Η εκδήλωση ήταν διαχωρισμένη σε δύο κομμάτια, το πρώτο περιελάμβανε την ομιλία της κ. Καλοκαιρινού με θέμα «Το πολύπτυχο της Προσφυγικής Μνήμης» και το δεύτερο περιελάμβανε μουσικοχορευτική παράσταση μέσω της οποίας αναδείχθηκαν σημαντικές πολιτισμικές παρεμβάσεις της Λέσχης, αλλά και η πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση της Θράκης.
Την εκδήλωση άνοιξε ο πρόεδρος της «Ανατολικής Ρωμυλίας» που τόνισε μιλώντας για τη Λέσχη «Πενήντα χρόνια Εξωραϊστική Μορφωτική Λέσχη Φιλιππούπολης. 50 χρόνια προσφορά στον πολιτισμό, 50 χρόνια μεταλαμπάδευση ηθών και εθίμων της Ανατολικής Ρωμυλίας. Σας ευχαριστούμε που σήμερα μοιράζεστε μαζί μας αυτή τη χαρά να μπορούμε να συνεχίζουμε για 50 χρόνια και να παράγουμε έργο. Σας ευχαριστούμε που είσαστε εδώ».
Ακολούθως τον λόγο πήρε η κ. Καλοκαιρινού που αρχικά ανέφερε «Ανάμεσα σε δύο πατρίδες: Αυτό ήταν πάντα ό,τι εισέπραττα από τους πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία, τους κατοίκους της Φιλιππούπολης κάθε φορά που ερχόμασταν σε επαφή στο πλαίσιο της έρευνάς μου για τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, την ιστορία και τις παραδόσεις τους. Μνήμες και βιώματα, αφηγήσεις για τις δύο πραγματικότητες των προσφύγων, εικόνες από το σπιτικό τους, τις οικογενειακές συνάξεις, την κοινωνική ζωή, τη γαστρονομική κουλτούρα τους και πάντα με αυτό το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα που ήταν στην καθημερινότητά τους.
Αλλά και η φρίκη της καταστροφής, του βίαιου ξεριζωμού. Και μετά οι δυσκολίες της εγκατάστασης, της ενσωμάτωσης, με την ψυχή και τη σκέψη να τρέχει μόνιμα ανάμεσα σε δύο πατρίδες. ...Από την ευημερία στην καταστροφή και εκθεμελίωση πατρογονικών εστιών, άνθρωποι που χάθηκαν, ζωές που ξεριζώθηκαν, ψυχικός τραυματισμός, ασίγαστος πόνος. Όχι όμως και συντριβή, όχι αφανισμός.
Όταν έφθασαν οι πρόσφυγες εδώ και μιλώ πιο συγκεκριμένα για την περιοχή μας, δεν είχαν να αναμετρηθούν μόνο με τη φτώχεια και τον ξεριζωμό, ούτε μόνο με τα αντιπροσφυγικά αισθήματα μεγάλου μέρους της τοπικής κοινωνίας. Είχαν να αναμετρηθούν κυρίως με τη διάλυση του κόσμου τους και το περάσμά τους από τις κοινότητες σε έναν κόσμο νεωτερικό, γεγονός που σηματοδότησε γι’ αυτούς μια νέα αρχή, μια νέα πραγματικότητα. Έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις πρώτες πιεστικές ανάγκες τους μετά την άφιξή τους, να βρουν συγγενείς και συντοπίτες, να αντιμετωπίσουν τη γραφειοκρατία, να βρουν δουλειές, να φτιαχτούν οι συνοικισμοί».
