Η φύση δίνει τις λύσεις…

*ΑΠΟ ΤΑ ΑΚΡΑΙΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΟΠΩΣ ΤΟΝΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ 5η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ REXUS ΚΑΙ PRIMALENSES ΠΟΥ ΑΡΧΙΣΕ ΧΘΕΣ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ

(από αριστερά προς τα δεξιά) Ο κ. Νίκος Νικολαΐδης και ο κ. Ανδρέας Παναγόπουλος

Μια σειρά από νέα εργαλεία, μεθόδους και λύσεις «φυσικής βάσης» που έχουν ήδη αναπτυχθεί πιλοτικά στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Πηνειού ποταμού παρουσιάστηκαν χθες στην 5η κοινή συνάντηση εργασίας των ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων Horizon 2020 Rexus και Primalenses που ξεκίνησε στο ξενοδοχείο Grecotel Larissa Imperial Hotel και θα συνεχιστεί και σήμερα.

Τα δύο ευρωπαϊκά έργα, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 8 εκατομμυρίων ευρώ, έχουν ως στόχο την ανάπτυξη έρευνας και καινοτόμων πρακτικών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή των τομέων του νερού, της ενέργειας, της αγροτικής παραγωγής και του φυσικού περιβάλλοντος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δύο έργα παρουσιάζει η λεκάνη του Πηνειού, η οποία αποτελεί τη μόνη κοινή τους πιλοτική περιοχή.
Τα εργαλεία που αναπτύσσονται στα δύο αυτά προγράμματα έχουν πολλαπλά οφέλη για την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον, μεγάλη πολυχρηστικότητα και μπορούν να αποτελέσουν, αν υιοθετηθούν, πρότυπα για τη μελλοντική εκπόνηση στρατηγικών σχεδίων διαχείρισης των συστημάτων της Θεσσαλίας και της επικράτειας. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι στη λεκάνη του Πηνειού αναπτύχθηκε πρότυπη μεθοδολογία συστηματικής ενεργού συμμετοχής ομάδας ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders), αντιπροσωπευτικών των 4 τομέων που συγκροτούν το πολύπλοκο σύστημα της θεσσαλικής πεδιάδας με απώτερο σκοπό την από κοινού διαμόρφωση και αποδοχή επιστημονικά τεκμηριωμένων ολιστικών λύσεων που στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας νερού, τροφής, περιβάλλοντος και ενέργειας υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και των συχνά επαναλαμβανόμενων ακραίων φαινομένων που επιφέρει.
Μιλώντας στην «Ε» ο διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων ΕΛΓΟ-Δήμητρα Ανδρέας Παναγόπουλος και ο καθηγητής στη Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Πολυτεχνείο Κρήτης Νίκος Νικολαΐδης θα τονίσουν ότι: «Η ιδέα και των δύο έργων είναι πώς μπορούμε να αναπτύξουμε εργαλεία, ώστε να σταματήσουμε τη μεμονωμένη οπτική της διαχείρισης του νερού σκέτου, της γεωργίας σκέτης, του περιβάλλοντος σκέτου και της ενέργειας σκέτης. Αυτό ξεκινά από τη σκέψη ότι όλοι αυτοί οι τομείς έχουν μία πολύ άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους, πολύ πολύπλοκη, αφού ο ένας δίνει στον άλλο και παίρνει από τον άλλο. Αυτό που έχει παρατηρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία 15-20 χρόνια είναι ότι με αυτήν τη λογική καταφέρνουμε πολλά πράγματα στον έναν τομέα, καταστρέφουμε όλους τους άλλους. Άρα, η μία ιδέα είναι πώς μπορούμε να διαχειριστούμε με συγκεκριμένα εργαλεία και μεθοδολογίες και τους τέσσερις τομείς μαζί, ώστε να πετύχουμε μια ισόρροπη ανάπτυξη με τελικό στόχο την ασφάλεια αυτών των τεσσάρων τομέων και να αποφύγουμε πράγματα όπως η επισιτιστική κρίση, η κρίση στο νερό και λοιπά. Το δεύτερο βασικό στοιχείο είναι πώς για να κάνουμε αυτές τις θεωρίες πράξη μπορούμε να έχουμε μαζί μας τους stakeholder (σ.