, το ανώτερο. Μικρότερος όμως μπορεί να είναι, αν δεν σπάσει όλο το ρήγμα, αλλά ένα μέρος του...»
Η συζήτηση με τον καθηγητή Γεωλογίας των Σεισμών του Πανεπιστημίου Ferrara της Ιταλίας και επιστημονικό διευθυντή του κέντρου του Τυρνάβου κ. Riccardo Caputo (Ρικάρντο Καπούτο), έγινε παρουσία και του συνεργάτη του ίδιου πανεπιστημίου και γνωστού καθηγητή Αρχαιολογίας κ. Bruno Helly (Μπρούνο Ελί) και το θέμα ήταν το «Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Κέντρο Γεωλογίας των Σεισμών», του Τυρνάβου. Αμφότεροι, είναι μέλη του Δ.Σ. του κέντρου. Ένα ανοιχτό εργαστήριο, που υλοποιείται σιγά-σιγά φιλοδοξώντας να φιλοξενεί ερευνητές των σεισμών, αλλά και το ευρύ κοινό, που θα το επισκέπτεται, ως μουσείο. Η κουβέντα πήγε και στο Αρχαίο Θέατρο Λάρισας, που έχει πάνω του φανερά, τα ίχνη δύο σεισμών. Αναλυτικά, ο κ. Καπούτο, ανέφερε: «Στη Θεσσαλία ξεκινήσαμε πριν 25 χρόνια. Στο ρήγμα Τυρνάβου κάναμε πολλές τομές και στο κεντρικό μέρος του ρήγματος φτάσαμε μέχρι 7 μέτρα και τελικά βρήκαμε τρόπο να το κάνουμε μουσείο. Τα περισσότερα ρήγματα που βρίσκονται στη βόρεια πεδιάδα της Λάρισας αρχίζουν να δημιουργούνται πριν από 150.000 χρόνια. Σιγά- σιγά με τους σεισμούς μετατοπίζονται, γλιστράνε και μαζεύουν ενέργεια που δημιουργεί νέους σεισμούς στο μέλλον. Το ρήγμα έχει περίπου 15 χιλιόμετρα μήκος, με βάθος 12- 13 χιλιόμετρα. Εμείς βέβαια βλέπουμε μόνο μία γραμμή. Κάθε φορά, με τους σεισμούς το ρήγμα κατεβαίνει, μαζεύει μπροστά στο «σκαλοπάτι» ιζήματα. Ένα- δύο, τρία στρώματα κλπ. Με το σκάψιμο που κάναμε, στον Τύρναβο, βρήκαμε τα στρώματα που αντιστοιχούν μέχρι την εποχή των παγετώνων, 20.000 χρόνια πριν.
Η ιδέα είναι να γίνει μουσείο, ένα πάρκο όμως, όχι κλασικό μουσείο με πολλά κτίρια. Με 2- 3 τομές, καλυμμένες βέβαια με κάποιο κτίριο. Σύντομα θα έρθει ο καθηγητής Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Κωνσταντίνος Παπαζάχος για να βρει την κατάλληλη θέση και να τοποθετήσουμε έναν σεισμογράφο. Επίσης, θα μπουν στη συνέχεια και άλλα όργανα. Το σημαντικό βήμα της προσπάθειας είναι η συμφωνία που έγινε από το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο της Φεράρας και το Δήμο Τυρνάβου για τη δημιουργία του «Ερευνητικού και Εκπαιδευτικού Κέντρου Γεωλογίας των Σεισμών», με πρόεδρο τον κ. Δημ. Ζώη πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Τυρνάβου.
Στην ουσία είναι το πάρκο, περιφραγμένο, μπήκε και κάποιος φωτισμός. Όταν μπουν και άλλα όργανα, οθόνες ενημερωτικοί πίνακες, σεισμόγραμμα, θα είναι και επισκέψιμο για σχολεία, φοιτητές και όλο τον κόσμο. Πινακίδες θα ενημερώνουν τους επισκέπτες, ίσως ένα βίντεο, μπορεί κάποιος να εξηγεί, ελπίζουμε. Το σημαντικό είναι ότι ιδρύθηκε το κέντρο. Ένα βήμα θα είναι η εκπαίδευση στα παιδιά, για το πώς να συμπεριφέρονται στους σεισμούς. Όμως, σημαντικό είναι να ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε και σε περίοδο, που δεν γίνονται σεισμοί. Πώς να ελέγχουμε τον εργολάβο, να βάζει το σωστό τσιμέντο στην οικοδομή, στα θεμέλια. Δημιουργείται έτσι μια αντισεισμική κουλτούρα. Στόχος είναι να λειτουργήσει κυρίως με επιστημονικά προγράμματα, ώστε να διατίθενται κάποια χρήματα, όργανα κι όλα αυτά. Το μέρος θα είναι ανοιχτό, όπως ένας αρχαιολογικός χώρος. Ελπίζουμε σύντομα, να αρχίσουν να το επισκέπτονται σχολεία, από τη γύρω περιοχή και τη Θεσσαλία. Μετά κι από όλη την Ελλάδα. Το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, ελπίζουμε να πάνε τα πρώτα σχολεία.
Παρόμοια μουσεία υπάρχουν, δύο στην Ιαπωνία. Του Τυρνάβου θα είναι το μοναδικό μουσείο της Ευρώπης. Στο Κόμπε π.χ. κάλυψαν ένα ρήγμα με κτίριο, δηλαδή το «πάγωσαν» και το έκαναν επισκέψιμο. Με τουριστικά καταστήματα κλπ. Όμως προέρχεται από ένα σεισμό. Στον Τύρναβο, θα βλέπουν τα ρήγματα από πολλούς σεισμούς. Το σημαντικό για το μουσείο Τυρνάβου είναι ότι βλέπουμε πολλά στρώματα από σεισμούς και ξέρουμε το μέσο όρο κάθε σεισμού στους 20 πόντους «σκαλοπάτι». Οπότε στα 4 μέτρα, για παράδειγμα, έχουμε 20 σεισμούς!
ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ
Βεβαίως, στο μέλλον, δεν ξέρουμε πότε μπορεί το ρήγμα Τυρνάβου να δώσει κάποιο σεισμό. Κάπου στα 6 ρίχτερ, πάνω- κάτω, με μικρή απόκλιση. Μικρότερος μπορεί να είναι, μεγαλύτερος όχι.
Δεν μπορούμε να χρονολογήσουμε κάθε σεισμό, ούτε να βρούμε το μέγεθος, αλλά σαν μέσο όρο, πότε ενεργοποιείται. Δηλαδή, σε οκτακόσια χρόνια ή συν- πλην 300 χρόνια. Ένα μέσο όρο σε χρόνο μελλοντικής εκδήλωσης σεισμών και επικινδυνότητα, εννοείται. Για παράδειγμα στη βόρεια πεδιάδα της Λάρισας, υπάρχουν τέσσερα μεγάλα ρήγματα, μπορεί στο μέλλον να δημιουργήσουν σεισμούς. Έχουν δώσει στο παρελθόν και θα δώσουν σίγουρα στο μέλλον 100%. Όμως, δεν ξέρουμε το πότε και το μέγεθος, μπορούμε να υπολογίσουμε το μάξιμουμ, ας πούμε στα 6 Ρίχτερ πάνω- κάτω. Αν σπάσει όμως μικρότερο κομμάτι του ρήγματος, θα είναι μικρότερο το μέγεθος του σεισμού».
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
Όπως υπογράμμισε ο καθηγητής κ. Μπρούνο Ελί, «μας ενδιαφέρουν οι σεισμοί και από πλευράς αρχαιολογίας. Στο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας έχουμε τα ίχνη δύο σεισμών. Διαπιστώσαμε π.χ. ογκόλιθους που ξεκόλλησαν. Αυτό σημαίνει ότι στην τότε αρχαία πόλη της Λάρισας, που τα σπίτια σίγουρα ήταν χτισμένα με φτωχότερα υλικά, πολλά από αυτά είχαν καταστραφεί. Μπορούμε δηλαδή να μετρήσουμε στο θέατρο, με το τόσο καλό υλικό που είχε, τις βλάβες της πόλης.
Στην Ελλάδα, όπως και στη Γαλλία μας λείπουν κείμενα από τον Μεσαίωνα. Από την Τουρκοκρατία στην Ελλάδα, δεν ξέρουμε πολλά πράγματα. Πριν τον 18ο αιώνα, δεν έχουμε κάποια πληροφορία. Από το ρήγμα, μπορούμε να βρούμε και ιστορία και του κοινού των ανθρώπων, που έζησε τότε...»
ΤΑ ΡΗΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ
Ο κ. Καπούτο, συμπληρώνει: «Στο αρχαίο θέατρο βρήκαμε δύο σεισμούς. Ο ένας είναι από τον 1ο αιώνα π. Χ. και ο άλλος από τον 6ο έως τον 9ο αιώνα μ. Χ., άλλες πληροφορίες, ακριβέστερες, δεν υπάρχουν. Μετρήσαμε τα σπασίματα στους ογκόλιθους του θεάτρου, τις μετατοπίσεις, τρέξαμε ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή, μια προσομοίωση. Βρήκαμε από τα ρήγματα που είναι γύρω από τη Λάρισα, το πιο πιθανό που μπορεί να ενεργοποιήθηκε τον 1ο αιώνα και μετά και να δώσει τέτοιες ζημιές, είναι το ρήγμα Λαρίσης. Άλλο ρήγμα από αυτό του Τυρνάβου, σχεδόν παράλληλο. Αυτό δεν ήταν γνωστό, ούτε υπήρχε στους ιστορικούς καταλόγους των σεισμών. Γεωλογικά δεν μπορούμε να βρούμε την ηλικία του σεισμού. Όμως, αυτό το ρήγμα έδωσε δύο σεισμούς τα τελευταία 2.000 χρόνια. Το ρήγμα Τυρνάβου έδωσε 20 σεισμούς τα τελευταία 20.000 χρόνια. Δηλαδή μέσος όρος των μέσων όρων, ένα σεισμός κάθε χίλια χρόνια ή 800, αν δούμε τα νούμερα πιο «σφιχτά». Επίσης, το ρήγμα Ροδιάς, κάτι βρήκαμε και εκεί, με πιο αργή περίοδο ενεργοποίησης. Είχε δώσει σεισμό 1.500 έως 2.000 χρόνια πριν.
Ακόμα, μελετάμε τώρα και το ρήγμα Γυρτώνης. Εννοείται, ότι όσο πιο κοντά στη Λάρισα γίνει σεισμός, τόσο πιο μεγάλη ενέργεια θα φτάσει στη Λάρισα και θα κάνει μεγαλύτερες ζημιές. Τα ρήγματα, Γυρτώνης Ροδιάς, Τυρνάβου, Δελερίων, σε περίπτωση σεισμού, θα δώσουν ενέργεια και στη Λάρισα. Αν λοιπόν δώσουν σεισμό στα χίλια χρόνια, διαιρώντας διά του τέσσερα, έχουμε έναν σεισμό στα 250 χρόνια. Μια πόλη σαν τη Λάρισα, κάθε όχι και πολλά χρόνια, πρέπει να συνηθίσει στην ιδέα του σεισμού. Ένα σεισμό γύρω- γύρω...».
Ε. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
