Γιορτάζει η ιστορική Ι. Μονή Κανάλων Καρυάς

ΠΕΜΠΤΗ 7 ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟ

ΕΛΑΣΣΟΝΑ (Γραφείο «Ε»)
του Γιάννη Μουκίδη
Γιορτάζει και πανηγυρίζει η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου, γνωστή ως Μονή Κανάλων, που βρίσκεται 8 χιλιόμετρα ανατολικά έξω από την Καρυά Ολύμπου (παραπλεύρως του δρόμου Καρυάς – Λεπτοκαρυάς) σε υψόμετρο 820 μέτρων. Η Μονή που απέχει από την Ελασσόνα 44 χιλιόμετρα και από τη Λεπτοκαρυά Πιερίας 15 χιλιόμετρα, είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και γιορτάζει κάθε χρόνο, στις 8 Σεπτεμβρίου. Χαρακτηριστική είναι η κατάφυτη τοποθεσία, όπου βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι της Καρυάς, στη Νότια – Νοτιανατολική πλευρά του Ολύμπου, μέσα σε δάσος καστανιών και βελανιδιών, στη Βόρεια πλευρά της ρεματιάς – χαράδρας «Ζηλιάνα», με υπέροχη θέα τόσο προς τον Όλυμπο όσο και προς το Αιγαίο πέλαγος!

Η ονομασία «Κανάλων» οφείλεται, πιθανότατα, στο φυσικό περιβάλλον. Κοντά στη Μονή υπάρχουν τέσσερις πηγές που σχηματίζουν χειμάρρους – κανάλια και οι χείμαρροι αυτοί σχηματίζουν τον μικρό ποταμό «Ζηλιάνα».
Την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου, παραμονή της εορτής, στις 6 το απόγευμα, με την παρουσία προσκυνητών και επισκεπτών από την Καρυά, την επαρχία Ελασσόνας, τον Νομό Λάρισας και από όμορους Νομούς θα τελεσθεί πανηγυρικός αρχιερατικός Εσπερινός με Αρτοκλασία, όπου θα χοροστατήσει ο σεβασμ. μητροπολίτης Ελασσώνος κ. Χαρίτων.
Την Παρασκευη 8 Σεπτεμβρίου, το πρωί, ανήμερα της μεγάλης εορτής, θα τελεσθεί η πανηγυρική αρχιερατική Θεία Λειτουργία με Θείο Κήρυγμα, χοροστατούντος του σεβασμ. Μητροπολίτου Ελασσώνος κ. Χαρίτωνος.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΚΑΝΑΛΩΝ
Βρίσκεται μέσα σε μια δασοσκεπή κοιλάδα και ιδρύθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, τον 11ο αιώνα. Ήκμασε κατά τον 17ο αιώνα. Ανήκε κατά διαστήματα στις Επισκοπές Πλαταμώνος, Κίτρους και σήμερα στη Μητρόπολη Ελασσώνος. Το σημερινό Καθολικό, σύνθετος τετρακίονος ναός, είναι κτίσμα του 1883 και κατέχει στέγη από σχιστολιθικές πλάκες. Αρχαιότερο είναι ένα μονόχωρο παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου με καλά σωζόμενες τοιχογραφίες (1696). Από τα παλιά κτίσματα σώζεται η επιμήκης τραπεζαρία, στις κόγχες της οποίας διακρίνονται τοιχογραφίες αλλοιωμένες από τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες.
Σύμφωνα με την παράδοση η Μονή ιδρύθηκε από τους μοναχούς Δαμιανό και Ιωακείμ. Ο ναός του Γεννέσιου της Θεοτόκου χρονολογείται από το 1883 και το αρχονταρίκι από το 1600-1680. Ο Leon Heuzey που επισκέφτηκε και μελέτησε την περιοχή του Ολύμπου, τοποθετεί την ίδρυση της Μονής Κανάλων από τους ανωτέρους μοναχούς στις αρχές του 9ου αιώνα. Γι’ αυτό τον λόγο, οι γραπτές μαρτυρίες για την ύπαρξη της Μονής είναι κατά πολλούς αιώνες μεταγενέστερες.
Η αρχαιότερη περιγραφή της Μονής Κανάλων ανάγεται στα 1683, όταν με έξοδα του ηγούμενου Καλλίνικου και των μοναχών ανακαινίστηκε ο νάρθηκας του Καθολικού της Μονής και έγινε η αγιογράφησή του. Στο έτος 1688 με μέριμνα του ίδιου ηγούμενου έγινε η αγιογράφηση του μικρού ναού των Αγίων Πάντων, κοιμητηρίου της Μονής.
Το έτος 1684, επί ηγουμένου Συμεών, κτίσθηκε το παρεκκλήσι του αγίου Δημητρίου. Η αγιογράφηση του ξεκίνησε το 1689 και τελείωσε το 1696. Μεταξύ άλλων παραστάσεων άνωθεν της Ωραίας Πύλης ο Uspenskij είδε και εκείνη των ιδρυτών ή ανακαινιστών της Μονής Δαμιανού ή Ιωακείμ.
Οι πολλές μαρτυρίες των επιγραφών της Μονής του 7ου αιώνα αλλά και αργότερα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Μονή παρουσίασε αυτόν τον αιώνα μεγάλη ακμή, συνδεδεμένη με τα ονόματα των ηγουμένων Καλλίνικου και Συμεών.
Η Μονή των Κανάλων είχε, όπως φαίνεται, μικρό αριθμό μοναχών. Στην αρχή του 19ου αιώνα, σύμφωνα με διασωθείσες πληροφορίες, ο αριθμός ανήλθε σε 20, ενώ αργότερα περιορίστηκε σε 5.
Παρά τον ολιγάριθμο των μοναχών, εκείνη την εποχή, η Μονή των Κανάλων διέθετε ικανή περιουσία, προερχόμενη από εισοδήματα (δημητριακά και ξυλεία). Κατά την πληροφορία του Leon Heuzey το έτος 1843 η Μονή δέχθηκε επίθεση των Αλβανών οι οποίοι, ορμώμενοι σε ώρα Λειτουργίας και εγκλωβίζοντας τους μοναχούς στο καθολικό, αφαίρεσαν από την Μονή 70.000 πιάστρα. Σε πατριαρχικό έγγραφο του 1841, στην απαρίθμηση των μοναχών του επισκόπου Πλαταμώνα, σημειώνεται και η Μονή Σήμερα, στο ιστορικό μοναστήρι της Καρυάς διακονούν και προσφέρουν σημαντικό έργο 2 μοναχές (γυναικεία αδελφότητα).