σ. τους άμεσα ενδιαφερόμενους), από τους οποίους να αντλήσουμε και για τα πραγματικά προβλήματα και για τις προκλήσεις της κάθε περιοχής και να σχεδιάσουμε μαζί τις λύσεις.
Και το τρίτο συστατικό στοιχείο είναι ότι για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση και να πιάσουμε την αγροτική παραγωγή και το νερό που καίει τη Θεσσαλία θέλουμε κάτι που να μην καταστρέφει το περιβάλλον και κάτι που να περιορίζει σημαντικά το κόστος παραγωγής. Αυτά τα δύο παντρεύονται σε κάτι που λέμε λύσεις φυσικής βάσης» θα σημειώσει ο κ. Παναγόπουλος, που ερωτώμενος ποιες θα μπορούσε να είναι αυτές οι λύσεις, θα τονίσει ότι: «Λύσεις που αναπαράγουν τον τρόπο που λειτουργεί η φύση. Λύσεις που προστατεύουν και από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και ρίχνουν σημαντικά το κόστος παραγωγής». Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Νικολαΐδης θα αναφερθεί στο παράδειγμα της Κρήτης, λέγοντας ότι: «Στο παρατηρητήριο του ποταμού Κοιλιάρη, ενός ποταμού που αρδεύει κάμπο στον Νομό Χανίων, που το ξεκινήσαμε το 2004, προσπαθούμε να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η φύση. Ένα απ’ αυτά που είδαμε είναι ότι στο παρόχθιο δάσος το οποίο σταθερά μειωνόταν σε έκταση και είχε μείνει μόνο μια σειρά δίπλα στο ποτάμι σε κάθε πλημμύρα άρχισαν τα πλατάνια να πέφτουν το ένα μετά το άλλο. Οπότε μετά από 15 χρόνια που λέγαμε ότι κάτι πρέπει να γίνει, διαπιστώσαμε ότι πρέπει να γίνουν σχέδια αντιπλημμυρικά για κάθε μια λεκάνη απορροής κι εμείς προτείναμε ότι για να έχεις αντιπλημμυρική προστασία σοβαρή θα πρέπει να έχεις ένα πάρα πολύ καλό παρόχθιο δάσος. Οπότε συνδυάσαμε την αντιπλημμυρική προστασία με τη δημιουργία του παρόχθιου δάσους. Άρα, ξεφεύγουμε από το να βάζουμε τσιμέντα κ.λπ. και θα χρησιμοποιήσουμε λύσεις που μας δίνει η φύση».
Η Θεσσαλία πλημμύρισε, είστε αισιόδοξοι ότι υπάρχει αύριο για τη γεωργία, θα ρωτήσουμε τους δύο επιστήμονες, που θα πουν σχεδόν ταυτόχρονα «Σαφώς!». Αναλύοντας το σκεπτικό της απάντησής τους, θα σημειώσουν ότι: «Έχει πολλές δυσκολίες το αύριο, ειδικά στα ανατολικά της Θεσσαλίας, αλλά πακέτο των λύσεων που προτείνονται σήμερα στα δύο προγράμματα είναι λύσεις που αντιμετωπίζουν και τα ακραία φαινόμενα. Χαρακτηριστικά μπορώ να σας αναφέρω τα μικρά έργα ορεινής υδρονομίας, τα παρόχθια δάση, η διαμόρφωση πλημμυρικών κοιτών, η διαχείριση των επιφανειακών απορροών με τέτοιον τρόπο ώστε να μειώσουμε την ταχύτητα απορροής και τα βίαια φαινόμενα και η ενημέρωση της κοινής γνώμης είναι πακέτο των λύσεων. Αυτές οι λύσεις μέσα στους επόμενους μήνες θα αποτελέσουν αντικείμενο μαθηματικών προσομοιώσεων στο ένα έργο και τα αποτελέσματά τους το Υπουργείο περιμένει να χρησιμοποιήσει».
Θανάσης Αραμπατζής