Ακολούθως και μιλώντας για την προσφυγική μνήμη η κ. Καλοκαιρινού τόνισε ότι «Η έννοια της «προσφυγικής μνήμης» είναι από μόνη της προβληματική. Όταν ήρθαν οι πρόσφυγες, η μνήμη δεν ήταν καθόλου ομοιογενής – όπως άλλωστε δεν ήταν και το βίωμά τους. Όταν έφτασαν εδώ, ο φόβος τους ήταν να μην ταυτιστεί η ενσωμάτωσή τους στην τοπική κοινωνία με την αφομοίωση. Για να αποφύγουν την αφομοίωση, οι πρόσφυγες έπρεπε να μπορέσουν να πουν την ιστορία τους. Το πρώτο στάδιο ήταν να διαμορφωθεί μια μνήμη συλλογική, ανάμεσα σε όσους είχαν το βίωμα της προσφυγιάς. Κράτησε χρόνια η προσπάθεια να περάσουν από την ατομική μνήμη, αποσπασματική και κατακερματισμένη, σε ένα σχετικά συνεκτικό «εμείς». Το δεύτερο στάδιο ήταν να μπορέσει αυτή η μνήμη να μεταδοθεί σε όσους δεν είχαν τα βιώματα. Αναφερόμαστε στο σύμπαν αυτού που ορίζουμε ως πολιτισμική μνήμη, τη μνήμη δηλαδή της προσφυγιάς όπως αποτυπώνεται στη λογοτεχνία, το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο κλπ. Το τρίτο στάδιο ήταν η διεκδίκηση της θεσμικής μνήμης. Εδώ η συζήτηση αφορά τη διεκδίκηση της αναγνώρισης της Μέρας Μνήμης για τον Θρακικό Ελληνισμό (όπου συμπεριλαμβάνεται και η βόρεια Θράκη) 6 Απριλίου – το αίτημα με άλλα λόγια της αναγνώρισης του τραύματος από την πολιτεία και την ένταξή του στον πυρήνα της εθνικής μνήμης. Τρεις φάσεις της μνήμης, τρεις γενιές που τις επεξεργάστηκαν και τρεις διαφορετικής ποιότητας αιτήματα». Κλείνοντας και μιλώντας για το έργο της «Ανατολικής Ρωμυλίας» σημείωσε ότι «Με το πολύπλευρο έργο της εστιάζει επιπλέον στην πολιτισμική διαπαιδαγώγηση και πνευματική ανάταση των μελών της και όχι μόνο. Μέσα από το έργα της, 50 χρόνια τώρα, μεταλαμπαδεύει τον πολιτισμό και την κουλτούρα των προγόνων λειτουργώντας ως διαμεσολαβητής της προσφυγικής μνήμης στους σύγχρονους και στις νεότερες γενιές».
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Στην παράσταση συμμετείχαν και οι Σύλλογοι Απόγονων Ελλήνων της «Καθ’ ημάς Ανατολής»: Σύλλογος Ποντίων Λάρισας. Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Λάρισας. Μικρασιατικός Σύλλογος Βουναίνων «Η Καθ’ ημάς Ανατολή». Ακολούθησαν:
- Παραδοσιακοί χοροί από το Καβακλή, το Μπογιαλίκι, την Ανατολική και Δυτική Θράκη. Χορευτική Ομάδα Εξωραϊστικής Μορφωτικής Λέσχης Φιλιππουπόλεως. Παραδοσιακοί χοροί από την «Καθ’ ημάς Ανατολή», Συμμετείχαν οι χορευτικές ομάδες των Συλλόγων: Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρασιατών Λάρισας, Σύλλογος Ποντίων Λάρισας, Μικρασιατικός Σύλλογος Βουναίνων «Η καθ’ ημάς Ανατολή». Παραδοσιακά τραγούδια από την Ανατολική Ρωμυλία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η καλλιτεχνική επιμέλεια της εκδήλωσης ανήκει στο σύνολο των χορευτών που για μήνες έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό και σκηνοθέτησαν οι ίδιοι την παράσταση, η οποία αφιερώνεται στις οικογένειές τους, που τους στήριζαν και τους ενθάρρυναν παρ’ όλες τις ατελείωτες ώρες απουσίας τους για τις ανάγκες των προβών. Οργάνωση Παράστασης: Ηλιούδης Στέλιος – χοροδιδάσκαλος, καθηγητής Φυσικής Αγωγής Ειδικότητας Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών.
Θανάσης Αραμπατζής
